Đầu tư công: Để đạt mục tiêu, cần sớm hóa giải vướng mắc

Đầu tư công: Để đạt mục tiêu, cần sớm hóa giải vướng mắc

Đỗ Lê

Còn nhiều khó khăn, vướng mắc cần sớm hóa giải để đạt được mục tiêu tỷ lệ giải ngân đầu tư công cả năm tối thiểu ở mức 95%.

Tín hiệu tích cực song vướng mắc còn nhiều

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, ước giải ngân kế hoạch đầu tư vốn NSNN năm 2024 từ đầu năm đến ngày 29/2 là 59.998,1 tỷ đồng, đạt 8,7% tổng kế hoạch vốn và đạt 9,13% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Số liệu này cho thấy giải ngân đã cao hơn cùng kỳ năm 2023 (đạt 6,55% kế hoạch và đạt 6,97% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao).

Số liệu cho thấy, có 4 bộ, cơ quan trung ương và 38 địa phương có tỷ lệ giải ngân tốt, đạt trên mức trung bình của cả nước như: Đài Truyền hình Việt Nam (34,92%); Bộ Xây dựng (32%); Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (27,83%); tỉnh Hậu Giang (30,15%); Tiền Giang (27,62%); Vĩnh Phúc (21,49%); Tuyên Quang (21,26%)… Một số bộ, cơ quan trung ương và địa phương có tỷ trọng vốn lớn đã có giá trị giải ngân tuyệt đối tích cực như: Bộ Giao thông vận tải (5.825,184 tỷ đồng), TP. Hà Nội (4.802,209 tỷ đồng), TP. Hồ Chí Minh (2.188,795 tỷ đồng)... Đây là những tín hiệu tích cực, cho thấy mục tiêu giải ngân tối thiểu 95% năm nay có thể hoàn thành.

Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều thách thức. Điển hình như còn tới 40 bộ, cơ quan trung ương và 26 địa phương có tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công 2 tháng đầu năm dưới mức trung bình của cả nước, trong đó, đặc biệt có nhiều bộ, cơ quan trung ương đến nay chưa thực hiện giải ngân kế hoạch đầu tư vốn NSNN năm 2024 đã được Thủ tướng Chính phủ giao (tỷ lệ giải ngân là 0%). Bên cạnh đó, tình hình thực hiện các dự án trọng điểm cũng còn nhiều khó khăn. Tính đến hết ngày 31/1/2024, tổng số vốn giải ngân của 9 dự án quan trọng quốc gia ngành giao thông vận tải là 4.463,21 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 6,63% kế hoạch năm 2024 được giao (67.365,78 tỷ đồng)…

Đáng chú đến hết tháng 2, vẫn còn 20/44 bộ, cơ quan trung ương và 38/63 địa phương chưa phân bổ hoặc phân bổ chưa hết kế hoạch vốn được giao. Theo đó, tổng số vốn chưa phân bổ chi tiết là 25.291,1 tỷ đồng, chiếm 3,85% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Trong đó, vốn ngân sách trung ương là 10.751,7 tỷ đồng, vốn cân đối ngân sách địa phương là 14.539,4 tỷ đồng. Dù con số 3,85% chưa phân bổ này không phải quá lớn, nhưng rõ ràng để hoàn thành được mục tiêu giải ngân thì trước hết khâu phân bổ vốn phải quyết liệt hoàn thành, tạo tiền đề cho công tác giải ngân vốn.

Về nguyên nhân, vốn trong nước chưa phân bổ chi tiết chủ yếu là của các dự án khởi công mới, chưa hoàn thiện thủ tục đầu tư theo quy định để đủ điều kiện giao kế hoạch vốn hàng năm; tháng 2 vừa qua trùng với thời điểm nghỉ Tết Nguyên đán... Ngoài ra, còn một số nguyên nhân khác như: các dự án chuyển tiếp cần báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép kéo dài thời gian bố trí vốn theo quy định; vốn giao cho các dự án thuộc 3 chương trình mục tiêu quốc gia đang gặp khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện; vốn giao cho các dự án đang được tổng hợp, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025; các dự án đang rà soát, điều chỉnh nội dung đầu tư theo quy định; các dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội không còn nhu cầu bố trí kế hoạch vốn năm 2024 do đã được bố trí vốn từ nguồn kế hoạch năm 2023 được kéo dài sang năm 2024 theo Nghị quyết số 110/2023/QH15 của Quốc hội...

