Vấn đề liên quan đến tín dụng với các đối tượng chính sách, hợp tác xã
1. Về chính sách tín dụng đối với hộ sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và diêm nghiệp có mức sống trung bình. (Cử tri tỉnh Lạng Sơn)
Phát triển nông nghiệp, nông thôn là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước và là một trong 5 lĩnh vực ưu tiên có nhiều chính sách phục vụ phát triển. Thời gian qua, Chính phủ, NHNN đã và đang triển khai nhiều chương trình, chính sách tín dụng ưu đãi, thực hiện nhiều giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện cho khách hàng vay vốn tín dụng phục vụ sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp, trong đó bao gồm các hộ sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và diêm nghiệp có mức sống trung bình, cụ thể:
- NHNN đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 55/2015/NĐ-CP ngày 09/6/2015 về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn và Nghị định số 116/2018/NĐ-CP ngày 7/9/2018 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 55; đồng thời, ban hành Thông tư 10/2015/TT-NHNN và Thông tư 25/2018/TT-NHNN hướng dẫn triển khai Nghị định. Trong đó quy định nhiều chính sách ưu đãi như: (i) cho vay không có tài sản bảo đảm đối với hộ gia đình, hộ kinh doanh từ 200-300 triệu đồng. Riêng đối với hộ nuôi trồng thủy sản, hộ khai thác hải sản xa được vay lên tới 500 triệu đồng; (ii) giảm lãi suất cho vay (tối thiểu là 0,2%) đối với khách hàng khi tham gia mua bảo hiểm nông nghiệp, áp dụng trần lãi suất cho vay ngắn hạn bằng VNĐ đối với lĩnh vực ưu tiên; (iii) chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, sản xuất theo chuỗi giá trị; (iv) hỗ trợ xử lý rủi ro trong trường hợp bị rủi ro do nguyên nhân khách quan, bất khả kháng, thiên tai, dịch bệnh trên phạm vi rộng.
Tại tỉnh Lạng Sơn, hiện dư nợ cho vay phát triển nông nghiệp, nông thôn đạt 18.530 tỷ đồng, tăng 3,6% so với cuối năm 2020, chiếm 51,5% tổng dư nợ trên địa bàn, với 111.171 khách hàng còn dư nợ (chủ yếu là khách hàng cá nhân và hộ kinh doanh).
- NHNN cũng chỉ đạo các TCTD chủ động cân đối nguồn vốn để đáp ứng kịp thời nhu cầu vay vốn cho lĩnh vực này; quy định trần lãi suất cho vay ngắn hạn bằng VNĐ (hiện tối đa là 4,5%/năm), thấp hơn 1-1,5%/năm so với lãi suất cho vay các lĩnh vực thông thường khác, tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ gia đình, hộ kinh doanh tiếp cận tín dụng nhằm phát triển sản xuất, kinh doanh các ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, diêm nghiệp .
- Ngoài ra, các hộ sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và diêm nghiệp cũng được hưởng một số chương trình tín dụng ưu đãi đặc thù như: cho vay khuyến khích phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp sạch; chương trình hỗ trợ giảm tổn thất trong nông nghiệp...; các chương trình tín dụng chính sách tại NHCSXH.
Như vậy, ngành ngân hàng đã và đang triển khai nhiều giải pháp, chương trình, chính sách tín dụng ưu đãi nhằm hỗ trợ hộ gia đình, hộ sản xuất, hộ kinh doanh tiếp cận được nguồn vốn tín dụng phục vụ sản xuất kinh doanh, ổn định và nâng cao đời sống, góp phần xây dựng nông thôn mới.
Để hỗ trợ nền kinh tế trong thời gian tới, NHNN tiếp tục điều hành lãi suất, tín dụng phù hợp với cân đối vĩ mô, lạm phát, diễn biến thị trường và mục tiêu chính sách tiền tệ, tạo điều kiện để giảm chi phí vốn cho người dân, doanh nghiệp; tiếp tục chỉ đạo các TCTD chủ động cân đối nguồn vốn đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn; tiết giảm chi phí để tiếp tục giảm lãi suất cho vay hỗ trợ sản xuất, kinh doanh; tiếp tục đa dạng hóa các sản phẩm tín dụng; rà soát cơ chế, thủ tục cho vay phù hợp hơn với thực tiễn thị trường và tình hình mới, nhưng vẫn đảm bảo chất lượng tín dụng, an toàn hệ thống để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp được vay vốn ngân hàng thuận lợi.
