Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) nhận được 02 kiến nghị của cử tri tỉnh Gia Lai tại Kỳ họp thứ 3 và sau Kỳ 3, Quốc hội khóa XIV thuộc thẩm quyền giải quyết, xử lý của NHNN do Ban Dân nguyện - Ủy ban Thường vụ Quốc hội chuyển đến theo công văn số 415/BDN ngày 15/6/2017 và Văn phòng Chính phủ chuyển đến theo công văn số 6931/VPCP-QHĐP ngày 05/7/2017.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trả lời như sau:
1. Kiến nghị 1: “Đề nghị ban hành quy định để triển khai các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt: (i) Mở rộng hình thức thanh toán qua thẻ chi tiêu công tại những địa bàn đủ điều kiện; (ii) Mở rộng việc thu ngân sách nhà nước qua máy chấp nhận thẻ POS lắp đặt tại trụ sở Kho bạc nhà nước. Tiếp tục mở rộng tài khoản chuyên thu tại các ngân hàng thương mại nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế và tập trung, kịp thời các khoản thu vào ngân sách nhà nước. Đồng thời, thực hiện mở tài khoản thanh toán tại Ngân hàng Quân đội để phục vụ chi ngân sách nhà nước đối với các đơn vị an ninh, quốc phòng, góp phần giảm tỷ trọng thanh toán bằng tiền mặt tại Kho bạc nhà nước, tăng cường thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế.” (Câu số 7, công văn 415/BDN).
Trả lời:
1.1. Về việc mở rộng hình thức thanh toán qua thẻ chi tiêu công tại những địa bàn đủ điều kiện.
Tại Quyết định số 2453/QĐ-TTg ngày 27/12/2011 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) tại Việt Nam giai đoạn 2011-2015, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với NHNN và các đơn vị liên quan để triển khai nội dung “Phát triển và ứng dụng các sản phẩm thẻ phục vụ chi tiêu công vụ của các cơ quan, đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước”1. Triển khai Đề án của Thủ tướng Chính phủ, Thông tư 164/2011/TT-BTC của Bộ Tài chính, Kho bạc Nhà nước (KBNN) đã phối hợp với NHNN và tổ chức tín dụng (TCTD) triển khai thí điểm thẻ tín dụng mua hàng phục vụ chi tiêu công tại KBNN Thành phố Hà Nội2 và KBNN Thành phố Hồ Chí Minh3. Từ khi triển khai thí điểm đến hết năm 2016, một số đơn vị chi tiêu đã mở và sử dụng thẻ để thanh toán các khoản chi tiêu, mua sắm. Mặc dù vẫn còn tâm lý e ngại trong việc sử dụng thẻ, song việc triển khai bước đầu cũng đã có nhiều thuận lợi.
Theo đó, trên cơ sở tổng kết thí điểm việc triển khai thẻ tín dụng mua hàng tại KBNN Thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 15/02/2017, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 13/2017/TT-BTC quy định quản lý thu, chi bằng tiền mặt qua hệ thống KBNN, trong đó tại khoản 6 Điều 6 có hướng dẫn về việc sử dụng hình thức thanh toán bằng thẻ tín dụng. Thông tư giao thủ trưởng đơn vị giao dịch phối hợp với ngân hàng thương mại mở tài khoản quyết định và tự chịu trách nhiệm cho phù hợp với thực tế nhu cầu chi tiêu tại đơn vị. Do vậy, các đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước (NSNN) có thêm nhiều lựa chọn hơn trong việc thanh toán, chi trả qua thẻ chi tiêu công.
Tại Đề án phát triển TTKDTM giai đoạn 2016-2020 (Ban hành kèm theo Quyết định số 2545/QĐ-TTg ngày 30/12/2016), Thủ tướng Chính phủ tiếp tục chỉ đạo đẩy mạnh thanh toán điện tử trong khu vực Chính phủ, dịch vụ hành chính "Phát triển và ứng dụng các sản phẩm, dịch vụ thanh toán điện tử phục vụ chi tiêu công vụ của các cơ quan, đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước...". Do đó, trong thời gian tới, NHNN sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Tài chính để nghiên cứu việc mở rộng thêm các hình thức thanh toán điện tử khác phục vụ chi tiêu công tại các địa bàn đủ điều kiện.