Nhanh chóng hoàn tất khâu phân bổ vốn

Để giải ngân nguồn vốn đầu tư công năm 2024 thuận lợi, đạt tỷ lệ tối thiểu 95% đặt ra, Bộ Tài chính kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với các bộ, cơ quan trung ương và địa phương báo cáo phương án xử lý cụ thể đối với các vướng mắc liên quan. Đối với số vốn 14.539,4 tỷ đồng nguồn cân đối ngân sách địa phương chưa phân bổ của một số địa phương nêu trên, Bộ Tài chính đề nghị các địa phương khẩn trương báo cáo cấp thẩm quyền các nguyên nhân, vướng mắc và đề xuất hướng xử lý.

Cũng liên quan đến vấn đề phân bổ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã trình Chính phủ chỉ đạo với các bộ, cơ quan trung ương và địa phương chưa hoàn thành phân bổ chi tiết cần khẩn trương đề xuất phương án xử lý, có văn bản gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư và nhập trên Hệ thống thông tin quốc gia về đầu tư công theo quy định. Bên cạnh đó, xem xét, thông qua nguyên tắc điều chỉnh kế hoạch đầu tư vốn ngân sách trung ương năm 2024 giữa các bộ, cơ quan trung ương và địa phương. Đồng thời tiếp tục rà soát, tổng hợp nhu cầu điều chỉnh kế hoạch đầu tư vốn ngân sách trung ương năm 2024 của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định trước ngày 31/3/2024.

Đối với các dự án trọng điểm quốc gia, hai vấn đề khó khăn nhất hiện nay là giải phóng mặt bằng tiến độ tại một số dự án chậm hơn so với yêu cầu) và vật liệu xây dựng phục vụ cho thi công. Để giải quyết, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Giao thông vận tải và địa phương triển khai nghiêm túc, quyết liệt các giải pháp thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công đã được Chính phủ quy định tại Nghị quyết về các nhiệm vụ, giải pháp thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán NSNN năm 2024; ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Phiên họp lần thứ 9 Ban Chỉ đạo Nhà nước các công trình, dự án trọng điểm, quan trọng quốc gia ngành giao thông vận tải (tổ chức ngày 16/2/2024). Đối với công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, các địa phương cần giải quyết dứt điểm công tác giải phóng mặt bằng theo tiến độ yêu cầu. Đồng thời, khẩn trương xác định đủ nguồn cung vật liệu, phối hợp với các chủ đầu tư, nhà thầu thi công hoàn thành các thủ tục về mỏ vật liệu xây dựng thông thường theo cơ chế đặc thù của Quốc hội, Chính phủ đã cho phép để đáp ứng đủ trữ lượng, công suất theo tiến độ thi công.

Ngoài ra, Bộ Tài chính đề nghị các bộ, cơ quan trung ương và địa phương tiếp tục triển khai ngay các tổ công tác kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư; chỉ đạo các chủ đầu tư khẩn trương phối hợp với Kho bạc Nhà nước nơi giao dịch để làm thủ tục chuyển nguồn các dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội sang năm 2024, làm căn cứ tiếp tục giải ngân…

 

Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 2/2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu tập trung đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, 3 chương trình mục tiêu quốc gia; đẩy nhanh phê duyệt các quy hoạch.Trong đó, Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh lại mục tiêu phấn đấu tỷ lệ giải ngân cả năm 2024 tối thiểu đạt 95%; phân bổ sớm phần vốn còn lại của kế hoạch đầu tư công 2024.

 

 

 

Trang 4,5

 

Tăng trưởng tín dụng sẽ khởi sắc

Quỳnh Trang

Những tín hiệu tích cực từ nền kinh tế

Nhiều chỉ số cho thấy bức tranh của nền kinh tế đã có khởi sắc trong tháng 2. Đơn cử như chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp (IIP) tháng 2 ước tính tăng 5,1% so với tháng trước và tăng 3,6% so với cùng kỳ năm trước. Kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tháng 2 ước đạt 25,88 tỷ USD, tăng 9,8% so với tháng trước; kim ngạch nhập khẩu hàng hóa ước đạt 23,58 tỷ USD, tăng 2,3% so với tháng trước. Tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa 2 tháng đầu năm 2024 tăng cao so với cùng kỳ năm trước với mức tăng 18,6%.

