ECB tiếp tục duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng

Thông báo trên được đưa ra bắt nguồn từ tình hình thực tế về kinh tế và các chỉ số kinh tế vĩ mô chủ chốt, khi GDP tiếp tục tăng cao, nhưng lạm phát còn trầm lắng, đòi hỏi phải kiên nhẫn và nới lỏng tiền tệ thêm một thời gian, góp phần ổn định giá cả và đảm bảo kinh tế phát triển bền vững trong dài hạn.

Theo Chủ tịch Mario Draghi, kinh tế khu vực euro đang trong thời kỳ tăng trưởng bền vững, GDP tăng liên tục trong 18 quý vừa qua, động lực tăng trưởng này sẽ tiếp tục được duy trì trong tương lai. Kết quả tích cực này bắt nguồn từ ba yếu tố chủ yếu, bao gồm:

Thứ nhất, khu vực euro đã vượt qua được những trở ngại lớn nhất đối với quá trình phục hồi kinh tế trong thời gian qua, song vẫn phải đề phòng rủi ro bắt nguồn từ những yếu tố quốc tế.

Trong những năm gần đây, tăng trưởng kinh tế và thương mại toàn cầu đã dẫn dắt quá trình phục hồi kinh tế, và tình hình có dấu hiệu tiếp tục thuận lợi, chỉ số quản lý sức mua (PMIs) toàn cầu tiếp tục vững chắc. So với ba năm trước đây, số lượng các quốc gia có kết quả tăng trưởng kinh tế lạc quan tăng từ tỷ trọng 20% vào giữa năm 2016 lên 60% hiện nay. Nguyên nhân cơ bản hỗ trợ xu hướng tăng trưởng kinh tế này là do thương mại thế giới phục hồi mạnh, đạt mức tăng trưởng cao nhất trong sáu năm qua, và tiếp tục tăng cao trong thời gian tới.

Tại các quốc gia trong khu vực euro, đòn bẩy tín dụng của các doanh nghiệp và hộ gia đình đã giảm mạnh, góp phần giảm thiểu gánh nặng nợ nần và qua đó củng cố nền tài chính theo hướng bền vững hơn. Trong đó, tỷ trọng nợ doanh nghiệp so với giá trị gia tăng nhìn chung đã trở lại thời kỳ trước khủng hoảng. Tại Tây Ban Nha, nợ doanh nghiệp giảm từ tỷ trọng 215% so với tổng giá trị gia tăng vào đầu năm 2012 xuống tỷ trọng gần 150% hiện nay - tương đương với tỷ trọng vào năm 2004. So với cuối năm 2012, tỷ trọng nợ của các doanh nghiệp Italia giảm khoảng 30 điểm phần trăm, tương đương với tỷ trọng vào giữa năm 2007.

Đối với các hộ gia đình, tình trạng nợ nần cũng giảm mạnh và đang thấp hơn so với tình hình vào giữa năm 2008, thậm chí đòn bẩy tín dụng của các hộ gia đình đã giảm về mức âm (nếu tính theo tăng trưởng danh nghĩa). Theo ước tính, các giải pháp chính sách tiền tệ hiện nay sẽ có tác dụng giảm tỷ trọng nợ của các hộ gia đình khoảng 1,5% GDP và giảm tỷ trọng nợ của doanh nghiệp khoảng 2% so với GDP trong giai đoạn 2015-2019.

Trên thực tế, chính sách tiền tệ đã có tác dụng giảm tỷ lệ đòn bẩy, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế theo hướng ngày càng bền vững, tạo nguồn lực để tiếp tục điều chỉnh bảng cân đối tài sản.

Thứ hai, động lực tăng trưởng bắt nguồn từ trong nước, hơn là từ nước ngoài. Trong giai đoạn đầu của quá trình phục hồi kinh tế, giá dầu giảm và chính sách tiền tệ là yếu tố quyết định. Hiện nay, tiêu dùng tăng cao và các yếu tố trong nước sẽ trở lại với vai trò thúc đẩy các hoạt động kinh tế.

Nhờ tiêu dùng tăng cao và bền vững, hoạt động đầu tư ngày càng sôi động, mặc dù có độ trễ nhất định. Kể từ năm 2016, đầu tư đóng góp khoảng 45% GDP, tăng 1,5 lần từ mức đóng góp dưới 30% GDP trong hai năm trước đó.

Thứ ba, kinh tế có dấu hiệu phục hồi mạnh, và ngày càng bền vững trước những cú sốc mới. Giữa các nước euro, các chỉ số kinh tế - xã hội có xu hướng đồng quy. Trong đó, sự khác biệt về tăng trưởng GDP, và việc làm giữa các nước thành viên đã giảm xuống mức thấp nhất từ trước tới nay. Tương tự, sự khác biệt về điều kiện tín dụng cũng giảm đáng kể.

Một xu hướng tích cực khác là tính bền vững của khu vực tài chính. Tính từ đầu năm 2015 đến nay, tỷ trọng vốn của các ngân hàng lớn tăng trên 170 điểm cơ bản, tiền lãi cổ phiếu tăng từ 4,4% vào cuối năm 2015 lên 7,1% vào đầu năm nay, mặc dù tỷ trọng đòn bẩy giảm dần. Kể từ khi bắt đầu thực hiện chính sách tiền tệ nới lỏng vào năm 2014, lợi nhuận trên tổng tài sản của các ngân hàng có xu hướng tăng dần, thậm chí từ mức rất thấp.

Bên cạnh những kết quả tích cực nêu trên, lạm phát còn trầm lắng và chưa có dấu hiệu điều chỉnh bền vững, nếu thiếu sự hỗ trợ của chính sách tiền tệ. Điều này đòi hỏi phải tiếp tục duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng thêm một thời gian, góp phần hỗ trợ lạm phát cơ bản lên sát mục tiêu 2% trong giai đoạn trung hạn - được coi là ngưỡng lạm phát tối ưu và đảm bảo kinh tế phát huy tiềm năng tăng trưởng một cách bền vững.

Xuất phát từ thực tế trên đây, ECB quyết định giảm quy mô chương trình mua trái phiếu hàng tháng từ 60 tỷ euro xuống 30 tỷ euro cho đến cuối tháng 9/2018 hoặc lâu hơn, trong trường hợp cần thiết, cho đến khi lạm phát ổn định một cách bền vững. Trước đó vào tháng 12/2016, ECB đã giảm dần chương trình mua trái phiếu từ 80 tỷ euro xuống 60 tỷ euro.

Hoàng Thế Thỏa (Nguồn: ECB tháng 11/2017)