Lạm phát trên thế giới năm 2017 có xu hướng tăng

Theo báo cáo cập nhật mới nhất của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) về triển vọng kinh tế toàn cầu, sau khi giảm 47,2% trong năm 2015, giá dầu thế giới năm 2016 tiếp tục giảm 15,9%, nhưng sẽ phục hồi dần và tăng tới 20% vào năm 2017, sau đó hạ nhiệt nhưng vẫn đạt mức tăng 3,6% vào năm 2018. Giá dầu thay đổi cũng gây tác động đến những mặt hàng khác, với mức giảm 17,4% trong năm 2015 và giảm 2,7% trong năm 2016, sau đó phục hồi và tăng 2,1% vào năm 2017, nhưng lại quay đầu giảm tới 1,0% trong năm 2018.

Theo nhận định của IMF, những yếu kém kinh tế kéo dài và giá cả hàng hóa giảm thấp đã khiến giá cả hàng tiêu dùng trong năm 2015 tại các nước phát triển chỉ tăng 0,3%, mức thấp nhất kể từ sau khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2009. Trong sáu tháng đầu năm 2016, lạm phát đã tăng 0,5%, trong đó lạm phát lõi (lạm phát không tính đến giá năng lượng và thực phẩm) cao hơn lạm phát cơ bản (lạm phát tính đến tất cả các loại hàng hóa và dịch vụ). Nhờ đó, lạm phát năm 2016 đã tăng 0,7%, và có khả năng tăng 1,7% trong năm 2017, sau đó tiếp tục tăng 1,9% trong năm 2018. Tại các nước đang phát triển và mới nổi (không kể Argentina và Venezuela), lạm phát năm 2016 lại giảm xuống mức 4,5%, sau khi tăng 4,7% trong năm 2015. Lạm phát tăng thấp phản ánh tác động giảm dần của những đợt phá giá gần đây, đồng thời cũng phản ánh xu thế dòng vốn đầu tư giảm dần điều kiện tài chính khắt khe hơn, nhất là dòng vốn từ các nước phát triển. Vì thế, lạm phát tại các nước đang phát triển và mới nổi có xu hướng ổn định ở mức 4,5% trong năm 2917, thậm chí chỉ tăng 4,4% trong năm 2018.

Báo cáo cập nhật của Ngân hàng Thế giới (WB) về triển vọng kinh tế toàn cầu cũng đưa ra bức tranh tương tự về diễn biến giá cả hàng hóa trên thị trường thế giới. Cụ thể là, giá dầu thế giới sẽ tiếp tục giảm 15% vào năm 2016, sau khi giảm 47,3% vào năm 2015, sau đó sẽ phục hồi dần và tăng 28,2% vào năm 2017 và tăng 8,4% vào năm 2018. Giá cả những mặt hàng phi năng lượng giảm 15% vào năm 2015 và giảm 2,6% vào năm 2016, sau đó tăng 1,4% vào năm 2017 và tăng 2,2% vào năm 2018.

Theo IMF, WB và nhiều báo cáo phân tích khác, nguyên nhân cơ bản dẫn đến xu hướng giá cả tăng mạnh trong năm 2017 là do giá dầu sẽ phục hồi dần nhờ kinh tế thế giới phục hồi dần sẽ góp phần cân bằng cung cầu dầu mỏ trên thị trường. Trong đó, thỏa thuận đạt được vào cuối năm 2016 giữa các thành viên Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) về cắt giảm sản lượng dầu cũng góp phần phục hồi giá dầu thế giới về mức giá hợp lý, khi các thành viên OPEC và nhiều nước khác cùng tham gia cắt giảm sản lượng dầu sau nhiều năm mở rộng sản lượng quá mức. Qua đó sẽ hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và lạm phát toàn cầu, tạo động lực thôi thúc các nhà đầu tư mở rộng sản xuất và tạo thêm việc làm cho người lao động. Giá dầu tăng cũng gây tác động tích cực cho một số nước xuất khẩu hàng đầu thế giới. Trong năm 2017, kinh tế CHLB Nga, Brazil và Nigeria sẽ thoát khỏi suy thoái, kinh tế các nước phát triển cũng phục hồi cao hơn kỳ vọng nhờ kinh tế Mỹ tăng mạnh.

