Đổi mới tư duy về sản phẩm và thị trường để phát triển nông nghiệp, nông thôn thời kỳ mới

Tham dự Hội nghị có Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng cùng sự có mặt của các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh Đảng, Nhà nước, lãnh đạo các ban, bộ, ngành trung ương và 63 tỉnh, thành phố trong cả nước, các vị khách quốc tế, các đại biểu là đại diện các doanh nghiệp và nông dân tiêu biểu trên cả nước.

Tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết 26 - cơ sở quan trọng của một Nghị quyết mới về nông nghiệp, nông dân, nông thôn

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình cho biết, cách đây 10 năm, xuất phát từ yêu cầu của thực tiễn trong tình hình mới, trên cơ sở tổng kết bài học 20 năm đổi mới, ngày 05 tháng 8 năm 2008, Đảng ta đã ban hành Nghị quyết số 26 của Hội nghị Trung ương 7 Khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Đây là nghị quyết lịch sử đầu tiên của Đảng đề cập toàn diện đến cả 3 lĩnh vực nông nghiệp - nông dân - nông thôn, trong đó khẳng định nông dân là chủ thể, xây dựng nông thôn mới là căn bản, phát triển toàn diện nông nghiệp là then chốt. Sau khi Nghị quyết được ban hành, Chính phủ đã có chương trình hành động gồm 3 chương trình mục tiêu quốc gia, 9 đề án quy hoạch và 36 đề án chuyên ngành.

Nghị quyết đã được các cấp ủy và cả hệ thống chính trị nỗ lực triển khai thực hiện nghiêm túc đạt nhiều kết quả mang tính đột phá, cải thiện rõ rệt đời sống của đa số nông dân. Hệ thống chính sách khá đồng bộ để cụ thể hóa thực hiện các nhiệm vụ đề ra trong Nghị quyết 26 (trong đó có 31 Luật, 11 Nghị quyết của Quốc hội, 76 Nghị định, Nghị quyết của Chính phủ, 48 Quyết định của TTgCP liên quan đến nông nghiệp, nông thôn, nông dân...). Ưu tiên phân bổ nguồn lực đầu tư từ ngân sách nhà nước và thu hút các nguồn lực xã hội hóa để đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn. Trong giai đoạn 2008 - 2017, vốn đầu tư toàn xã hội cho nông, lâm, thủy sản là 632 nghìn tỷ đồng (khoảng 1,9% GDP và bằng 5,8% tổng vốn đầu tư toàn xã hội của cả nước là 5 triệu tỷ đồng); vốn đầu tư phát triển từ ngân sách cho phát triển nông nghiệp và nông thôn là 1,17 triệu tỷ đồng, trong đó đầu tư cho phát triển sản xuất nông, lâm, thủy sản là 415 nghìn tỷ đồng. Trong 5 năm (2013 - 2017) vốn đầu tư từ ngân sách cho nông nghiệp và nông thôn là 712 nghìn tỷ đồng, cao gấp 1,54 lần so với 5 năm trước đó. Tín dụng đối với lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn tăng đều qua các năm và luôn cao hơn so với tăng trưởng tín dụng chung năm 2014 tăng 10,8%; 2015 tăng 13,34%; năm 2016 tăng 18,09%; năm 2017 tăng 25,5%. Đến cuối tháng 9/2018, dư nợ tín dụng đối với lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn đạt trên 1,66 triệu tỷ đồng, tăng khoảng 13,2% so với cuối năm 2017, chiếm tỷ trọng 23,8% dư nợ tín dụng nền kinh tế. Sau 10 năm triển khai Nghị quyết 26 của Ban Chấp hành Trung ương, dư nợ tín dụng đối với lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn đã tăng gấp hơn 5 lần, góp phần tích cực trong phát triển xuất nông nghiệp, nông thôn và cải thiện, nâng cao đời sống nông dân. Doanh số cho vay xây dựng nông thôn mới từ năm 2010 đến nay đạt khoảng 4,6 triệu tỷ đồng; dư nợ đạt khoảng 900 nghìn tỷ đồng, gấp khoảng 4 lần dư nợ cuối năm 2010.

Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng phát biểu tham luận tại Hội nghị

Đến nay, nền nông nghiệp Việt Nam đã phát triển toàn diện. Sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam hiện đã có mặt trên 180 quốc gia và vùng lãnh thổ, đứng thứ hai Đông Nam Á và thứ 15 thế giới về kim ngạch xuất khẩu. Một số nông sản khẳng định được vị thế và khả năng cạnh tranh trên trường quốc tế, xuất khẩu nông lâm thủy sản năm 2017 đạt 36,5 tỷ USD, năm 2018 ước đạt 40,5 tỷ USD, sau 10 năm kim ngạch xuất khẩu tăng 2,2 lần (10 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, bao gồm: gạo, cà phê, cao su, điều, tiêu, sắn, rau quả, tôm, cá tra, lâm sản). Kết cấu hạ tầng nông thôn được tập trung đầu tư, đặc biệt là hệ thống điện, đường, trường trạm, công trình văn hóa … mang lại diện mạo mới cho khu vực nông thôn. Người nông dân đã phát huy vai trò chủ thể, tích cực chuyển đổi cơ cấu sản xuất, ứng dụng khoa học công nghệ, tham gia chuỗi giá trị, nhất là trong xây dựng nông thôn mới; thu nhập ngày càng tăng, đời sống vật chất và tinh thần không ngừng được nâng cao