Theo các chuyên gia, đây là tín hiệu vui cho thấy tình hình sản xuất, kinh doanh đã bắt đầu sôi động trở lại sau dịp nghỉ Tết Nguyên đán. Điều này được dự báo nhu cầu vay vốn phục vụ việc nhập nguyên vật liệu cho sản xuất của doanh nghiệp sẽ tăng.

Trước đó, theo thống kê của NHNN, bước sang tháng 1/2024, tín dụng toàn hệ thống giảm 0,6% so với cuối năm 2023. Việc tín dụng tăng trưởng âm trong tháng đầu tiên của năm 2024 được đánh giá là không có gì bất ngờ, nguyên nhân chính là do yếu tố mùa vụ. Đại diện NHNN phân tích, thông thường yếu tố mùa vụ vào quý IV, hoạt động kinh tế sôi động hơn, kéo tín dụng cũng tăng mạnh hơn. Tháng cuối năm 2023, tăng trưởng tín dụng khoảng 4%. Sang tháng 1, tháng 2 của năm 2024 là tháng Tết, hoạt động sản xuất, kinh doanh chưa khởi sắc nên tín dụng thường giảm hoặc tăng chậm. Bên cạnh đó, năm nay còn có yếu tố nữa là nền kinh tế thế giới phục hồi chậm, ảnh hưởng đến đầu ra của các doanh nghiệp xuất khẩu. Trong khi đó thị trường trong nước còn khó khăn nên cầu về tín dụng cũng có sự suy giảm.

Điểm khác biệt nữa trong tăng trưởng tín dụng đầu năm 2024 được ông Phạm Như Ánh, Tổng giám đốc MB chỉ ra, một số năm trước đây, giai đoạn cuối năm nhu cầu tín dụng cao, nhưng các ngân hàng khá căng về room tín dụng. Do đó nhu cầu tín dụng được “vắt sang” giải quyết trong tháng 1 năm sau làm cho tăng trưởng tín dụng đầu năm duy trì đà tăng. Còn trong năm 2023 khi room tăng trưởng tín dụng tương đối thoải mái, trong khi nhu cầu tín dụng của người dân, doanh nghiệp suy giảm do hoạt động sản xuất kinh doanh khó khăn. Cầu tín dụng vẫn yếu khi bước sang năm 2024, thậm chí tại một số ngân hàng, người trả nợ nhiều hơn người vay, làm tăng trưởng tín dụng giảm tốc trong tháng 1 năm 2024. “Dự đoán, khi các hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh sôi động trở lại, thì nhu cầu vay vốn sẽ tăng dần lên; tín dụng trong tháng 1, 2 giảm, tháng 3 phục hồi và có thể tăng mạnh hơn trong quý II/2024”, ông Phạm Như Ánh cho biết.

Cùng chung nhận định, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, Chuyên gia kinh tế cho rằng, tháng 1/2024 rơi vào sát Tết Nguyên đán, còn tháng 2 là tháng Tết Nguyên đán cũng là thời điểm doanh nghiệp đẩy mạnh bán hàng nhằm thu hồi vốn, chứ không có nhu cầu vốn để mua thêm nguyên vật liệu sản xuất. Vì vậy, tăng trưởng tín dụng giảm trong 2 tháng đầu năm là điều bình thường. Vị chuyên gia này cho rằng, tăng trưởng tín dụng có thể tăng trở lại từ tháng 3/2024 do doanh nghiệp xuất nhập khẩu đang có những tín hiệu tích cực về đơn hàng, tiêu dùng trong nước cũng cải thiện. “Cộng đồng doanh nghiệp đã và đang tập trung vào sản xuất kinh doanh nên nhu cầu vốn sẽ tăng cao. NHNN cũng giao ngay chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng từ đầu năm 2024 ở mức 15%. Đây là cơ sở để các ngân hàng thực hiện đẩy mạnh xem xét cho vay trong nền kinh tế ngay từ những tháng đầu năm”, ông Thịnh nhận định.