2. Về việc nghiên cứu trình Chính phủ ban hành chính sách tín dụng ưu đãi thực hiện CTMTQG phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030. (Cử tri tỉnh Lạng Sơn)
Ngày 14/10/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 1719/QĐ-TTg phê duyệt CTMTQG phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I từ năm 2021 đến năm 2025, trong đó giao NHNN chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan liên quan xây dựng Nghị định của Chính phủ quy định chính sách tín dụng ưu đãi thực hiện Chương trình.
Thực hiện nhiệm vụ được giao, NHNN đã có Tờ trình Thủ tướng Chính phủ đề nghị xây dựng Nghị định của Chính phủ quy định chính sách tín dụng ưu đãi thực hiện CTMTQG phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Sau khi được Thủ tướng Chính phủ thông qua đề nghị xây dựng Nghị định, NHNN sẽ tiếp tục phối hợp với các Bộ, ngành liên quan xây dựng, trình Chính phủ ban hành.
3. Về kéo dài thời gian hộ gia đình được thụ hưởng chính sách chương trình vay vốn hộ mới thoát nghèo, kể từ khi ra khỏi hộ nghèo, hộ cận nghèo lên tối đa là 05 năm (hiện nay là 03 năm). (Cử tri tỉnh Lạng Sơn)
Hiện nay, NHCSXH được giao triển khai 23 chương trình tín dụng chính sách, trong đó có chương trình tín dụng đối với hộ mới thoát nghèo theo Quyết định số 28/2015/QĐ-TTg ngày 21/7/2015 của Thủ tướng Chính phủ, giải ngân đến hết ngày 31/12/2020; đây là chương trình tín dụng có dư nợ lớn thứ 2 tại NHCSXH, với trên 1.096 ngàn hộ mới thoát nghèo còn dư nợ.
Năm 2021, NHNN đã chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan, NHCSXH tham mưu trình Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Quyết định số 02/2021/QĐ-TTg ngày 21/01/2021 sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số 28/2015/QĐ-TTg, theo đó kể từ ngày 30/03/2021, NHCSXH được tiếp tục thực hiện giải ngân chương trình tín dụng đối với hộ mới thoát nghèo.
Đối với kiến nghị của cử tri về việc kéo dài thời gian hộ gia đình được thụ hưởng chương trình, trong thời gian tới, trên cơ sở khả năng huy động nguồn vốn của NHCSXH, khả năng cân đối, bố trí nguồn vốn cấp bù chênh lệch lãi suất và phí quản lý cho NHCSXH từ ngân sách nhà nước và nhu cầu, nguyện vọng của người vay vốn, NHNN sẽ phối hợp với các Bộ, ngành liên quan để nghiên cứu, tham mưu Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định.
4. Về chính sách ưu đãi về tín dụng để tạo điều kiện các Hợp tác xã, tổ hợp tác, nông dân tiếp cận nguồn vốn để duy trì hoạt động sản xuất. (Cử tri tỉnh Cà Mau)
Trước hết, NHNN đồng tình với ý kiến phản ánh của cử tri về các khó khăn nội tại của HTX. Hiện nay, các Bộ, ngành liên quan, theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đang tổ chức tổng kết, đánh giá kết quả thực hiện 20 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 18/3/2002, Hội nghị lần thứ 5, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, 10 năm thực hiện Luật Hợp tác xã 2012, từ đó đề xuất sửa đổi, bổ sung cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển HTX trong thời gian tới để báo cáo Bộ Chính trị.
