Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) nhận được 03 kiến nghị của cử tri tỉnh Quảng Bình gửi tới sau Kỳ họp thứ 4 và Kỳ họp bất thường lần thứ 2, Quốc hội khóa XV do Ban Dân nguyện chuyển đến theo công văn số 2081/BDN ngày 30/12/2022 và Văn phòng Chính phủ chuyển đến theo công văn số 272/VPCP-QHĐP ngày 14/01/2023.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trân trọng cảm ơn Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình và xin báo cáo như sau:
1. Kiến nghị 1: “Cử tri đề nghị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối được nâng hạn mức tín dụng, tiếp cận lãi suất ưu đãi và nguồn ngoại tệ nhằm giúp các doanh nghiệp tăng nguồn lực tài chính, giảm chi phí để nhập khẩu hoặc mua xăng dầu từ nguồn sản xuất trong nước; tạo điều kiện để doanh nghiệp thực hiện các thủ tục vay vốn, mua ngoại tệ được nhanh chóng nhằm bảo đảm cung ứng kịp thời, đầy đủ xăng, dầu và duy trì nguồn cung xăng dầu cho thị trường, góp phần đảm bảo dự trữ xăng dầu, ổn định an ninh năng lượng quốc gia, không bị đứt gãy nguồn cung theo chỉ đạo của Bộ Công thương.” (Câu số 2, công văn số 2081/BDN)
Trả lời:
Xác định xăng dầu là mặt hàng quan trọng, tác động trực tiếp đến ổn định kinh tế vĩ mô và sản xuất, sinh hoạt của doanh nghiệp, người dân; ngay từ đầu năm 2022, NHNN đã có Chỉ thị 01/CT-NHNN ngày 13/01/2022 chỉ đạo các tổ chức tín dụng (TCTD) hướng tín dụng vào lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên theo chủ trương của Chính phủ, trong đó, hoạt động sản xuất, kinh doanh xăng dầu là đối tượng được quan tâm, ưu tiên cấp tín dụng. Đặc biệt từ tháng 3/2022, trước biến động phức tạp của thị trường xăng dầu thế giới và diễn biến cung cầu xăng dầu trong nước, NHNN đã có nhiều văn bản1 chỉ đạo các ngân hàng thương mại chủ động cân đối nguồn vốn, xem xét tạo điều kiện tăng thêm hạn mức tín dụng cấp cho các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu để kịp thời nhập khẩu xăng dầu theo hạn mức nhập khẩu được Bộ Công Thương giao, góp phần đảm bảo nguồn cung xăng dầu cho thị trường trong nước; tổ chức làm việc trực tiếp với các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu đang có quan hệ cấp tín dụng để nắm bắt cụ thể những khó khăn, vướng mắc; chủ động có các giải pháp tháo gỡ, hỗ trợ vốn vay, ngoại tệ trên cơ sở đảm bảo các nguyên tắc, quy định về cấp tín dụng; chủ động bổ sung hạn mức tăng trưởng tín dụng cho các doanh nghiệp nhằm phục vụ nhu cầu mua xăng dầu trong nước và nhập khẩu xăng dầu theo hạn mức được giao.
Hầu hết các ngân hàng báo cáo đều dành hạn mức tín dụng cấp đủ cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối với lãi suất ưu đãi và cung đủ nguồn ngoại tệ để các doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu. Cụ thể theo số liệu báo cáo của 27 NHTM, đến tháng 12/2022, tổng hạn mức 27 ngân hàng cấp cho 34 doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu là 171.429 tỷ đồng, dư nợ cấp tín dụng là 75.376 tỷ đồng, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu chưa sử dụng hết hạn mức các NHTM cấp là 96.053 tỷ đồng (khoảng 56% tổng hạn mức được các ngân hàng cấp). Mức lãi suất các NHTM cấp cho doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối thường có ưu đãi so với thị trường, mức cho vay ngắn hạn bằng VND trong khoảng 5,3% - 9%/năm; lãi suất cho vay trung, dài hạn từ 9,4% đến 10,5%/năm. Lãi suất cho vay bằng ngoại tệ từ 2,1%-4,5%/năm.
Qua theo dõi và nắm bắt tình hình cho thấy nguyên nhân dẫn đến tình trạng thị trường xăng dầu khan hiếm là do diễn biến bất thường của thị trường xăng dầu thế giới đã ảnh hưởng tới thị trường xăng dầu trong nước, nhiều doanh nghiệp xăng dầu hoạt động kinh doanh không hiệu quả, bị thua lỗ lớn nên đã thu hẹp hoạt động và nhập khẩu cầm chừng. Ngoài ra, các doanh nghiệp xăng dầu còn gặp khó khăn do các quy định liên quan đến định mức về chi phí nhập khẩu xăng dầu, công thức tính giá cơ sở chưa phù hợp… (vướng mắc này hiện đang được Bộ Công thương phối hợp với Bộ Tài chính sửa đổi tại Nghị định 83/2014/NĐ-CP và Nghị định 95/2021/NĐ-CP) chứ không phải nguyên nhân do hạn mức cấp tín dụng, lãi suất vay hay nguồn cung ngoại tệ của các NHTM.
