BRICS Pay - một sáng kiến hệ thống thanh toán do các quốc gia BRICS (Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi) phát triển nhằm thúc đẩy giao dịch xuyên biên giới giữa các nước này.
Mục tiêu chính của BRICS Pay là bỏ qua các cơ sở hạ tầng tài chính truyền thống, đặc biệt là những hệ thống bị chi phối bởi đồng đô la Mỹ và các tổ chức tài chính phương Tây, qua đó thúc đẩy sự độc lập tài chính trong khối BRICS.
Sáng kiến này là một phần trong mục tiêu lớn hơn nhằm giảm sự phụ thuộc vào các hệ thống tài chính hiện tại, chẳng hạn như SWIFT, vốn dễ bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt và sự can thiệp từ các quốc gia phương Tây.
Tổng GDP của các quốc gia BRICS đã vượt hơn 26 nghìn tỷ USD vào năm 2024, chiếm khoảng 36,7% nền kinh tế toàn cầu. Điều này có nghĩa là nếu BRICS Pay được áp dụng rộng rãi trên các nền kinh tế này, nó có thể thay đổi mạnh mẽ cục diện thương mại toàn cầu, giảm nhu cầu về các loại tiền tệ trung gian và giảm chi phí liên quan đến chuyển đổi tiền tệ và các giao dịch dựa trên USD.
Tại Mỹ và Liên minh châu Âu, nhiều ý kiến cho rằng việc tạo ra một hệ thống thay thế SWIFT, hệ thống nhắn tin liên ngân hàng toàn cầu dùng cho các giao dịch quốc tế là điều không thể hoặc vô cùng khó khăn. Tuy nhiên, tình hình đã bắt đầu thay đổi một cách căn bản sau khi nền tảng BRICS Pay mới này được đưa vào hoạt động.
Việc các nước BRICS ra mắt hệ thống thanh toán riêng đã trở thành một tín hiệu đáng lo ngại đối với các thể chế tài chính phương Tây.
Trong nhiều năm, Mỹ đã tận dụng vị thế thống trị của mình trong kiến trúc tài chính toàn cầu, đặc biệt là thông qua việc kiểm soát SWIFT.
SWIFT, một tổ chức hợp tác đặt trụ sở tại La Hulpe, Bỉ, đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo các giao dịch tài chính xuyên biên giới toàn cầu và thường được sử dụng như một công cụ gây sức ép kinh tế, ví dụ trong việc thực thi các biện pháp trừng phạt.
Kết quả của các lệnh trừng phạt áp đặt sau năm 2014 và đặc biệt là sau năm 2022, nhiều ngân hàng Nga đã bị loại khỏi hệ thống SWIFT, gây ra những trở ngại nghiêm trọng cho hoạt động kinh tế đối ngoại của nước này. Trước những hạn chế đó, Moskva và Bắc Kinh đã tích cực thúc đẩy sáng kiến xây dựng một hệ thống thanh toán độc lập, cho phép các bên tham gia thực hiện giao dịch mà không cần dựa vào hạ tầng phương Tây.
Trước bối cảnh đó, nền tảng BRICS Pay đã được phát triển và mới đây chính thức ra mắt tại buổi giới thiệu dự án diễn ra tại Trung Quốc, trong khuôn khổ Đại hội Kỹ sư BRICS 2025 tại Thâm Quyến, một sự kiện mang tính biểu tượng trong quá trình củng cố chủ quyền công nghệ và tài chính của các quốc gia đang phát triển.
Hệ thống BRICS Pay cung cấp nhiều lợi thế so với các nền tảng quốc tế truyền thống. Cốt lõi của hệ thống này là công nghệ Blockchain, giúp giao dịch minh bạch và chống can thiệp từ bên ngoài. Các khoản thanh toán được thực hiện bằng đồng nội tệ của các quốc gia thành viên, qua đó, giảm sự phụ thuộc vào USD. Ngoài ra, hệ thống còn hỗ trợ thanh toán gần như tức thời, làm tăng sức hấp dẫn đối với các nền kinh tế đang tăng trưởng nhanh.
Ở giai đoạn đầu, các tổ chức tài chính lớn từ Nga, Trung Quốc và Ấn Độ đã tích hợp vào dự án. Việc thử nghiệm và triển khai thí điểm đang được triển khai mạnh mẽ, với kế hoạch xử lý các giao dịch trị giá hàng tỷ USD trong vài tháng tới.
Các nhà phân tích tài chính từ giới ngân hàng phương Tây cho biết, sự ra đời của BRICS Pay đã gây ra một "cơn hoảng loạn không chính thức" ở Mỹ và EU.
Một số ngân hàng châu Âu lo ngại rằng nếu BRICS Pay được sử dụng rộng rãi, điều này có thể làm lung lay nghiêm trọng vị thế của hạ tầng tài chính phương Tây, phá vỡ thế độc quyền của SWIFT và giảm sự phụ thuộc toàn cầu vào USD.
Song song với BRICS Pay, các quốc gia BRICS còn đang phát triển các hệ thống quốc gia tương tự SWIFT, như SPFS (Hệ thống truyền tải thông điệp tài chính) của Nga và CIPS (Hệ thống thanh toán liên ngân hàng xuyên biên giới) của Trung Quốc. Việc tích hợp các hệ thống này với BRICS Pay có thể tạo nên một mạng lưới tài chính quy mô lớn thực sự nằm ngoài phạm vi ảnh hưởng của phương Tây.
Như vậy, không chỉ đơn thuần là một công cụ thanh toán mới, BRICS Pay còn đại diện cho một sự thay đổi có hệ thống trong cấu trúc tài chính toàn cầu, nơi các nền kinh tế đang phát triển ngày càng đóng vai trò độc lập và chủ động hơn.
TT (Nguồn: The Eastern Herald: Россия нашла, чем ответить на отключение от SWIFT. https://www.pravda.ru/economics/2222994-sistema/)