Về hoạt động tín dụng, HTX được bình đẳng trong tiếp cận vốn như các thành phần kinh tế khác. Thời gian qua, NHNN đã hoàn thiện cơ chế, chính sách về cho vay nói chung, trình các cấp có thẩm quyền ban hành cơ chế, chính sách tiền tệ, tín dụng nhằm tăng khả năng tiếp cận vốn đối với người dân, doanh nghiệp (trong đó có HTX), cụ thể:
- Trình Chính phủ ban hành Nghị định số 55/2015/NĐ-CP ngày 9/6/2015 và Nghị định 116/2018/NĐ-CP ngày 7/9/2018 về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn với nhiều chính sách ưu đãi về tài sản bảo đảm như: (i) Cho vay không có tài sản bảo đảm đối với cá nhân, hộ gia đình, hợp tác xã, tổ hợp tác từ 100 triệu đồng đến 03 tỷ đồng; (ii) Cho vay không có tài sản bảo đảm tối đa bằng 70-80% giá trị của dự án, phương án vay theo mô hình liên kết/giá trị hợp đồng chuyển giao công nghệ hoặc tiêu thụ sản phẩm; (iii) Áp dụng cơ chế xử lý rủi ro đặc thù (cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ, khoanh nợ...) trong trường hợp bị rủi ro do nguyên nhân khách quan, bất khả kháng, thiên tai, dịch bệnh trên phạm vi rộng.
- Quy định trần lãi suất cho vay ngắn hạn bằng VNĐ đối với 05 lĩnh vực ưu tiên (hiện nay tối đa là 4,5%/năm), thấp hơn 1-2% so với các lĩnh vực thông thường khác.
- Triển khai, thực hiện các chính sách tín dụng đối với các ngành, lĩnh vực, trong đó có đối tượng thụ hưởng là các HTX với các điều kiện ưu đãi về lãi suất như Cho vay nhằm giảm tổn thất trong nông nghiệp theo Quyết định 68/2013/QĐ-TTg ngày 14/11/2013 của Thủ tướng Chính phủ, cho vay khuyến khích phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch theo Nghị quyết 30/NQ-CP ngày 7/3/2017 của Chính phủ, cho vay chương trình mỗi xã một sản phẩm, Đề án lựa chọn, hoàn thiện, nhân rộng mô hình hợp tác xã kiểu mới hiệu quả tại các địa phương trên cả nước…
- Chỉ đạo các tổ chức tín dụng (TCTD) triển khai các giải pháp tháo gỡ khó khăn trong tiếp cận vốn của các hợp tác xã: (i) Tiếp tục đơn giản hóa thủ tục vay vốn, niêm yết công khai, minh bạch các thủ tục, quy trình vay vốn tại chi nhánh, phòng giao dịch của TCTD; (ii) Nâng cao hiệu quả thẩm định và đánh giá mức độ tín nhiệm khách hàng để tăng cường cho vay không có bảo đảm bằng tài sản; (iii) Đặc biệt, trước ảnh hưởng của dịch Covid-19, NHNN đã ban hành các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, người dân như cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ.
Tuy nhiên, hiện nay dư nợ cho vay HTX còn thấp (đạt trên 6.000 tỷ đồng, gấp 2 lần dư nợ từ thời điểm Luật HTX 2012 có hiệu lực) và việc mở rộng đầu tư tín dụng đối với HTX còn khó khăn sau:
- Nhiều HTX còn hạn chế trong quản trị, điều hành; thiếu vốn tự có, không có tài sản bảo đảm. Hiệu quả hoạt động của HTX còn thấp, số lượng dịch vụ ít, chất lượng dịch vụ chưa cao; sản xuất hàng hóa chưa gắn với thị trường tiêu thụ, chưa có phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả, gây khó khăn cho các TCTD trong việc thẩm định, quyết định cho vay.
- Quan hệ giữa HTX và các thành viên còn thiếu sự gắn kết, chưa tạo động lực cho các thành viên tham gia vào HTX, có những thành viên của HTX tự vay vốn tại các TCTD phục vụ sản xuất kinh doanh, mua các nguyên vật liệu đầu vào thay vì thông qua HTX.
Thời gian tới, NHNN sẽ tiếp tục chỉ đạo các TCTD tập trung nguồn vốn cho vay đối với khu vực kinh tế tập thể nói chung và HTX nói riêng; đồng thời, tiếp tục phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam để nghiên cứu các cơ chế phù hợp hỗ trợ HTX có điều kiện tiếp cận vốn vay thuận lợi hơn. Bên cạnh đó, để tăng cường khả năng tiếp cận vốn ngân hàng, các HTX cũng cần khắc phục những khó khăn, bất cập nội tại của mình làm cơ sở để các TCTD đẩy mạnh việc cho vay.