1.2. Mở rộng việc thu ngân sách nhà nước qua máy chấp nhận thẻ POS lắp đặt tại trụ sở KBNN.
Tháng 11/2015, KBNN đã phối hợp với NHNN và Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam tổ chức thí điểm thu NSNN qua máy chấp nhận thẻ trên địa bàn Thành phố Hà Nội4 và Thành phố Hồ Chí Minh5.
Tháng 4/2017, KBNN đã chính thức triển khai trên diện rộng hình thức thu NSNN qua máy chấp nhận thẻ POS tại 77 đơn vị KBNN có tài khoản thanh toán tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, tập trung nhanh các khoản thu và thực hiện kịp thời, an toàn chính xác các khoản chi NSNN, góp phần hạn chế lưu thông tiền mặt trong nền kinh tế. Hiện, KBNN đang tích cực phối hợp với Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam và Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam để tiếp tục triển khai lắp đặt POS tại KBNN, dự kiến khi hoàn thành sẽ đưa số lượng KBNN có lắp đặt POS lên khoảng 200 đơn vị.
Đồng thời, để mở rộng việc thu ngân sách nhà nước qua máy chấp nhận thẻ POS lắp đặt tại trụ sở KBNN, Đề án phát triển TTKDTM giai đoạn 2016-2020 cũng đưa ra giải pháp đẩy mạnh thanh toán điện tử trong khu vực Chính phủ, dịch vụ hành chính công thông qua “Triển khai lắp đặt thiết bị POS, mPOS, ứng dụng phương thức thanh toán điện tử tiên tiến đối với các đơn vị hành chính, sự nghiệp công để thực hiện việc thu phí, lệ phí các thủ tục hành chính, dịch vụ công, y tế, giáo dục, giao thông và các dịch vụ công khác”. Hiện, NHNN đang phối hợp với Bộ Tài chính triển khai kế hoạch trong giai đoạn 2017-2020.
1.3. Về việc tiếp tục mở rộng tài khoản chuyên thu tại các ngân hàng thương mại nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế và tập trung, kịp thời các khoản thu vào ngân sách nhà nước.
Để tạo điều kiện cho người nộp thuế, hỗ trợ cho việc thu NSNN, thời gian qua, NHNN đã có các văn bản6 chỉ đạo ngân hàng thương mại đẩy mạnh triển khai phối hợp thu ngân sách và đầu tư nâng cấp mở rộng ứng dụng Hệ thống Thanh toán điện tử liên ngân hàng (IBPS) và hoàn thành mở rộng kết nối Hệ thống IBPS với hệ thống thanh toán của KBNN nhằm đáp ứng tốt hơn việc giao dịch thu, nộp ngân sách nhà nước. Các ngân hàng thương mại cũng đã tích cực đầu tư cơ sở hạ tầng công nghệ để triển khai công tác phối hợp với KBNN, Tổng cục Thuế, Tổng cục Hải quan thu ngân sách, góp phần tích cực vào việc tập trung kịp thời các khoản thu vào NSNN.
NHNN cũng đã ban hành Thông tư 32/2016/TT-NHNN ngày 26/12/2016 sửa đổi, bổ sung một số Điều tại Thông tư số 23/2014/TT-NHNN ngày 19/8/2014 để hướng dẫn việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng trong việc mở tài khoản thanh toán tại ngân hàng.
Tuy nhiên, việc mở tài khoản chuyên thu của KBNN để phục vụ công tác thu NSNN hiện đang được thực hiện theo quy định tại Điểm a, Khoản 2, Điều 6 Thông tư số 315/2016/TT-BTC ngày 30/11/2016 của Bộ Tài chính quy định về quản lý và sử dụng tài khoản của KBNN mở tại NHNN và các ngân hàng thương mại. Vì vậy, việc rộng mở tài khoản chuyên thu của Kho bạc tại ngân hàng thương mại sẽ được thực hiện theo hướng dẫn tại Thông tư 315/2016/TT-BTC.
