“Với lịch sử dựng nước và giữ nước hàng ngàn năm, thực tế đời sống đã sử dụng đồng tiền trong giao dịch rất lâu dài, nhưng chưa có một công trình nghiên cứu nào nêu được một cách đầy đủ nhất, khoa học nhất về quá trình hình thành và phát triển của đồng tiền Việt Nam như công trình nghiên cứu này. Do đó, hiện tại, đây là công trình độc nhất vô nhị”, Chủ tịch Hội đồng Nghiệm thu dự án nghiên cứu Khoa học cấp Bộ, TS Phùng Khắc Kế nhận xét về dự án “Lịch sử đồng tiền Việt Nam – Quá trình hình thành và phát triển”.
Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), Tiến sĩ Đào Minh Tú, Chủ nhiệm dự án đã bảo vệ thành công công trình nghiên cứu “Lịch sử đồng tiền Việt Nam – Quá trình hình thành và phát triển” với điểm số gần tuyệt đối 9,9 điểm, xếp loại xuất sắc.
Giới học thuật đánh giá cao độ tin cậy, tính xác thực và công phu
Ít ai biết, phía sau thành công ấy cũng từng có lúc dự án gặp nhiều khó khăn và nhóm tác giả phải ngồi lại cùng nhau để nhìn nhận, đánh giá lại cách tiếp cận đề tài, hướng đi nghiên cứu và phân chia công việc cho các tác giả. Phó Thống đốc Đào Minh Tú tiết lộ, dự án đã gặp rất nhiều trở ngại, đòi hỏi người làm khoa học phải thực sự tâm huyết, có trình độ và có thời gian cho công tác nghiên cứu, đi thực tế, điền dã, sưu tầm tài liệu và hiện vật một cách nghiêm túc của người làm học thuật. Do đó, đội ngũ thực hiện dự án đã chấp nhận làm lại từ đầu, thực hiện 37 cuộc họp nội bộ từng nhóm và giữa các nhóm, 3 Hội thảo tại Hà Nội, 1 Hội thảo tại TP HCM, tiếp thu các ý kiến đóng góp để chỉnh sửa bản thảo từ các nhà khoa học, nghiên cứu hàng đầu của Việt Nam. Đến nay công trình đã hoàn thành dài 699 trang, với gần 4000 hình ảnh và thông tin của gần 2000 đồng tiền qua các thời kỳ, 970 phiếu tiền và vẫn tiếp tục bổ sung.
Một buổi làm việc của TS Đào Minh Tú, Chủ nhiệm đề tài cùng nhóm nghiên cứu.
Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu, TS Phùng Khắc Kế đánh giá cao công trình của nhóm tác giả, bởi các sản phẩm mà nhóm nghiên cứu của Dự án “Lịch sử đồng tiền Việt Nam – Quá trình hình thành và phát triển” đưa ra đã đảm bảo được các mục tiêu, yêu cầu trong Bản thuyết minh nhiệm vụ khoa học của Dự án với chất lượng cao. Nhóm tác giả đã rất công phu lựa chọn các nguồn tư liệu trong và ngoài nước, các công trình sưu tập tiền của các nhà sưu tầm tư nhân để tập hợp, hệ thống hóa các tư liệu một cách khoa học, chính xác theo dòng lịch sử về các đồng tiền Việt Nam.
Ông khẳng định, các sản phẩm này không chỉ có ý nghĩa khoa học và thực tiễn với ngành Ngân hàng, mà còn là nguồn tài liệu có tính giáo khoa, một công trình khoa học chính thống để làm căn cứ cho việc tìm hiểu thêm về lịch sử của đồng tiền Việt Nam đối với các nhà nghiên cứu, những người quan tâm trong và ngoài nước.
Chủ tịch Hội đồng Nghiệm thu dự án nghiên cứu Khoa học cấp Bộ, TS Phùng Khắc Kế.
TS Phùng Khắc Kế và Hội đồng khoa học đặc biệt nhấn mạnh độ tin cậy, tính xác thực của dự án: Với các phương pháp nghiên cứu mang tính khoa học cộng với tinh thần thận trọng và cầu thị, nhóm tác giả đã bảo đảm cho các sản phẩm của Dự án đầy đủ tính đại diện, độ tin cậy, tính xác thực và cập nhật các kết quả nghiên cứu. Việc trích dẫn, sử dụng các nguồn tài liệu tham khảo được nêu công khai, rõ ràng, bảo đảm tính khoa học và tính kế thừa của công trình nghiên cứu. Các khái niệm, thuật ngữ của Dự án bảo đảm tính khoa học, chính xác, văn phong trong sáng, dễ hiểu, phù hợp cho mọi đối tượng nghiên cứu, tham khảo, cấu trúc hợp lý, logic. Các phân tích, lập luận mang tính khoa học, thuyết phục.
TS Phùng Khắc Kế tin tưởng, nếu công trình được xuất bản thành sách thì sẽ là một tài liệu có ích, một tài liệu nghiên cứu chính thống, làm cơ sở cho các công trình khác, bổ sung một nguồn tư liệu phong phú do mới được phát hiện. Đặc biệt, với tính khoa học của mình, công trình sẽ phục vụ tốt cho công tác đào tạo các chuyên gia về lĩnh vực này.