Bên cạnh tác động của các biện pháp cân bằng cung câu dầu mỏ, lạm phát năm 2017 có thể sẽ tăng mạnh do những xáo trộn kinh tế tại Vương quốc Anh thời kỳ hậu Brexit và một số thay đổi về chính sách kinh tế tại Mỹ dưới thời Tổng thống mới đắc cử Donald Trump.

Sau sự kiện Brexit, Ngân hàng Thế giới (WB) đã điều chỉnh giảm mạnh dự báo GDP năm 2017 và năm 2018 tại Vương quốc Anh. Cụ thể là, WB giữ nguyên dự báo GDP tại Vương quốc Anh năm 2016 là sẽ tăng 2%, nhưng điều chỉnh giảm sâu dự báo GDP năm 2017 và năm 2018 xuống 1,2% và 1,3%, thấp hơn nhiều so với dự báo tăng 2,1% được đưa ra vào tháng 10/2016. WB cho rằng, bất ổn sẽ gây tác động tiêu cực đến nền kinh tế Vương quốc Anh, khi quốc gia này bắt đầu tiến hành đàm phán lộ trình hai năm rời Liên minh châu Âu, làm suy giảm lòng tin của người tiêu dùng và các nhà đầu tư, chi tiêu và hoạt động đầu tư sẽ giảm mạnh.

Sự kiện Brexit cũng gây những bất ổn nhất định đến tình hình kinh tế châu Âu, và WB cũng đã hạ dự báo tăng trưởng kinh tế tại khu vực đồng tiền chung euro. Cụ thể thể là, GDP năm 2017 và năm 2018 lần lượt tăng 1,5% và 1,4%, thấp hơn 0,1% so với dự báo đưa ra hồi tháng 6/2016.

Tuy nhiên, những sự kiện đang và sẽ diễn ra tại Mỹ sẽ gây tác động lớn hơn nhiều, do Mỹ đóng vai trò rất lớn trong nền kinh tế toàn cầu. Kinh tế Mỹ có thể tăng tốc với mức tăng trưởng 2,5% trong năm nay và 2,9% trong năm 2018 nếu chính phủ của Tổng thống Donald Trump hiện thực hóa cam kết về cắt giảm thuế thu nhập doanh nghiệp từ mức 35% hiện nay xuống 15% và giảm thuế thu nhập cá nhân. Trái với tác động tích cực này, chính sách bảo hộ thương mại của Mỹ có thể sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến tình hình kinh tế thế giới, mặc dù GDP toàn cầu cũng sẽ chỉ giảm đôi chút so với kỳ vọng.

Với nhận định cơ bản trên đây, WB không điều chỉnh dự báo GDP tại Mỹ trong năm 2017 và năm 2018 với mức tăng trưởng lần lượt là 2,2% và 2,1%. WB cũng dự báo, GDP toàn cầu năm 2017 sẽ tăng 2,7%, giảm 0,1% so với dự báo đưa ra hồi tháng 6/2016. Thương mại trì trệ, đầu tư yếu ớt và chính sách chưa rõ ràng đã cản trở các hoạt động kinh tế toàn cầu, với mức tăng 2,3% trong năm 2016, mức thấp nhất kể từ khi xảy ra khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2009. Sau đó, kinh tế toàn cầu tiếp tục tăng cao và đạt 2,9% vào năm 2018, giảm 0,1% so với dự báo đưa ra hồi tháng 6/2016.

Theo kết quả nghiên cứu về triển vọng thị trường hàng hóa, được các chuyên gia WB đưa ra vào ngày 24/01/2017, giá dầu trung bình trong năm 2017 dự báo tăng lên khoảng 55 USD/thùng, cao hơn nhiều so với mức giá 43 USD/thùng trong năm 2016; giá kim loại tăng khoảng 11% do nguồn cung giảm dần, nhiều công ty khai thác mỏ tạm dừng sản xuất, nhất là hoạt động khai thác chì và kẽm. Tuy nhiên, giá cả các mặt hàng nông sản chỉ tăng nhẹ, chủ yếu là các mặt hàng như dầu thực vật, thực phẩm và nguyên liệu đầu vào trong nông nghiệp, góp phần củng cố mặt bằng giá nông nghiệp do giá ngũ cốc giảm nhờ điều kiện thời tiết thuận lợi tại châu Âu, Bắc Mỹ và Trung Á. Trong năm 2017, giá vàng được dự báo giảm tới 8% do nhu cầu đầu tư yếu ớt, giá bạc được dự báo giảm 4%.

Hoàng Thế Thỏa

Nguồn: IMF, WB