Bước sang năm 2025, kinh tế toàn cầu nhìn chung vẫn giữ được sự ổn định sau nhiều biến động trong những năm qua. Dù vậy, đằng sau bức tranh tăng trưởng tưởng chừng bền vững ấy, một số dấu hiệu cho thấy nhịp phục hồi đang chậm lại và những thách thức mang tính cơ cấu vẫn còn hiện hữu.
Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)
Kinh tế toàn cầu tiếp tục thể hiện khả năng thích ứng đáng kể trước những biến động của chính sách thương mại và nhiều thách thức phức tạp khác. Tuy nhiên, nền tảng tăng trưởng đang cho thấy những dấu hiệu chịu áp lực ngày càng rõ rệt. Bản cập nhật tháng 10/2025 của Brookings-FT TIGER (Chỉ số Theo dõi Phục hồi Kinh tế Toàn cầu) phản ánh một bức tranh có phần trái chiều: Một số khu vực vẫn duy trì đà tăng trưởng ổn định, trong khi niềm tin của hộ gia đình và doanh nghiệp lại suy giảm trước môi trường chính sách khó đoán và bối cảnh địa chính trị nhiều biến động.
Các nền kinh tế phát triển đang đối mặt với thách thức từ mức nợ công cao, dân số già hóa và môi trường chính sách phức tạp. Trong khi đó, tại các nền kinh tế mới nổi, dù được hưởng lợi phần nào từ xu hướng đồng Đô la Mỹ suy yếu giúp giảm áp lực tài chính, những dấu hiệu về sức ép kinh tế vẫn bắt đầu xuất hiện.
Việc gia tăng các biện pháp thuế quan và xu hướng bảo hộ thương mại đang tác động lan tỏa tới thị trường lao động, đồng thời làm suy yếu nhu cầu tiêu dùng toàn cầu. Diễn biến này góp phần bộc lộ rõ hơn những thách thức mang tính cơ cấu của các nền kinh tế có độ mở thương mại cao. Trong khi đó, các thị trường tài chính - dù từng chịu tác động từ những biến động trong chính sách thương mại của Mỹ - vẫn đang duy trì đà tăng trưởng. Nhiều chỉ số chứng khoán toàn cầu tiếp tục lập mức cao mới, ngay cả khi triển vọng kinh tế thế giới có dấu hiệu chậm lại. Tại Mỹ, giá cổ phiếu được thúc đẩy bởi sự lạc quan về những lợi ích tiềm năng của trí tuệ nhân tạo (AI).
Tuy nhiên, đà tăng trưởng của kinh tế Mỹ đang có dấu hiệu chậm lại khi một số chính sách kinh tế và biện pháp quản lý mới bắt đầu tác động đến hoạt động sản xuất và thị trường việc làm. Dù rủi ro suy thoái hiện vẫn được đánh giá ở mức thấp, các chỉ báo tổng hợp về thị trường lao động - vốn từng phản ánh phần nào sự ổn định trong giai đoạn trước - nay cho thấy xu hướng kém tích cực hơn so với vài tháng trước. Lạm phát hiện vẫn được kiểm soát, nhưng điều đó sẽ thay đổi khi các doanh nghiệp không còn đủ khả năng hấp thụ chi phí từ thuế quan của chính quyền Mỹ và buộc phải chuyển gánh nặng đó sang người tiêu dùng. Dư địa điều hành của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) ngày càng bị thu hẹp do lạm phát tăng nhẹ trở lại, thị trường lao động suy yếu và áp lực chính trị rõ ràng nhằm buộc Fed cắt giảm lãi suất chính sách.
Tại Khu vực đồng Euro, các nền kinh tế chủ chốt đang đối mặt với nhiều thách thức, trong đó Đức ghi nhận nguy cơ tăng trưởng suy yếu trong năm thứ ba liên tiếp. Nền kinh tế Đức hiện chịu sức ép từ việc giảm khả năng cạnh tranh trong lĩnh vực sản xuất và tình trạng thiếu hụt lao động có kỹ năng, trong khi đà phục hồi của sản xuất công nghiệp vẫn chưa đủ mạnh để cải thiện việc làm hay thúc đẩy tiêu dùng tư nhân. Ở Pháp, tình hình tài khóa tiếp tục chịu áp lực do chi tiêu công cao, trong bối cảnh môi trường chính trị phức tạp khiến quá trình cải cách diễn ra chậm hơn so với kỳ vọng.
Dẫu vậy, vẫn có một vài điểm sáng. Các quốc gia Nam Âu - đặc biệt là Ý, Tây Ban Nha và Hy Lạp - tiếp tục cải thiện vị thế tài khóa của mình và được hưởng lợi từ hiệu suất mạnh mẽ của khu vực dịch vụ cũng như tốc độ tăng lương ổn định.
Ở các khu vực khác, tăng trưởng kinh tế của Vương quốc Anh đang có dấu hiệu chững lại trong bối cảnh chi phí sinh hoạt cao và áp lực lên các dịch vụ công ngày càng lớn, ảnh hưởng phần nào đến tâm lý tiêu dùng. Tại Nhật Bản, lạm phát gia tăng đã khiến Ngân hàng Trung ương phải từng bước điều chỉnh chính sách tiền tệ theo hướng thận trọng hơn, dù vẫn phải cân nhắc giữa mục tiêu kiểm soát giá cả và duy trì đà phục hồi trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu suy yếu và môi trường thương mại còn nhiều biến động. Hàn Quốc hiện đang phải đối mặt với cầu tiêu dùng trong nước yếu, và tăng trưởng xuất khẩu có thể sớm bị ảnh hưởng nếu các mức thuế cao đánh vào ô tô và chip bán dẫn.