“Công trình cũng là cơ sở chắc chắn để các cơ quan hữu quan xây dựng Bảo tàng Tiền Việt Nam, phục vụ một cách hữu hiệu hơn nữa cho công tác nghiên cứu về hệ thống tiền tệ nước ta, cũng như quảng bá truyền thống văn hóa của Việt Nam cho công chúng trong và ngoài nước. Kết quả thực hiện dự án được toàn thể Hội đồng đánh giá xếp loại Xuất sắc”, TS Phùng Khắc Kế Chủ tịch Hội đồng kết luận.
Một công trình lịch sử có nhiều đóng góp
Cùng quan điểm với Chủ tịch Hội đồng, TS Nguyễn Đức Nhuệ, Phó Viện trưởng Viện Sử học Việt Nam, cho biết, ông rất ấn tượng về nguồn tư liệu thư tịch, tư liệu điền dã phong phú của dự án, đặc biệt tính xác thực của các tư liệu đó rất cao và mang tính đại diện cho từng giai đoạn lịch sử. Công trình nghiên cứu sử dụng khái niệm, thuật ngữ mang tính lịch sử cụ thể, khách quan khoa học mang văn phong chính luận của một công trình lịch sử.
TS Nguyễn Đức Nhuệ, Phó Viện trưởng Viện Sử học Việt Nam.
“Bố cục Dự án cân đối, phân kỳ lịch sử phù hợp, logic, nội dung phong phú, đa dạng, được phân tích sâu sắc với nhiều hướng tiếp cận khác nhau, lập luận khoa học vững vàng, khách quan, kết quả nghiên cứu mới, có tính trung thực trong sử dụng tài liệu nghiên cứu và trích dẫn nguồn xuất xứ”, TS Nguyễn Đức Nhuệ bình luận. Ông nhấn mạnh, nội dung đề tài có nhiều đóng góp trong quá trình hoàn thiện về lý thuyết kinh tế, kinh tế hàng hóa, kinh tế thị trường trong thời hiện tại cũng như lý thuyết về tiền tệ trong khung lý thuyết chung về kinh tế. Vì vậy, Phó Viện trưởng Viện Sử học Việt Nam đề nghị xuất bản công trình thành sách nhằm tác động sâu sắc đến thực tiễn, giúp đông đảo người dân hiểu biết hơn về hệ thống tiền tệ trong lịch sử, có cơ sở dữ liệu để xây dựng bộ sưu tập tiền Việt Nam.
PGS.TS Đặng Hồng Sơn Phó Trưởng Khoa Lịch sử, ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn.
Khẳng định đây là công trình đầu tiên toàn vẹn về tiền Việt Nam, PGS.TS Đặng Hồng Sơn, Phó Trưởng khoa, Phó Trưởng Bộ môn, Giảng viên cao cấp bộ môn Khảo cổ học, Khoa Lịch sử, ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn đánh giá: Các tác giả đã sử dụng phương pháp tư duy lịch sử và tư duy biện chứng để nghiên cứu và hoàn thành dự án. Các phân tích và lập luận về các vấn đề sử học, cổ tiền học, giám định… có hàm lượng khoa học cao, có tính mới, cập nhật và có toàn bộ các loại tiền Việt Nam từ khi hình thành cho đến năm 2016. Công trình góp phần quan trọng cho công tác đào tạo cổ tiền học, khảo cổ học, lịch sử kinh tế, lịch sử tiền tệ… trong các trường Đại học Văn hóa, các khoa Lịch sử, Bảo tàng, Học viện ngân hàng, Đại học Kinh tế…
Dự án là bộ hồ sơ khoa học về các mẫu tiền qua từng thời kỳ lịch sử với 6 thông tin cơ bản gồm: tên tiền, mô tả, hình ảnh, niên đại, đặc điểm, hiện trạng và lai lịch, phần chữ có phiên âm, dịch nghĩa, chú giải đầy đủ. Do đó, Phó Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, TS Nguyễn Văn Đoàn nhận định, dự án đã hệ thống đầy đủ tư liệu và kết quả nghiên cứu về lịch sử đồng tiền Việt Nam, từ đó xây dựng bộ hồ sơ khoa học về từng mẫu tiền với thông tin cơ hữu về định tính, định lượng, có độ tin cậy cùng hình ảnh minh họa rõ ràng, là cơ sở để hoàn thiện bộ cẩm nang tra cứu về tiền Việt Nam, hoàn chỉnh bản thảo chuẩn bị xuất bản sách về lịch sử đồng tiền Việt Nam. Kết quả thực hiện dự án góp phần quan trọng trong việc giúp giám định tiền Việt, là cơ sở khoa học cho việc xây dựng nội dung trưng bày Bảo tàng tiền tệ Việt Nam trong tương lai.
Để Dự án “Lịch sử đồng tiền Việt Nam – Quá trình hình thành và phát triển” có được kết quả nghiên cứu ấn tượng này, Hội đồng Khoa học đánh giá cao đội ngũ chuyên gia, cộng tác viên nghiên cứu về tiền Việt Nam có trình độ và kinh nghiệm đã giúp cho kết quả nghiên cứu có đầy đủ cơ sở khoa học, khách quan và logic trong lập luận, kiến giải. Nhờ đó, Hội đồng thẩm định khẳng định: kết quả nghiên cứu đạt chất lượng cao cả về tính khoa học và về tính thực tiễn.
Thoa Lê
Ảnh: Mạnh Thắng