1.4. Về việc thực hiện mở tài khoản thanh toán tại Ngân hàng Quân đội để phục vụ chi NSNN đối với các đơn vị an ninh, quốc phòng.
Triển khai kế hoạch của NHNN về thực hiện Đề án đẩy mạnh TTKDTM giai đoạn 2016-2020, để đáp ứng đầy đủ, kịp thời, an toàn, bảo mật trong thanh toán của các khoản chi NSNN cho khối an ninh, quốc phòng, đặc biệt là các khoản chi bằng tiền mặt, cũng như tạo thêm kênh thanh toán để tập trung nhanh các nguồn thu NSNN, ngày 16/03/2017, Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội (MB) đã ký thỏa thuận hợp tác song phương với KBNN, phạm vi hợp tác gồm 4 lĩnh vực trong đó có nội dung liên quan đến mở tài khoản thanh toán phục vụ chi NSNN đối với các đơn vị an ninh quốc phòng, góp phần đảm bảo thu NSNN nhanh chóng, thuận lợi; đảm bảo việc thanh toán, chi trả của NSNN đặc biệt cho khối an ninh, quốc phòng được kịp thời, chính xác, an toàn; giải quyết việc rút tiền mặt của các đơn vị an ninh, quốc phòng qua tài khoản của đơn vị tại MB, giảm thiểu việc rút tiền mặt trực tiếp tại KBNN.
Với việc NHNN và các Bộ, ngành liên quan triển khai đồng bộ các giải pháp như cử tri đã đề xuất và các giải pháp nêu tại Đề án đẩy mạnh TTKDTM giai đoạn 2016-2020 đã tạo thuận lợi cho khách hàng, cũng như tập trung nhanh các khoản thu và thực hiện kịp thời, an toàn chính xác các khoản chi NSNN, khuyến khích phát triển TTKDTM, góp phần giảm tỷ trọng thanh toán bằng tiền mặt tại các KBNN.
2. Kiến nghị 2: “Đề nghị ban hành chính sách để tạo điều kiện cho các loại hình hợp tác xã được tiếp cận nguồn vốn vay theo Nghị định 55/2015/ND-CP ngày 09/6/2015 của Chính phủ về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn.” (Câu số 1, công văn 6931/VPCP-QHĐP).
Trả lời:
Phát triển nông nghiệp, nông thôn luôn được Chính phủ và ngành ngân hàng xác định là lĩnh vực ưu tiên đầu tư vốn tín dụng. Chính phủ đã ban hành Nghị định số 55/2015/NĐ-CP ngày 09/6/2015 về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn (Nghị định 55) thay thế Nghị định 41/2010/NĐ-CP ngày 12/4/2010 để đáp ứng nhu cầu vay vốn phục vụ sản xuất nông nghiệp quy mô lớn của các đối tượng khách hàng, trong đó có các hợp tác xã. Nghị định 55 đã mở rộng đối tượng cho vay, nâng mức cho vay không có tài sản bảo đảm, cho vay sản xuất nông nghiệp theo hướng sản xuất lớn, liên kết. Theo đó, hợp tác xã (HTX) được các tổ chức tín dụng (TCTD) cho vay không có tài sản bảo đảm theo các mức như sau:
(i) Tối đa 01 tỷ đồng đối với HTX hoạt động trên địa bàn nông thôn hoặc hoạt động sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp; Tối đa 02 tỷ đồng đối với HTX nuôi trồng thủy sản hoặc khai thác hải sản xa bờ, cung cấp dịch vụ phục vụ khai thác hải sản xa bờ, liên hiệp HTX hoạt động trên địa bàn nông thôn hoặc hoạt động sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp; Tối đa 03 tỷ đồng đối với liên hiệp HTX nuôi trồng thủy sản hoặc khai thác hải sản xa bờ, cung cấp dịch vụ phục vụ khai thác hải sản xa bờ.
