Trước hết, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xin trân trọng cảm ơn sự quan tâm của Đại biểu Quốc hội Nguyễn Tạo, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng đối với hoạt động ngân hàng. Về ý kiến chất vấn của Đại biểu Quốc hội nêu tại phiếu chất vấn ngày 23/10/2021, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước xin trân trọng tiếp thu để hoàn thiện công tác chỉ đạo, điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng trong thời gian tới, đồng thời cũng xin báo cáo thêm với Đại biểu cụ thể như sau:
1. Về việc đôn đốc các tổ chức tín dụng (TCTD) triển khai các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, người dân bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19; đơn giản thủ tục tiếp cận vốn vay; tập trung nguồn vốn để đáp ứng nhu cầu sản xuất, chế biến, tiêu thụ, lưu thông hàng lương thực, thực phẩm.
Trước tác động tiêu cực của dịch bệnh Covid, thực hiện chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước đã và đang triển khai quyết liệt, hiệu quả các công cụ chính sách tiền tệ, đồng thời chỉ đạo các TCTD triển khai đồng bộ các giải pháp về tín dụng và dịch vụ ngân hàng nhằm tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh, hỗ trợ doanh nghiệp, người dân chịu thiệt hại bởi dịch Covid-19, cụ thể:
a) Chủ động, linh hoạt điều hành các công cụ chính sách tiền tệ, tạo điều kiện cho các TCTD đảm bảo cân đối vốn và kịp thời hỗ trợ vốn phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, người dân.
b) Về tín dụng:
- Kịp thời ban hành chính sách và chỉ đạo các TCTD thực hiện việc cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ, miễn giảm lãi, phí để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người vay vốn bị tác động tiêu cực bởi đại dịch ở tất cả các lĩnh vực, ngành nghề (Thông tư số 01/2020/TT-NHNN ngày 13/3/2020; Thông tư số 03/2021/TT-NHNN ngày 02/4/2021 và Thông tư số 14/2021/TT-NHNN ngày 07/9/2021). Đồng thời, thường xuyên theo dõi, giám sát các TCTD thực hiện nhằm đảm bảo đúng đối tượng, tránh trục lợi chính sách, gây rủi ro cho hệ thống TCTD. Việc giãn thời hạn trả nợ cho khách hàng mà không bị chuyển sang nhóm nợ có mức độ rủi ro cao hơn đã giúp duy trì dòng tiền cho khách hàng vay; đồng thời khuyến khích TCTD cho vay mới để khách hàng duy trì và phục hồi sản xuất kinh doanh.
- Chỉ đạo các TCTD: (i) Đổi mới, cải cách mạnh mẽ thủ tục cấp tín dụng và dịch vụ ngân hàng, đơn giản hóa quy trình, thủ tục, rút ngắn thời gian thẩm định cho vay nhưng vẫn đảm bảo an toàn vốn vay và phù hợp với quy định của pháp luật. (ii) Đa dạng các chương trình, sản phẩm tín dụng phù hợp để hỗ trợ tích cực hơn với các đối tượng, ngành kinh tế; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, áp dụng công nghệ để hạn chế giao dịch trực tiếp, tạo điều kiện tăng cường tiếp cận tín dụng cho khách hàng…
- Đặc biệt, trước tình hình ngành lúa gạo gặp nhiều khó khăn trong khâu lưu thông, xuất khẩu do hầu hết các tỉnh, thành phố phía Nam áp dụng giãn cách, cách ly xã hội thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo các ngân hàng thương mại tập trung nguồn vốn, xem xét nâng hạn mức tín dụng trên địa bàn 13 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn thu mua, tạm trữ thóc, gạo vụ Hè Thu với thời hạn hợp lý và xem xét giảm thêm lãi vay; linh hoạt áp dụng các hình thức bảo đảm tiền vay, bao gồm bảo đảm bằng tài sản hình hành từ vốn vay hoặc cho vay không có tài sản bảo đảm trên cơ sở quản lý dòng tiền.
c) Về lãi suất: Ngân hàng Nhà nước giảm nhanh và mạnh các mức lãi suất điều hành (1,5-2%/năm) ngay trong năm 2020 (thuộc nhóm các ngân hàng Trung ương giảm lãi suất nhanh và mạnh nhất khu vực) và giữ nguyên lãi suất điều hành ở mức thấp trong năm 2021 nhằm giảm chi phí tiếp cận vốn từ Ngân hàng Nhà nước, tạo điều kiện cho TCTD giảm lãi suất cho vay. Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước ban hành nhiều văn bản chỉ đạo TCTD tiết giảm tối đa chi phí hoạt động, điều chỉnh kế hoạch kinh doanh, giảm chỉ tiêu lợi nhuận, không chia cổ tức bằng tiền mặt để tập trung giảm lãi suất cho vay; các ngân hàng thương mại có thị phần lớn cam kết tiếp tục giảm lãi suất cho vay lên đến 1%/năm đối với dư nợ tín dụng của khách hàng hiện hữu chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19; 04 ngân hàng thương mại nhà nước tiếp tục cam kết dành 4.000 tỷ đồng giảm lãi suất cho vay, giảm 100% các loại phí dịch vụ ngân hàng cho khách hàng tại các tỉnh, thành phố đang thực hiện cách ly toàn xã hội.
