Trước hết, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) xin trân trọng cảm ơn sự quan tâm của Đại biểu Quốc hội Nguyễn Quân, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hậu Giang đối với hoạt động ngân hàng. Về ý kiến chất vấn của Đại biểu Quốc hội nêu tại phiếu chất vấn ngày 31/5/2022, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước xin trân trọng tiếp thu để hoàn thiện công tác chỉ đạo, điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng trong thời gian tới, đồng thời cũng xin báo cáo thêm với Đại biểu cụ thể như sau:
1. Theo Chỉ thị 12/CT-TTg ngày 25/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ1, “Tín dụng đen” là hình thức cho vay, đi vay hoặc huy động vốn với lãi suất vượt quá mức lãi suất pháp luật quy định, được thực hiện bởi các cá nhân, nhóm người hoặc tổ chức kinh doanh dịch vụ tài chính, thường gắn với các hành vi đòi nợ, chiếm đoạt tài sản trái pháp luật. Tại Chỉ thị 12/CT-TTg, Bộ Công An được giao là đơn vị đầu mối trong tham mưu, triển khai các nhiệm vụ về phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm và vi phạm pháp luật có liên quan đến hoạt động “tín dụng đen”. NHNN với vai trò là cơ quan quản lý nhà nước về tiền tệ và hoạt động ngân hàng, có trách nhiệm hoàn thiện cơ sở pháp lý, chỉ đạo điều hành, triển khai các giải pháp nhằm tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng chính thức và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người dân, doanh nghiệp khi vay vốn tổ chức tín dụng (TCTD), qua đó góp phần hạn chế, đẩy lùi “tín dụng đen”.
2. Với vai trò, trách nhiệm của mình, thời gian qua, NHNN đã chủ động triển khai nhiều giải pháp cụ thể như:
- Hoàn thiện khung khổ pháp lý về hoạt động cho vay, đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, phát triển các dịch vụ trực tuyến hỗ trợ hoạt động vay vốn của người dân, doanh nghiệp: Từ đầu năm 2019 đến nay, NHNN đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực ngân hàng, trong đó, đã sửa đổi, bổ sung, ban hành mới nhiều quy định để tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng chính thức, hỗ trợ hoạt động vay vốn của người dân, doanh nghiệp2; ban hành và trình cấp có thẩm quyền ban hành, triển khai nhiều quy định, chính sách quan trọng tạo điều kiện cho chuyển đổi số ngành ngân hàng, thúc đẩy áp dụng công nghệ trong cung ứng dịch vụ ngân hàng (eKYC, Mobile Money, Fintech, thanh toán không dùng tiền mặt).
- (i) Điều hành đồng bộ các công cụ CSTT nhằm kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, tăng cường niềm tin của nền kinh tế vào hệ thống ngân hàng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc huy động các nguồn vốn nhàn rỗi trong nền kinh tế; (ii) Điều hành giảm và giữ ổn định các mức lãi suất điều hành của NHNN, tạo điều kiện cho TCTD tiếp cận nguồn vốn chi phí thấp từ NHNN để giảm lãi suất cho vay hỗ trợ khách hàng; (iii) Điều hành tín dụng đáp ứng đủ và kịp thời nhu cầu vốn cho sản xuất kinh doanh, phục vụ nhu cầu đời sống, tiêu dùng chính đáng của người dân, doanh nghiệp. Thường xuyên chỉ đạo TCTD mở rộng, đa dạng sản phẩm dịch vụ ngân hàng, giảm lãi suất, đơn giản hóa thủ tục cho vay.
Kết quả: Đến ngày 31/5/2022, dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế đạt trên 11,28 triệu tỷ đồng, tăng 8,04% so với cuối năm 2021. Trong đó, dư nợ cho vay lĩnh vực nông nghiệp nông thôn (là nơi dễ phát sinh hoạt động “tín dụng đen”) đến cuối tháng 4/2022 đạt gần 2,8 triệu tỷ đồng với hơn 14 triệu khách hàng, chiếm gần 25% tổng dư nợ tín dụng nền kinh tế. Cho vay phục vụ đời sống, tiêu dùng với dư nợ đạt trên 2,26 triệu tỷ đồng, chiếm trên 20% dư nợ nền kinh tế.
