Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) nhận được 02 kiến nghị của cử tri tỉnh Bình Thuận gửi tới sau Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV do Ban Dân nguyện chuyển đến theo công văn số 2081/BDN ngày 30/12/2022:
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trân trọng cảm ơn Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Thuận và xin báo cáo như sau:
1. Kiến nghị 1: “Hiện nay, việc triển khai chương trình hỗ trợ lãi suất theo Nghị định 31/2022/NĐ-CP ngày 20/5/2022 của Chính phủ về hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước đối với khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ sản xuất kinh doanh không đạt như kỳ vọng. Vì chính sách này tuy đã được tuyên truyền, phổ biến và triển khai thực hiện nhưng còn nhiều khó khăn, vướng mắc cụ thể như:
+ Về phía khách hàng đủ điều kiện nhưng từ chối nhận HTLS do tâm lý e ngại (vì đã được cho vay với lãi suất ưu đãi mà có tiền gửi tại NHTM nếu vay HTLS có thể sẽ bị đánh giá trục lợi chính sách trong quá trình thanh, kiểm tra, kiểm toán); khách hàng không đáp ứng điều kiện HTLS vì không có đăng ký hộ kinh doanh, việc các ngân hàng đánh giá “có khả năng phục hồi” dẫn tới khách hàng khó tiếp cận chính sách, đã được HTLS khác nhưng đang quá hạn…).
+ Về phía ngân hàng: các NHTM còn e ngại vi phạm nên chưa dám quyết định hỗ trợ; NHTM và khách hàng khó xác định, bóc tách dư nợ vay hỗ trợ lãi suất trong trường hợp khách hàng vay kinh doanh nhiều mục đích khác nhau nhưng khó bóc tách mục đích được HTLS và mục đích không được HTLS. Ví dụ như vay thu mua nguyên vật liệu đầu vào để vừa chế biến - thuộc ngành công nghiệp chế biến được HTLS, vừa kinh doanh thương mại - thuộc ngành bán buôn bán lẻ không được HTLS. Việc bản thân khách hàng không muốn tham gia HTLS do e ngại công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán; ngân hàng và khách hàng đều khó đánh giá, xác định “khả năng phục hồi” đã làm cho chính sách này không đi vào cuộc sống.
Do đó, cử tri kiến nghị Chính phủ có hướng dẫn thực hiện phù hợp với tình hình thực tế để thúc đẩy phát triển khôi phục kinh tế sau đại dịch.” (Câu số 12)
Trả lời:
1.1. Thực hiện Nghị quyết 43/2022/QH15 của Quốc hội, Chính phủ đã ban hành Nghị định 31/2022/NĐ-CP ngày 20/5/2022 về hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước đối với khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh, NHNN đã ban hành Thông tư 03/2022/TT-NHNN và nhiều văn bản giải đáp để hướng dẫn các ngân hàng thương mại (NHTM) thực hiện. Sau khi các văn bản quy phạm pháp luật và giải đáp về chính sách được ban hành, NHNN đã chỉ đạo các NHTM chủ động rà soát để nắm bắt nhu cầu, thông báo, hướng dẫn khách hàng về hồ sơ, thủ tục; tích cực truyền thông, thông tin về chính sách bằng nhiều hình thức; thành lập đường dây nóng để tiếp nhận phản ánh. Đồng thời, NHNN đã tổ chức 04 Hội nghị toàn quốc; tổ chức các đoàn khảo sát liên ngành nhằm nắm bắt thực tế triển khai, kịp thời đôn đốc, trực tiếp xử lý, tháo gỡ khó khăn. Nhiều địa phương đã tổ chức triển khai chính sách rất bài bản, quyết liệt thông qua việc phối hợp với các Hiệp hội doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, Ban Tuyên giáo tỉnh, thành phố...tổ chức các Hội nghị phổ biến chính sách đến tận quận, huyện, xã, phường; phối hợp với Đài Truyền hình địa phương hình thành các chuyên mục hỏi - đáp chính sách, giúp cho khách hàng hiểu rõ, đầy đủ cách thức tiếp cận chính sách.