(ii) Các HTX ký hợp đồng cung cấp, tiêu thụ đối với tổ chức, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp/HTX, liên hiệp HTX có dự án, phương án sản xuất kinh doanh trong khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao hoặc vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao được TCTD xem xét cho vay không có tài sản bảo đảm tối đa bằng 70% giá trị của dự án, phương án vay theo mô hình liên kết/giá trị hợp đồng chuyển giao công nghệ hoặc tiêu thụ sản phẩm; HTX đầu mối ký hợp đồng thực hiện dự án liên kết theo chuỗi giá trị trong sản xuất nông nghiệp với tổ chức, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp được TCTD xem xét cho vay không có tài sản bảo đảm tối đa bằng 80% giá trị của dự án, phương án sản xuất kinh doanh theo mô hình liên kết.
Nghị định 55 được ban hành không chỉ khuyến khích các TCTD mạnh dạn đầu tư vốn phát triển lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn mà còn góp phần đơn giản thủ tục, hỗ trợ tạo điều kiện thuận lợi để người dân, doanh nghiệp, hợp tác xã tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng. Đến nay, dư nợ tín dụng đối với khu vực hợp tác xã thời gian qua đã có chiều hướng tăng. Trong giai đoạn 2013 – 2016, doanh số cho vay bình quân mỗi năm đạt khoảng 8.000 tỷ đồng, đến hết năm 2016 dư nợ đạt khoảng 4.747 tỷ đồng, tăng 12,24% so với cuối năm 2015, với 1.918 khách hàng còn dư nợ (trong đó có 1.365 HTX, 29 Liên hiệp HTX).
Tuy nhiên, trong thực tế triển khai, các HTX gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận với nguồn vốn cho vay theo Nghị định 55, nguyên nhân chủ yếu là: (i) Nhiều HTX còn hạn chế trong quản trị, điều hành, năng lực tổ chức quản lý hoạt động, quản lý vốn còn yếu kém dẫn đến lúng túng trong hoạt động sản xuất kinh doanh; (ii) Một số HTX thiếu công khai minh bạch, thực hiện không đúng quy định về quản lý tài chính, kế toán, không tuân thủ các nguyên tắc của Luật HTX 2012, Điều lệ và các quy định của pháp luật có liên quan, chưa chuyển đổi hoặc chuyển đổi theo hình thức, do vậy, thiếu cơ sở pháp lý để vay vốn phục vụ sản xuất, kinh doanh; (iii) Hiệu quả hoạt động của HTX còn thấp, số lượng dịch vụ ít, chất lượng dịch vụ chưa cao, chưa đáp ứng kịp sự thay đổi của thị trường, sản xuất hàng hóa chưa gắn với thị trường tiêu thụ, chưa có sự liên kết chặt chẽ theo chuỗi giá trị từ khâu sản suất đến tiêu thụ sản phẩm, dẫn tới chưa xây dựng được phương án sản xuất kinh doanh khả thi khi tiếp cận vốn vay tại các TCTD, phần lớn chỉ có nhu cầu tiếp cận vốn lãi suất thấp có sự hỗ trợ của Nhà nước; (iv) Một số HTX sử dụng không hiệu quả nguồn vốn vay, sử dụng vốn vay sai mục đích, nợ quá hạn kéo dài, có tâm lý ỷ lại, trông chờ sự hỗ trợ của Nhà nước.
Trong thời gian tới, để tạo điều kiện cho HTX tiếp cận nguồn vốn tín dụng theo Nghị định 55, NHNN sẽ phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai triển khai đồng bộ các giải pháp sau:
- Phối hợp với UBND địa phương thực hiện tốt công tác quy hoạch, kế hoạch phát triển theo vùng, lãnh thổ, phối hợp lồng ghép các chương trình phát triển kinh tế - xã hội ở nông thôn để thu hút sự tham gia của các HTX và các thành viên HTX; Xây dựng mô hình điểm về HTX kiểu mới tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long giai đoạn 2016-2020 gắn với phát triển chuỗi giá trị sản phẩm hàng hóa chủ lực có quy mô lớn, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật nhằm giúp cho các TCTD có cơ sở đầu tư vốn.
- Chỉ đạo các TCTD chủ động hướng dẫn, tư vấn, hỗ trợ các HTX tiếp cận nguồn vốn vay theo chủ trương của Nhà nước tại Nghị định 55.