- Phát triển mạng lưới TCTD, các công ty tài chính, tổ chức tài chính vi mô phủ khắp các vùng miền nhằm đáp ứng nhu cầu vay vốn chính đáng của người dân. Đến nay, toàn hệ thống đã có 124 TCTD và gần 1.200 Quỹ tín dụng nhân dân; 16 công ty tài chính được cấp phép hoạt động với 17 chi nhánh, 41 văn phòng đại diện và 74.337 điểm giới thiệu dịch vụ trên toàn quốc; 04 tổ chức tài chính vi mô được cấp phép hoạt động với 64 chi nhánh và 59 phòng giao dịch thuộc 24 tỉnh, thành phố.
- Triển khai Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia năm 2025, định hướng đến năm 2030 với mục tiêu nhằm tăng khả năng tiếp cận tài chính tới mọi người dân và doanh nghiệp, trong đó đặc biệt chú trọng tới nhóm đối tượng mục tiêu là những người chưa được tiếp cận hoặc ít được tiếp cận với các sản phẩm, dịch vụ tài chính.
- Đối với các đối tượng chính sách, người nghèo, người không có tài sản bảo đảm, người lao động có thu nhập thấp: (i) Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) đã và đang triển khai 26 chương trình tín dụng chính sách (trong đó, 03 chương trình tín dụng chính sách mới theo Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội3); (ii) Giảm 10% so với lãi suất cho vay các chương trình tín dụng chính sách tại NHCSXH do Thủ tướng Chính phủ quy định về lãi suất, áp dụng đối với các khoản vay còn dư nợ từ ngày 1/10/2021 đến hết ngày 31/12/20214.
Kết quả: Tổng dư nợ các chương trình tín dụng tại NHCSXH đến cuối tháng 4/2022 đạt 262.917 tỷ đồng, tăng 6,03% so với cuối năm 2021, với gần 6,4 triệu khách hàng còn dư nợ; đến 31/5/2022, thực hiện giải ngân đạt 4.586 tỷ đồng các chính sách tín dụng được giao tại Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.
- Tăng cường hoạt động truyền thông về cơ chế, chính sách cho vay, dịch vụ ngân hàng đến đông đảo người dân; cảnh báo các hệ lụy để người dân phòng, tránh “tín dụng đen” xây dựng các chương trình truyền hình về giáo dục tài chính.
3. Trong thời gian tới, NHNN sẽ triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng chính thức của người dân, doanh nghiệp góp phần hạn chế “tín dụng đen”, trong đó đặc biệt tập trung:
- Rà soát, hoàn thiện các văn bản quy định về hoạt động cho vay phục vụ nhu cầu đời sống, tiêu dùng;
- Khuyến khích các TCTD phát triển mạng lưới chi nhánh và phòng giao dịch ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa;
- Chỉ đạo TCTD tập trung nguồn vốn, đáp ứng kịp thời nhu cầu vay vốn phục vụ sản xuất kinh doanh, nhu cầu đời sống, tiêu dùng chính đáng của người dân; đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, phát triển các dịch vụ cho vay, thanh toán trực tuyến, gắn với cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hóa thủ tục vay vốn;
- Triển khai đồng bộ các giải pháp, nhiệm vụ được giao của ngành ngân hàng tại Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội;
- Triển khai giải pháp thúc đẩy tài chính toàn diện, chuyển đổi số ngành ngân hàng, tạo điều kiện cho các TCTD phát triển các sản phẩm cho vay phục vụ đời sống, tín dụng tiêu dùng an toàn, hiệu quả;
- Tiếp tục hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho NHCSXH trong hoạt động tín dụng chính sách xã hội để đáp ứng tốt hơn nhu cầu vay vốn của hộ nghèo, các đối tượng chính sách;
- Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra; chỉ đạo các CTTC tiêu dùng tập trung chấn chỉnh lại hoạt động cho vay, có chính sách lãi suất phù hợp, thu nợ bảo đảm minh bạch, đúng quy định pháp luật;
- Tăng cường công tác truyền thông về các cơ chế, chính sách tín dụng ngân hàng đến mọi tầng lớp nhân dân.
Trên đây là ý kiến trả lời của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước về nội dung chất vấn của Đại biểu Quốc hội Nguyễn Quân. Trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam kính mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, ủng hộ hơn nữa của Đại biểu đối với hoạt động của ngành Ngân hàng.
Trân trọng cảm ơn Đại biểu./.