Bước sang nhiệm kỳ mới 2020-2025, tình hình kinh tế chính trị quốc tế và trong nước tiếp tục có nhiều biến động khó lường với nhiều xu hướng mới có thể tác động đến sự phát triển kinh tế-xã hội của Việt Nam. Theo đó, vai trò lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, toàn diện của Đảng sẽ tiếp tục là yếu tố then chốt, quyết định thành công của việc thực hiện nhiệm vụ chính trị tại mỗi đơn vị, cũng như trong toàn hệ thống ngân hàng, nhằm đảm bảo sự phát triển đồng bộ, bền vững của Ngành trong giai đoạn mới.
Hình ảnh chi bộ Viện Chiến lược Ngân hàng
Ngày 08/8/2018, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 986/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển ngành Ngân hàng Việt Nam đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 (Chiến lược), đánh dấu thời điểm quan trọng, ghi nhận một chiến lược đầu tiên của ngành Ngân hàng sau Đề án “Phát triển ngành Ngân hàng Việt Nam đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020” (Đề án 112). Chiến lược thể hiện tầm nhìn dài hạn và là kim chỉ nam cho mọi hoạt động của Ngành.
Quá trình xây dựng Chiến lược
Việc xây dựng Chiến lược được xác định là một nhiệm vụ lớn của Ngành. Trong quá trình xây dựng Chiến lược, Ban Cán sự Đảng, Ban Lãnh đạo NHNN đã định hướng rõ ràng, đảm bảo các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ giải pháp tại Chiến lược bám sát các quan điểm, đường lối, chính sách phát triển kinh tế - xã hội của Đảng, Quốc hội và Chính phủ, phù hợp với đặc điểm hệ thống tài chính Việt Nam cũng như các xu thế phát triển của kinh tế - xã hội trong và ngoài nước.
Viện CLNH đã phối hợp với các Bộ/ngành, địa phương và các đơn vị liên quan, kết hợp với sự tham vấn, hỗ trợ của các tổ chức quốc tế, các chuyên gia kinh tế trong và ngoài nước nghiên cứu, hoàn thành Chiến lược trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Các quan điểm phát triển trong Chiến lược được coi là “điểm tựa”, là “khởi nguồn” để xác định các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp trong suốt thời kỳ Chiến lược. Quan điểm Chiến lược khẳng định rõ vai trò “huyết mạch” của hệ thống ngân hàng trong nền kinh tế; vai trò tiên phong, chủ lực, chủ đạo của các TCTD trong nước; khuyến khích đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ trong quản lý, điều hành, đảm bảo phù hợp với các nguyên tắc thị trường, yêu cầu phát triển kinh tế và các thông lệ, chuẩn mực quốc tế tốt nhất; chú trọng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Các quan điểm này của Chiến lược đã phù hợp với Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011-2020 và các chủ trương lớn, mang tính chất đột phá trong phát triển kinh tế của Đảng, Nhà nước.
Mục tiêu tổng quát của Chiến lược được đề cập theo hai cấp độ: Hiện đại hóa NHNN và phát triển hệ thống các TCTD đảm bảo phù hợp với hoạt động của hệ thống ngân hàng. Các mục tiêu cụ thể cũng được xây dựng một cách toàn diện, bao quát trên tất cả các khía cạnh, có sự tiếp nối cho hai giai đoạn 2018-2020 và 2021-2025.
Hình ảnh Lễ kỉ niệm 10 năm thành lập Viện Chiến lược NHNN
Để hiện thực hóa mục tiêu tổng quát và mục tiêu cụ thể, Chiến lược đề ra 11 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm cần thực hiện như sau: (i) Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về tiền tệ và hoạt động ngân hàng trên cơ sở tuân thủ đầy đủ các quy luật của kinh tế thị trường, theo thông lệ quốc tế và đáp ứng yêu cầu hội nhập; (ii) Tăng cường năng lực thể chế, nâng cao vị thế, tính tự chủ và trách nhiệm giải trình của NHNN; (iii) Đổi mới khuôn khổ chính sách tiền tệ, công tác quản lý ngoại hối và vàng; (iv) Phát triển, quản lý và giám sát các hệ thống thanh toán quan trọng trong nền kinh tế; (v) Tăng cường hiệu lực, hiệu quả hệ thống thanh tra, giám sát ngân hàng, phù hợp với thông lệ và chuẩn mực quốc tế; (vi) Phát triển dịch vụ ngân hàng hiện đại, tạo cơ sở nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ ngân hàng; (vii) Phát triển hệ thống các TCTD đủ năng lực cạnh tranh trên thị trường nội địa, từng bước nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế; (viii) Hoàn thiện mô hình các tổ chức tài chính khác hoạt động trong lĩnh vực ngân hàng; (ix) Phát triển khoa học công nghệ và nguồn nhân lực ngành Ngân hàng; (x) Tăng cường hợp tác quốc tế và đẩy mạnh tiến trình hội nhập quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng; (xi) Tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác truyền thông của NHNN.