Riêng đối với tỉnh Bình Thuận, NHNN chi nhánh tỉnh Bình Thuận và chi nhánh các NHTM trên địa bàn đã: (i) Thực hiện truyền thông chính sách với nhiều hình thức như đăng tải trên website NHNN chi nhánh Bình Thuận, Cổng thông tin điện tử tỉnh, website Trung tâm xúc tiến thương mại tỉnh, website Trung tâm hỗ trợ DNNVV tỉnh, website VCCI Bình Thuận; sao gửi Nghị định số 31/2022/NĐ-CP và Thông tư số 03/2022/TT-NHNN và tài liệu câu hỏi giải đáp các khó khăn, vướng mắc trong thực hiện chính sách đến các Hiệp hội ngành nghề trên địa bàn và Liên minh Hợp tác xã tỉnh Bình Thuận để thông tin, tuyên truyền… (ii) Ban hành nhiều văn bản chỉ đạo các chi nhánh NHTM trên địa bàn triển khai thực hiện; rà soát danh sách khách hàng hiện hữu để chủ động thông báo, hướng dẫn khách hàng tiếp cận chính sách; thành lập và đăng tải thông tin đường dây nóng (số điện thoại, email) để tiếp nhận, xử lý các phản ánh, kiến nghị, khó khăn, vướng mắc liên quan đến chương trình lên website và thông báo đến các Hiệp hội ngành nghề trên địa bàn; (iii) Tổ chức “Hội nghị kết nối Ngân hàng - Doanh nghiệp thúc đẩy triển khai chương trình hỗ trợ lãi suất theo Nghị định số 31/2022/NĐ-CP của Chính phủ”, các Hội nghị tập huấn chính sách đến tất cả các phòng ban nghiệp vụ, các chi nhánh, phòng giao dịch NHTM trên địa bàn. Đến 31/12/2022, doanh số cho vay HTLS trên địa bàn tỉnh là 197.411 triệu đồng, dư nợ HTLS là 77.278 triệu đồng, số khách hàng được hỗ trợ lãi suất là 12 khách hàng.
Thực tế cho thấy, đây là một chính sách mà ngành ngân hàng triển khai đồng bộ với tinh thần quyết liệt và khẩn trương nhất từ trước đến nay; tuy nhiên, kết quả còn thấp, chưa được như kỳ vọng do nhiều nguyên nhân như bối cảnh kinh tế đã khác so với khi đề xuất xây dựng Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; tâm lý e ngại của khách hàng và NHTM đối với các thủ tục thanh tra, kiểm toán sau này; e ngại khi đánh giá khả năng phục hồi của khách hàng. Các vướng mắc này cũng đã được cử tri nhận diện khách quan và phản ánh tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội Khóa XV.
1.2. Để tháo gỡ vướng mắc liên quan đến quy định đánh giá khách hàng “có khả năng phục hồi” nêu trên, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, NHNN đã dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 31 và xin ý kiến các Bộ, ngành, Kiểm toán Nhà nước, Ủy ban Tài chính – Ngân sách Quốc hội, Ủy ban Kinh tế Quốc hội. Trên cơ sở ý kiến các Bộ, ngành và ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp, NHNN đã có Tờ trình Chính phủ1 trình, báo cáo Chính phủ về việc ban hành Nghị định sửa đổi và ngành ngân hàng sẽ tiếp tục nỗ lực thực hiện chương trình với quyết tâm cao nhất. Tuy nhiên, theo khảo sát thực tế từ NHTM và khách hàng, mức độ hấp thụ, giải ngân, kết quả HTLS vẫn phụ thuộc rất lớn vào tâm lý của khách hàng không muốn tham gia HTLS do những e ngại nêu trên2.