2. Kiến nghị 2: “Cử tri phản ánh, qua quá trình thực tế cho thấy khi có chủ trương giảm lãi suất tiền gửi thì ngay sau đó đồng loạt các ngân hàng thực hiện giảm lãi suất tiền gửi, kể cả những người đã gửi trước và người gửi sau. Tuy nhiên khi có chủ trương giảm lãi suất tiền vay thì các ngân hàng (như: Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ngân hàng Chính sách xã hội…) lại kéo dài thời gian rất lâu mới thực hiện giảm cho đối tượng vay trong thời điểm đó, còn đối tượng vay trước thì không được giảm. Cử tri đề nghị Ngân hàng Nhà nước giải thích và chỉ đạo giải quyết bất cập nói trên nhằm đảm bảo công bằng cho khách hàng của hệ thống ngân hàng.” (Câu số 3, công văn số 2081/BDN)
3. Kiến nghị 3: “Kiến nghị có chính sách, biện pháp để các ngân hàng thương mại hạ lãi suất và tăng hạn mức cho vay đối với sản xuất, kinh doanh một cách hợp lý nhằm hỗ trợ người dân và doanh nghiệp có vốn sản xuất, kinh doanh.” (Câu số 32, công văn số 272/VPCP-QHĐP)
Trả lời:
- Về lãi suất tiền gửi: Theo quy định hiện hành, NHNN quy định lãi suất tối đa đối với tiền gửi không kỳ hạn và kỳ hạn dưới 6 tháng bằng VND và việc áp dụng mức lãi suất tiền gửi cụ thể là do TCTD xem xét quyết định trên cơ sở cung cầu vốn thị trường, tình hình hoạt động của TCTD; Lãi suất tiền gửi từ 6 tháng trở lên do TCTD ấn định trên cơ sở cung - cầu vốn thị trường2. Trường hợp lãi suất thị trường có biến động hoặc NHNN điều chỉnh các mức lãi suất điều hành dẫn đến việc TCTD điều chỉnh tăng hoặc giảm lãi suất tiền gửi, thì khách hàng vẫn tiếp tục thực hiện theo thỏa thuận đã cam kết về lãi suất cho đến ngày đến hạn khoản tiền gửi.
- Về lãi suất cho vay: Theo quy định hiện hành, việc xem xét quyết định về lãi suất cho vay là do TCTD và khách hàng thỏa thuận theo cung cầu vốn thị trường và mức độ tín nhiệm của khách hàng. Tương tự như lãi suất tiền gửi, trường hợp TCTD điều chỉnh giảm lãi suất cho vay, đối với các khoản vay mà TCTD và khách hàng đã thỏa thuận về lãi suất, thì TCTD tiếp tục áp dụng lãi suất đã thỏa thuận cho tới hết thời hạn khoản vay hoặc đến hết kỳ hạn trả lãi theo thỏa thuận cho vay giữa TCTD và khách hàng.
Hiện, NHNN đang quy định lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng đồng Việt Nam (hiện ở mức 5,5%/năm) của TCTD đối với một số lĩnh vực ưu tiên theo chủ trương của Chính phủ (nông nghiệp nông thôn, xuất khẩu, doanh nghiệp nhỏ và vừa, công nghiệp hỗ trợ, doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao). Bên cạnh đó, NHNN cũng đã chỉ đạo các TCTD tiết giảm tối đa chi phí hoạt động, thủ tục hành chính, các khoản chi không cần thiết để phấn đấu giảm lãi suất cho vay, qua đó hỗ trợ doanh nghiệp, cá nhân phục hồi sản xuất kinh doanh.
- Về tăng hạn mức cho vay đối với sản xuất, kinh doanh:
Trên cơ sở mục tiêu tăng trưởng kinh tế và lạm phát được Quốc hội, Chính phủ đặt ra, năm 2022, NHNN xây dựng định hướng tăng trưởng tín dụng khoảng 14% và có công văn thông báo chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng tới từng TCTD. Nắm bắt nhu cầu của TCTD tăng trưởng tín dụng để cung ứng vốn cho phục hồi, phát triển kinh tế cũng như căn cứ điều kiện kinh tế vĩ mô, diễn biến thị trường và tình hình hoạt động của TCTD, từ tháng 12/2022, NHNN đã điều chỉnh chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng định hướng toàn hệ thống thêm khoảng 1,5%-2% và thông báo điều chỉnh chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng đối với các TCTD có đề nghị. Đến ngày 31/12/2022, tín dụng tăng 14,17% so với cuối năm 2021 (năm 2021: 13,61%).
Năm 2023, NHNN định hướng tăng trưởng tín dụng khoảng 14-15% (trên cơ sở mục tiêu tăng trưởng kinh tế khoảng 6,5% và lạm phát khoảng 4,5% được Quốc hội, Chính phủ đặt ra), có điều chỉnh phù hợp với diễn biến, tình hình thực tế. Tại Chỉ thị 01/CT-NHNN về tổ chức nhiệm vụ trọng tâm của ngành ngân hàng trong năm 2023, NHNN đã chỉ đạo TCTD tăng trưởng tín dụng trong cả năm với tốc độ hợp lý, hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng nền kinh tế theo chủ trương của Chính phủ; đảm bảo hoạt động tín dụng an toàn, hiệu quả; tiếp tục kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro; tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng.
Trên đây là ý kiến trả lời của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về nội dung kiến nghị của cử tri tỉnh Quảng Bình. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trân trọng cảm ơn và rất mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, ủng hộ của cử tri và Đoàn Đại biểu Quốc hội đối với hoạt động ngân hàng./.