d) Về miễn, giảm phí dịch vụ thanh toán: Các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài tiếp tục miễn, giảm phí dịch vụ thanh toán cho khách hàng tương ứng với số phí Ngân hàng Nhà nước đã giảm, miễn phí chuyển tiền ủng hộ Quỹ vắc xin phòng chống Covid – 19; miễn phí các giao dịch chuyển tiền từ tài khoản tiền gửi của ngân hàng chính sách xã hội khi thực hiện chuyển tiền cho vay người sử dụng lao động trả lương ngừng việc. Bên cạnh đó, nhiều ngân hàng đã chủ động triển khai các gói sản phẩm dịch vụ hỗ trợ khách hàng như: một số ngân hàng áp dụng chính sách “zero fee” (miễn phí chuyển khoản, phí quản lý tài khoản...) và cung ứng các gói sản phẩm đa dạng kèm các điều kiện duy trì số dư bình quân để được miễn phí số lượng giao dịch được miễn phí chiếm khoảng 80%1.
* Kết quả:
- Tín dụng tăng ngay từ đầu năm và tăng cao hơn so với năm 2020. (đến ngày 26/10/2021, tín dụng tăng 8,13% so với cuối năm 2020 và tăng 14,26% so với cùng kỳ năm 2020).
- Các TCTD đã triển khai có hiệu quả các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho khách hàng: (i) Cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ cho trên 330.000 khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch với dư nợ trên 250.000 tỷ đồng; Lũy kế giá trị nợ đã cơ cấu từ 23/1/2020 khoảng 540.000 tỷ đồng; (ii) Miễn, giảm, hạ lãi suất cho trên 1,8 triệu khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch với dư nợ trên 3,5 triệu tỷ đồng; lũy kế từ 23/01/2020 đến 25/10/2021, tổng số tiền lãi TCTD đã miễn, giảm, hạ cho khách hàng khoảng gần 30.000 tỷ đồng; (iii) Cho vay mới lãi suất thấp hơn so với trước dịch với doanh số lũy kế từ 23/01/2020 đến nay đạt trên 7 triệu tỷ đồng cho hơn 1 triệu khách hàng.
Thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục quan tâm chỉ đạo các TCTD tiết giảm chi phí, cân đối nguồn vốn và sử dụng vốn phù hợp để tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người dân, đáp ứng kịp thời các nhu cầu vốn phục vụ sản xuất, chế biến, tiêu thụ, lưu thông hàng hóa; tiếp tục triển khai hiệu quả việc cơ cấu lại nợ, miễn, giảm lãi suất, phí dịch vụ thanh toán; đồng thời đảm bảo an toàn hoạt động ngân hàng.
2. Về đề nghị nới lỏng điều kiện tiếp cận tín dụng.
Việc nới lỏng các điều kiện cấp tín dụng có thể làm giảm chất lượng tín dụng, gia tăng nợ xấu. Bởi vậy, cần cân nhắc hết sức kỹ lưỡng để tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh nhưng vẫn đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, thị trường tiền tệ và an toàn hoạt động của các TCTD. Một minh chứng cho điều này là cuộc khủng hoảng nợ dưới chuẩn tại Mỹ năm 2007, bắt nguồn từ việc trong giai đoạn 2003-2005, các ngân hàng tại Mỹ đã hạ chuẩn cho vay, mở rộng tín dụng đến những người vay không đảm bảo điều kiện vay vốn (người vay dưới chuẩn). Lượng nợ xấu tích tụ khi người vay dưới chuẩn không thể trả nợ sau đó đã khiến nhiều ngân hàng phá sản từ cuối năm 2006, tác động lan truyền trên toàn hệ thống và dẫn đến khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-2008.
Do vậy, để tăng khả năng tiếp cận vốn, ngoài những giải pháp từ ngành ngân hàng, cần có sự phối hợp đồng bộ từ các chính sách khác về tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh theo chủ trương của Quốc hội, Chính phủ. Khi hoạt động sản xuất kinh doanh được khơi thông, phương án kinh doanh khả thi, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận vốn. Ngân hàng Nhà nước cũng sẽ tiếp tục điều hành tiền tệ hợp lý, tạo điều kiện cho các TCTD sẵn sàng cung ứng vốn cho doanh nghiệp.
Trên đây là ý kiến trả lời của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước về nội dung chất vấn của Đại biểu Quốc hội Nguyễn Tạo. Trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam kính mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, ủng hộ hơn nữa của Đại biểu đối với hoạt động của ngành Ngân hàng.
Trân trọng cảm ơn Đại biểu./.