1.3. Trong thời gian tới, NHNN sẽ tiếp tục xác định triển khai chương trình HTLS là nhiệm vụ trọng tâm cần đẩy mạnh triển khai và tiếp tục phối hợp bộ, ngành, địa phương, Hiệp hội ngành nghề và các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh thuộc đối tượng hỗ trợ lãi suất tổ chức các Hội nghị kết nối ngân hàng – doanh nghiệp, tiếp tục tuyên truyền rộng rãi, thành lập các Đoàn khảo sát liên ngành tiếp tục đôn đốc, nắm bắt tình hình thực hiện tại các địa phương và kịp thời tiếp nhận, tháo gỡ khó khăn vướng mắc trong thực thi chính sách.
2. Kiến nghị 2: “Theo quy định của Thông tư 21/2019/TT-NHNN ngày 14/11/2019 của Ngân hàng Nhà nước thì Chủ tịch Hội đồng quản trị và Trưởng Ban Kiểm soát giữ chức vụ không quá 2 nhiệm kỳ liên tiếp là chưa phù hợp. Vì, quỹ tín dụng là một tổ chức kinh tế độc lập hoạt động không giống như đơn vị hành chính sự nghiệp (cán bộ luân chuyển, điều động từ nơi này đến nơi khác) và việc điều hành hoạt động của quỹ tín dụng đòi hỏi những người có uy tín, có năng lực, có kinh nghiệm, đáp ứng đầy đủ các điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định của Ngân hàng Nhà nước. Và quỹ tín dụng đang hoạt động rất tốt, trong trường hợp phải thay đổi cán bộ chủ chốt nhưng theo quy định trên thì sẽ tạo ra dư luận không tốt ảnh hưởng đến uy tín hoạt động của quỹ tín dụng, rất khó khăn cho các quỹ tín dụng cơ cấu cán bộ và điều hành hoạt động. Do đó, kiến nghị Ngân hàng Nhà nước xem xét sửa đổi quy định này cho phù hợp với đặc thù hoạt động của quỹ tín dụng”. (Câu số 13)
Trả lời:
Thông tư số 21/2019/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của các thông tư quy định về ngân hàng hợp tác xã, quỹ tín dụng nhân dân (QTDND) và quỹ bảo đảm an toàn hệ thống QTDND quy định Chủ tịch Hội đồng quản trị và Trưởng Ban kiểm soát giữ chức vụ không quá 02 nhiệm kỳ liên tiếp nhằm hạn chế tình trạng tập trung, thâu tóm quyền lực của một số cá nhân tại QTDND; mặt khác cũng là cơ hội để các QTDND có những người quản lý, điều hành mới, với những suy nghĩ, tư duy mới sẽ đem lại tác dụng tích cực trong hoạt động của QTDND. Ngoài ra, việc thay đổi người quản lý, người điều hành sẽ giúp QTDND có định hướng dài hạn trong việc bồi dưỡng, sắp xếp cán bộ cũng như phát hiện ra những rủi ro tiềm ẩn trong hoạt động của QTDND sau một thời gian dài “phụ thuộc” vào một cá nhân cụ thể, giúp nâng cao tính minh bạch trong hoạt động của QTDND.
Như vậy việc quy định Chủ tịch Hội đồng quản trị và Trưởng Ban kiểm soát giữ chức vụ không quá 02 nhiệm kỳ liên tiếp tại Thông tư số 21/2019/TT-NHNN nhằm nâng cao hiệu quả về quản trị, điều hành của QTDND, giúp cho QTDND hoạt động an toàn và hiệu quả hơn, ngăn ngừa những rủi ro đạo đức do con người có thể tạo ra.
Trên đây là ý kiến trả lời của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về nội dung kiến nghị của cử tri tỉnh Bình Thuận. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trân trọng cảm ơn và rất mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, ủng hộ của cử tri và Đoàn Đại biểu Quốc hội đối với hoạt động ngân hàng./.