Lãi suất cho vay hấp dẫn sẽ hỗ trợ tín dụng tăng

Từ đầu năm đến nay mặt bằng lãi suất tiền gửi và cho vay tiếp tục có xu hướng giảm so với cuối năm 2023. Thống kê đến hết tháng 1/2024, lãi suất tiền gửi và cho vay bình quân các giao dịch phát sinh mới của các NHTM giảm lần lượt khoảng 0,15%/năm và 0,25%/năm so với cuối năm 2023. Bước sang tháng 2 tiếp tục có hơn 20 ngân hàng giảm lãi suất huy động. Không chỉ 1 lần, có ngân hàng giảm lãi suất huy động 2-3 lần, thậm chí lên tới 4 lần. Bên cạnh các ngân hàng giảm lãi suất, trong hai tháng đầu năm, cũng có một vài ngân hàng tăng nhẹ lãi suất huy động ở một số kỳ hạn. Tuy nhiên, PGS.TS Nguyễn Hữu Huân, Trường Đại học kinh tế TP. Hồ Chí Minh cho rằng, điều này chỉ nhằm đáp ứng yêu cầu về thanh khoản ở một số ngân hàng, sẽ không tạo ra làn sóng tăng lãi suất thời gian tới. Về mặt bằng lãi suất cho vay, vị chuyên gia này nhận định lãi suất cho vay sẽ giữ ổn định theo đúng chỉ đạo của NHNN để hỗ trợ cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế.

Tuy nhiên, các chuyên gia phân tích thuộc Công ty chứng khoán Ngân hàng TMCP Ngoại thương (VCBS) cho rằng, mặt bằng lãi suất huy động đã giảm sâu và dư địa để giảm thêm còn ít. Nhưng trong giai đoạn nền kinh tế đang phục hồi, việc duy trì mặt bằng lãi suất thấp sẽ được ưu tiên.

Về định hướng điều hành của NHNN, Phó Thống đốc Thường trực Đào Minh Tú cũng đã khẳng định, các mức lãi suất điều hành thời gian tới vẫn sẽ được giữ nguyên nhằm tạo điều kiện cho TCTD tiếp cận nguồn vốn từ NHNN với chi phí thấp để góp phần hỗ trợ nền kinh tế. Lãi suất sẽ được điều hành phù hợp với diễn biến thị trường, kinh tế vĩ mô, lạm phát và mục tiêu chính sách tiền tệ. Đồng thời, Phó Thống đốc khẳng định, NHNN luôn khuyến khích các TCTD tiết giảm chi phí, đơn giản hóa thủ tục cấp tín dụng, phấn đấu giảm mặt bằng lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ nền kinh tế.

Với những yếu tố tích cực từ mặt bằng lãi suất, cộng với việc kỳ vọng các lĩnh vực của nền kinh tế ấm dần lên, những khó khăn trên thị trường bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp tiếp tục được tháo gỡ, giới chuyên gia nhận định, mức tăng trưởng tín dụng sẽ đạt như mục tiêu đề ra của NHNN là khoảng 15%.

Tuy nhiên, bên cạnh nỗ lực từ phía ngân hàng, cũng cần giải quyết nút thắt ở vấn đề đầu ra của sản xuất. Trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu còn yếu cần kích thích tiêu dùng trong nước, từ đó đẩy mạnh được hoạt động sản xuất, kinh doanh. Lãnh đạo

VietinBank đề nghị, trong bối cảnh tín dụng sụt giảm dù room tín dụng rất dồi dào, định hướng tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống là 15%, Chính phủ cần có chiến lược kích cầu. Đồng thời, các địa phương cần có các giải pháp tháo gỡ khó khăn, tháo gỡ điểm nghẽn pháp lý cho các dự án, doanh nghiệp.

Đồng quan điểm, Chủ tịch HĐTV Agribank Phạm Đức Ấn cho rằng, trong điều kiện hiện nay, các chính sách tài khoá, đặc biệt đầu tư công và hỗ trợ doanh nghiệp là chìa khoá để kích thích sản xuất, tiêu dùng. Qua đó nhu cầu sử dụng vốn sẽ tăng thêm, vốn của NHTM mới phát huy tác dụng. Ngoài ra, lãnh đạo Agribank đề xuất Chính phủ cần triển khai các giải pháp khuyến khích, hỗ trợ các doanh nghiệp chuyển đổi xanh để đáp ứng các xu hướng, tiêu chuẩn quốc tế.