Triển khai, giám sát thực hiện Chiến lược
Để triển khai đồng bộ các nhiệm vụ và giải pháp theo từng giai đoạn, thực hiện thành công mục tiêu tổng quát và các mục tiêu cụ thể của Chiến lược, Viện CLNH làm đầu mối xây dựng Chương trình hành động của ngành Ngân hàng thực hiện Chiến lược trình Thống đốc NHNN ký ban hành theo Quyết định số 34/QĐ-NHNN ngày 7/1/2019. Chương trình hành động nhằm cụ thể hóa các yêu cầu trong việc tổ chức thực hiện Chiến lược, trong đó, phân công nhiệm vụ với kết quả đầu ra và thời hạn cụ thể, rõ ràng cho từng đơn vị. Trên cơ sở đó, các đơn vị trong Ngành đã xây dựng các Chiến lược, kế hoạch, chương trình hành động theo chức năng để chỉ đạo, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ cụ thể của đơn vị mình.
Qua 2 năm thực hiện Chương trình hành động, nhìn chung các đơn vị trong toàn Ngành đã triển khai các nhiệm vụ, giải pháp đề ra một cách khẩn trương, đồng bộ, nghiêm túc chấp hành chế độ báo cáo định kỳ.
Để giám sát, đánh giá việc thực hiện Chiến lược, hàng năm Viện CLNH tiếp nhận và xử lý báo cáo của 213 đơn vị trong toàn Ngành. Qua công tác tổng hợp, phân tích báo cáo, kết hợp với hoạt động nghiên cứu của Viện và sự phối hợp của các đơn vị, hàng năm Viện CLNH đều xây dựng các báo cáo giám sát Chiến lược đối với toàn Ngành. Những khó khăn, vướng mắc, kiến nghị trong quá trình triển khai Chiến lược/Chương trình hành động đã được phân công cho các đơn vị nắm bắt, xử lý.
Quá trình thực hiện Chiến lược 2 năm qua cho thấy, 11 nhóm nhiệm vụ, giải pháp Chiến lược đã được thực hiện chủ động, tích cực, đồng bộ. Một số kết quả nổi bật có thể kể đến như sau:
Công tác hoàn thiện thể chế pháp luật về tiền tệ, hoạt động ngân hàng tiếp tục được củng cố, đẩy mạnh phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế và các chuẩn mực, thông lệ quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị của Ngành và góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội của đất nước.
Năng lực thể chế và vị thế pháp lý của NHNN tiếp tục được tăng cường. NHNN đã triển khai mạnh mẽ cơ cấu lại tổ chức bộ máy đảm bảo tinh gọn, chuyên môn hóa cao, hiệu lực và hiệu quả trong quản lý và điều hành. 5 năm liên tiếp, NHNN là đơn vị đứng đầu trong các bộ, ngành về chỉ số cải cách hành chính, đưa chỉ số “Tiếp cận tín dụng” của Việt Nam đứng thứ 2 trong các nước ASEAN (chỉ sau Brunei); trong đó, chỉ số chiều sâu thông tin tín dụng đạt điểm tối đa 8/8 điểm. Đây được coi là một điểm sáng, thể hiện quyết tâm cao của Ban Cán sự Đảng, Ban Lãnh đạo NHNN trong việc chỉ đạo các TCTD tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp được tiếp cận tín dụng công bằng, minh bạch.