- Tham mưu, đề xuất với Chính phủ điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung đối với các chính sách tín dụng tại Nghị định 55 cho HTX phù hợp với đối tượng đặc thù cần được quan tâm và thực hiện có hiệu quả Luật HTX, phát huy vai trò cầu nối giữa HTX với doanh nghiệp và thị trường, phát triển các hình thức hợp tác liên kết đa dạng, phù hợp.
- Phối hợp với liên minh HTX, Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tổ chức triển khai Quyết định số 23/2017/QĐ-TTg ngày 22/6/2017 của Thủ tướng Chính phủ nhằm hỗ trợ HTX, liên hiệp HTX trong việc tiếp cận vốn theo Nghị định 55, đặc biệt là nội dung bảo lãnh tín dụng khi vay vốn tại TCTD.
Bên cạnh các giải pháp của ngành Ngân hàng, để tăng khả năng tiếp cận vốn vay, tạo dựng niềm tin với các TCTD, bản thân các hợp tác xã cũng cần thực hiện các giải pháp nhằm: Củng cố bộ máy điều hành, chuẩn bị tốt nhân sự, đảm bảo quản lý điều hành các hoạt động đúng quy định; Chủ động trong việc liên kết, nâng cao chất lượng sản phẩm, tìm kiếm thị trường ổn định; Xây dựng phương án sản xuất, kinh doanh phù hợp, có tính khả thi cao; Công khai và minh bạch hóa tài sản chung có tư cách pháp nhân của HTX, có tài sản thế chấp như giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và các tài sản khác để đảm bảo niềm tin cho các TCTD.
Kiến nghị 3: “Đề nghị NHNN có chủ trương cho các ngân hàng thương mại khoanh nợ vốn vay của những hộ nông dân vay đầu tư vào trồng hồ tiêu nhưng hồ tiêu bị chết, chưa có khả năng trả nợ.”
Trả lời:
Phát triển nông nghiệp, nông thôn luôn được Chính phủ và ngành Ngân hàng xác định là lĩnh vực ưu tiên đầu tư vốn tín dụng. Chính phủ đã ban hành Nghị định số 55/2015/NĐ-CP ngày 09/6/2015 về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn (Nghị định 55), nhằm khuyến khích các tổ chức tín dụng (TCTD) mạnh dạn đầu tư vốn phát triển lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, đồng thời góp phần đơn giản thủ tục, hỗ trợ tạo điều kiện thuận lợi để người dân, doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng. Theo quy định tại Nghị định 55, trường hợp thiên tai, dịch bệnh xảy ra trên phạm vi rộng, Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (Ủy ban nhân dân cấp tỉnh) có văn bản công bố thiên tai, dịch bệnh xảy ra trên phạm vi rộng và tổng hợp, đánh giá cụ thể thiệt hại để báo cáo Thủ tướng Chính phủ, NHNN và Bộ Tài chính. Trên cơ sở báo cáo và đề nghị của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, NHNN chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính trình Thủ tướng Chính phủ cho phép TCTD được thực thực hiện khoanh nợ không tính lãi đối với dư nợ bị thiệt hại trong thời gian tối đa 02 (hai) năm và các khoản nợ khoanh được giữ nguyên nhóm nợ như đã phân loại trước khi thực hiện khoanh nợ.
Đối với trường hợp cử tri Gia Lai kiến nghị, căn cứ theo Nghị định 55, nếu các hộ dân trồng hồ tiêu bị thiệt hại do thiên tai, dịch bệnh có thể kiến nghị Ủy ban nhân dân tỉnh triển khai các thủ tục theo quy định để thực hiện khoanh nợ. Trên cơ sở hồ sơ đề nghị của Ủy ban nhân dân tỉnh, NHNN sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ khoanh nợ đối với các hộ nông dân vay vốn trồng hồ tiêu bị thiệt hại theo quy định.
Trên đây là ý kiến trả lời của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về nội dung kiến nghị của cử tri tỉnh Gia Lai. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trân trọng cảm ơn và rất mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, ủng hộ của cử tri đối với hoạt động ngân hàng./.