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam cùng còn nhiều hạn chế lớn cần phải khắc phục, nhất là về tổ chức sản xuất, chất lượng, hiệu quả và tính bền vững của sản xuất nông nghiệp, kinh tế nông thôn và xây dựng nông thôn mới. Đến năm 2020, một số mục tiêu do Nghị quyết đề ra có khả năng không đạt nếu không có những giải pháp đột phá và sự chỉ đạo quyết liệt, kịp thời. Cụ thể như, Nghị quyết đặt mục tiêu tăng trưởng lĩnh vực nông nghiệp đạt bình quân 3,5-4%/năm, nhưng kết quả phát triển nông nghiệp vẫn chưa bền vững, tăng trưởng chưa vững chắc (tốc độ tăng bình quân các năm qua là 2,66%/năm). Tốc độ chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn chưa đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Đến hết năm 2017, lao động nông nghiệp vẫn chiếm 40,2% trong tổng số lao động xã hội. Kinh tế hộ vẫn chiếm tỷ trọng lớn (53,9% tổng số hộ ở nông thôn), canh tác quy mô nhỏ, manh mún. Cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển do đầu tư cho nông nghiệp còn khá thấp. Trong khi nông nghiệp đóng góp 17% GDP, 25% giá trị xuất khẩu, 70% dân số sống ở nông thôn nhưng chỉ thu hút được 5% vốn đầu tư toàn xã hội. Thu nhập và đời sống của phần lớn nông dân dù đã cải thiện nhưng vẫn còn thấp. Nhìn lại 10 năm, thu nhập của người dân nông thôn đã tăng 3,49 lần. Năm 2008 thu nhập bình quân là 9,15 triệu đồng thì đến năm 2017 đã đạt 32 triệu đồng/người/năm, nhưng cũng chỉ mới bằng 78% bình quân chung cả nước. Kết quả giảm nghèo cũng chưa bền vững, còn có nơi nơi tỷ lệ hộ nghèo trên 30%...

Trước yêu cầu thực tiễn về một Nghị quyết mới của Đảng để lãnh đạo về phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn cho giai đoạn đến năm 2030 khi nước ta kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng, tầm nhìn đến năm 2045 - thời điểm kỷ niệm 100 năm thành lập nước, Đồng chí Nguyễn Văn Bình nhấn mạnh, mục tiêu quan trọng nhất của Hội nghị này là cung cấp thêm luận cứ để hoàn thiện Báo cáo tổng kết sớm trình Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết của Đảng về vấn đề này.

Đổi mới tư duy về sản phẩm và thị trường - yếu tố đột phá để phát triển nông nghiệp, nông thôn thời kỳ mới

Đánh giá cao những kết quả đã đạt được của Chương trình phát triển nông nghiệp, nông dân và nông thôn, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết cả hệ thống chính trị đã vào cuộc mạnh mẽ, thực chất; toàn xã hội đã nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng, ý nghĩa, tính thiết thực của Nghị quyết 26 và tích cực triển khai thực hiện một cách sáng tạo và chủ động.

Thủ tướng mong muốn khơi dậy tinh thần tự chủ, tự lực của nông dân và khu vực nông nghiệp, nông thôn, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phát huy các lợi thế cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp Việt Nam, trên cơ sở ứng dụng khoa học công nghệ để tiến tới một nền nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ tạo uy tín và chất lượng cho sản phẩm nông nghiệp phục vụ trước hết cho người dân trong nước và có thể xuất khẩu tới nhiều hơn nữa tới các thị trường quốc tế.

Thủ tướng nhấn mạnh, đổi mới tư duy, nhận thức về nông nghiệp, nông thôn là yếu tố quan trọng để tạo bước đột phá trong việc thực hiện công cuộc đổi mới, góp phần giải quyết đồng bộ các vấn đề về nông nghiệp, nông thôn với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đổi mới đất nước; đồng thời giúp tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước, huy động sự tham gia tích cực của người dân nhằm tạo ra một diện mạo mới cho nông thôn Việt Nam.

Thủ tướng yêu cầu các Bộ, ngành tích cực tham gia vào quá trình mở rộng thị trường cho nông sản Việt Nam, giúp cho sản xuất tiêu thụ hàng hóa nông nghiệp gắn bó chặt chẽ hơn với nhu cầu thị trường, củng cố thị trường truyền thống, thị trường giành cho người Việt Nam, đi đôi với phát triển các thị trường ở nước ngoài.

Đối với Ngành Ngân hàng, Thủ tướng yêu cầu ngành Ngân hàng tiếp tục tăng cường cung ứng vốn cho ngành nông nghiệp và khu vực nông thôn, nông dân, xây dựng và đổi mới các cơ chế chính sách phù hợp nhằm tạo thêm nhiều nguồn vốn tín dụng phục vụ cho lĩnh vực này.

Lễ cắt băng khai mạc Triển lãm Quốc gia giới thiệu thành tựu phát triển nông nghiệp, nông thôn

Trước khi bắt đầu Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã cắt băng khai mạc Triển lãm quốc gia giới thiệu thành tựu phát triển nông nghiệp, nông thôn với quy mô hơn 100 gian hàng của các bộ, ngành, địa phương, viện nghiên cứu, doanh nghiệp tiêu biểu về nông nghiệp, các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, tổ chức tín dụng và doanh nghiệp công nghệ hỗ trợ phát triển nông nghiệp, nông thôn.

MH