Nền kinh tế Trung Quốc nhìn chung vẫn duy trì được mức tăng trưởng ổn định, song đà mở rộng đang dần cho thấy sự mất cân đối. Nhu cầu tiêu dùng hộ gia đình còn yếu và áp lực cạnh tranh gay gắt giữa các doanh nghiệp đang góp phần làm gia tăng rủi ro giảm phát, dù xuất khẩu sang các thị trường ngoài Mỹ tiếp tục ghi nhận mức tăng khá tích cực. Trong khi chiến dịch chống “nội quyển hóa” của chính phủ Trung Quốc nhằm kiềm chế cạnh tranh mang tính hủy diệt đối với lợi nhuận doanh nghiệp, thì nó lại không đi kèm với các biện pháp kích thích hay cải cách để thúc đẩy cầu tiêu dùng. Thị trường chứng khoán Trung Quốc đã tăng mạnh, được tiếp sức bởi làn sóng bùng nổ AI và các biện pháp khuyến khích nhà đầu tư cá nhân tham gia thị trường cổ phiếu của chính phủ. Tuy nhiên, thị trường bất động sản vẫn đang trong giai đoạn điều chỉnh và tiếp tục là yếu tố ảnh hưởng đến tâm lý của khu vực tư nhân.
Nền kinh tế Ấn Độ tiếp tục ghi nhận tăng trưởng mạnh mẽ, được thúc đẩy bởi tầng lớp tiêu dùng đô thị có sức chống chịu tốt và mức đầu tư sản xuất cao. Lạm phát giảm và chính sách tài khóa kỷ luật đã tạo dư địa cho việc nới lỏng tiền tệ khi cần thiết để hỗ trợ tăng trưởng. Tuy nhiên, thách thức trong việc tạo việc làm cho lực lượng lao động trẻ và ngày càng đông đang trở nên gay gắt hơn sau những biến động bất ngờ trong quan hệ kinh tế Mỹ - Ấn. Diễn biến này khiến Ấn Độ phần nào giảm sức hút trong mắt các nhà đầu tư quốc tế.
Cùng thời điểm, chi tiêu quân sự gia tăng và giá năng lượng giảm đã khiến triển vọng tăng trưởng của Nga chịu nhiều sức ép, sau giai đoạn nước này duy trì được mức ổn định tương đối bất chấp các biện pháp trừng phạt từ phương Tây. Ở khu vực Mỹ Latinh, các nền kinh tế mới nổi vẫn đối mặt với thách thức tăng trưởng thấp và thâm hụt tài khoản vãng lai lớn. Tại Brazil, tiêu dùng hộ gia đình suy yếu và đầu tư giảm đang khiến đà phục hồi chậm lại, trong khi Mexico ghi nhận kết quả tích cực hơn nhờ xuất khẩu ổn định và lạm phát hạ nhiệt, góp phần hỗ trợ tăng trưởng ở mức khiêm tốn. Tuy vậy, hoạt động đầu tư còn yếu, môi trường chính sách thiếu ổn định và rủi ro thương mại liên quan đến Mỹ vẫn đang hạn chế tiềm năng tăng trưởng của khu vực.
Tóm lại, dù rủi ro địa chính trị gia tăng và môi trường kinh tế toàn cầu còn nhiều bất định, tăng trưởng vẫn được duy trì ở mức đáng khích lệ tại nhiều khu vực. Tuy nhiên, khi đà mở rộng kinh tế dần chậm lại, dù chỉ ở mức vừa phải, những thách thức mang tính cơ cấu vốn tồn tại từ lâu sẽ ngày càng bộc lộ rõ hơn. Dẫu vậy, sự chênh lệch giữa triển vọng tăng trưởng và diễn biến thị trường chứng khoán hiện nay vẫn gợi mở một bức tranh có phần tích cực hơn - có lẽ được nâng đỡ bởi tiềm năng chuyển đổi to lớn của trí tuệ nhân tạo (AI) và hy vọng về môi trường thương mại ít bất định hơn, ngay cả khi các rào cản thuế quan duy trì ở mức cao hơn thời kỳ trước chính quyền Trump.
Các nhà hoạch định chính sách cần tận dụng giai đoạn bình ổn tương đối này để thúc đẩy cải cách và duy trì kỷ luật tài khóa - điều sẽ giúp tăng cường khả năng chống chịu của nền kinh tế trước những biến động lớn hơn trong bối cảnh trật tự kinh tế dựa trên luật lệ đang dần tan rã.
Tài liệu tham khảo
1. Eswar Prasad, Caroline Smiltneks (2025). Is the Global Economy as Resilient as It Seems? https://www.project-syndicate.org/commentary/global-economy-resilience-is-surface-level-and-cracks-are-appearing-by-eswar-prasad-and-caroline-smiltneks-2025-10
LT