Điều hành chủ động, đồng bộ, linh hoạt các công cụ chính sách tiền tệ bám sát diễn biến tiền tệ, thị trường, góp phần kiểm soát lạm phát ở mức thấp (bình quân dưới 4%), đạt mục tiêu mà Quốc hội đề ra, tạo dư địa cho chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác phát huy tác dụng. Mặt bằng lãi suất được duy trì ổn định, lãi suất cho vay đối với các lĩnh vực ưu tiên giảm, tạo điều kiện cho các TCTD ổn định, giảm lãi suất và thực hiện cho vay các chương trình được Chính phủ phê duyệt, hỗ trợ nguồn vốn hoạt động của TCTD trong quá trình xử lý nợ xấu. Thị trường ngoại tệ ổn định, thanh khoản thị trường được đảm bảo, các nhu cầu ngoại tệ hợp pháp được đáp ứng đầy đủ, kịp thời; Quy mô dự trữ ngoại hối ở mức kỷ lục, góp phần tăng tiềm lực tài chính quốc gia. Cơ cấu tín dụng tiếp tục chuyển dịch tích cực, hướng vào các lĩnh vực ưu tiên là động lực cho phát triển kinh tế, chú trọng phát triển tín dụng xanh, ngân hàng xanh; tín dụng đối với lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro được kiểm soát.
Hoạt động thanh toán được mở rộng cả về quy mô và chất lượng. Môi trường pháp lý cho hoạt động thanh toán ngày càng hoàn thiện, bắt kịp xu thế chung của thế giới và phù hợp với tình hình thực tiễn của Việt Nam.
Công tác thanh tra, giám sát ngân hàng không ngừng được củng cố, tăng cường và nâng cao hiệu lực, hiệu quả. Mô hình tổ chức của CQTTGSNH đã được sắp xếp lại, đổi mới theo hướng tinh gọn, phù hợp hơn với thông lệ và chuẩn mực quốc tế; chú trọng sự chỉ đạo thống nhất về hoạt động thanh tra, giám sát trong toàn hệ thống; công tác thanh tra, giám sát có nhiều đổi mới, gắn kết chặt chẽ giữa thanh tra và giám sát; từng bước áp dụng phương pháp thanh tra trên cơ sở rủi ro cho toàn hệ thống các TCTD; phạm vi thanh tra, giám sát cũng đã được mở rộng đến các công ty con, chi nhánh của TCTD. Qua hoạt động thanh tra, giám sát đã phát hiện và xử lý nghiêm các sai phạm; cảnh báo các nguy cơ rủi ro. Theo đó, an toàn hệ thống các TCTD được đảm bảo. Công tác tái cơ cấu và xử lý nợ xấu tiếp tục được triển khai quyết liệt nhằm tăng cường năng lực tài chính, đảm bảo an toàn hoạt động cho các TCTD và đóng góp tích cực vào quá trình tái cơ cấu nền kinh tế.
Năng lực cạnh tranh của hệ thống các TCTD được từng bước nâng cao. Một số chỉ tiêu phản ánh quy mô hoạt động như tổng tài sản, vốn điều lệ, vốn chủ sở hữu đều có sự tăng trưởng; chất lượng tài sản được cải thiện; cơ cấu thu nhập chuyển dịch dần theo hướng bền vững hơn; hầu hết các TCTD đạt các tỷ lệ, giới hạn an toàn theo quy định của pháp luật; tính minh bạch trong hoạt động của TCTD được cải thiện, năng lực quản trị điều hành của các TCTD từng bước được nâng cao.
Ngoài ra, các hoạt động khác trong ngành Ngân hàng như hợp tác quốc tế, truyền thông, phát hành kho quỹ, dự báo thống kê... đều được triển khai tích cực, theo đúng định hướng đề ra tại Chiến lược.
Một số kiến nghị
Để tiếp tục thực hiện tốt Chương trình hành động thực hiện Chiến lược nhằm đạt được các mục tiêu Chiến lược của giai đoạn 2021-2025, cần đặt chiến lược ngành Ngân hàng đúng vị trí và vai trò là định hướng cho hoạt động của toàn Ngành. Tiếp tục kiên định, bám sát các quan điểm đặt ra tại Chiến lược; triển khai quyết liệt, đồng bộ, tích cực, có hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp Chiến lược.
Các đơn vị trong Ngành tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả, thực chất các nhiệm vụ, giải pháp được phân công tại Chương trình hành động trên tinh thần chủ động, trách nhiệm, đổi mới, sáng tạo.
Nâng cao chất lượng giám sát Chiến lược thông qua đa dạng các hình thức giám sát; nâng cao tinh thần trách nhiệm của các đơn vị trong việc thực hiện chế độ báo cáo, cung cấp thông tin và phối hợp với đơn vị đầu mối; đồng thời kịp thời đề xuất, sửa đổi những nội dung của Chiến lược/Chương trình hành động không còn phù hợp hoặc bổ sung những nội dung mới cho phù hợp với thực tiễn.
Chi bộ Viện CLNH