Thời gian qua, NHNN đã có những thay đổi trong điều hành chính sách tiền tệ, trong đó có điều chỉnh lãi suất điều hành. Những quyết định điều chỉnh này, theo Phó Thống đốc NHNN Phạm Thanh Hà, đã được NHNN cân nhắc kỹ lưỡng và dựa trên nhiều yếu tố.
Điều hành lãi suất chủ động, bám sát diễn biến thị trường
Hà Thành
Cân nhắc cẩn trọng trong điều hành lãi suất
Thời gian qua, NHNN đã có những thay đổi trong điều hành chính sách tiền tệ, trong đó có điều chỉnh lãi suất điều hành. Những quyết định điều chỉnh này, theo Phó Thống đốc NHNN Phạm Thanh Hà, đã được NHNN cân nhắc kỹ lưỡng và dựa trên nhiều yếu tố.
Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà cho biết, trong bối cảnh hầu hết NHTW các nước đều tăng lãi suất, thị trường ngoại hối quốc tế biến động mạnh, việc điều hành lãi suất, tỷ giá đã được NHNN cân nhắc kỹ lưỡng. 9 tháng đầu năm 2022, NHNN đã cố gắng giữ nguyên lãi suất điều hành để ổn định mặt bằng lãi suất. Tuy nhiên từ cuối tháng 9, NHNN đã tăng lãi suất điều hành dựa trên 4 yếu tố.
Thứ nhất, xu hướng đẩy nhanh thắt chặt tiền tệ, tăng lãi suất nhanh và mạnh của các NHTW trên thế giới để đối phó với lạm phát cao.
Thứ hai, trong nước, lạm phát chung trong tầm kiểm soát, nhưng chỉ dấu quan trọng trong điều hành chính sách tiền tệ là lạm phát cơ bản so với cùng kỳ đã tăng từ mức 0,66% tháng 1 lên 3,82% vào tháng 9, buộc NHNN phải tăng lãi suất. Và xu hướng lạm phát cơ bản tiếp tục tăng mạnh trong tháng 10 và 11, hiện đã là 4,81%.
Thứ ba, đồng USD tăng giá mạnh gây áp lực mất giá lên hầu hết các đồng tiền trên thế giới. Trong nước, tỷ giá và thị trường ngoại tệ chịu áp lực từ đầu năm, đặc biệt trong hai tuần cuối tháng 10. Để giữ cho VND không bị mất giá quá lớn, gây bất ổn vĩ mô, NHNN đã tăng lãi suất để duy trì sức hấp dẫn của VND, hỗ trợ ổn định tỷ giá.
Thứ tư, ngay từ đầu năm, để đẩy nhanh quá trình phục hồi kinh tế, các TCTD đã tăng cường cho vay. Tín dụng tăng nhanh trong khi huy động vốn tăng rất chậm đã khiến hệ thống ngân hàng gặp khó khăn về thanh khoản. Do đó, việc tăng lãi suất giúp TCTD thu hút thêm nguồn vốn đáp ứng nhu cầu tín dụng của người dân, doanh nghiệp.
“Mức tăng 2 lần, mỗi lần 1% như các bước điều chỉnh trước đây, đưa lãi suất về tương đương giai đoạn trước dịch là phù hợp với xu hướng của toàn cầu. Trong khi đó, NHTW lớn như Fed đã tăng lãi suất 6 lần trong năm 2022 với tổng mức tăng là 3,75%, đưa lãi suất về mức gấp đôi so với trước dịch. Như vậy lãi suất tăng là hợp lý để kiểm soát lạm phát và ổn định nguồn vốn cho hệ thống ngân hàng, hỗ trợ ổn định tỷ giá”, Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà đánh giá.
Theo TS. Nguyễn Thị Mùi - Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, điều hành chính sách của NHNN trong đó có chính sách lãi suất, rất chủ động linh hoạt, đúng hướng. Bởi theo TS. Mùi, hầu hết NHTW các nước trên thế giới tăng lãi suất tác động không nhỏ đến lãi suất, lạm phát và tỷ giá của Việt Nam. Trong bối cảnh như vậy NHNN đã cân nhắc, tính toán điều chỉnh tăng lãi suất trong tháng 9 và tháng 10 nhằm đạt nhiều mục tiêu quan trọng. Đó là đảm bảo hệ thống TCTD hoạt động an toàn, ổn định; Tỷ giá, thị trường ngoại tệ ổn định, qua đó góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, phối hợp cùng với chính sách kinh tế vĩ mô khác hỗ trợ kịp thời phục hồi tăng trưởng kinh tế.
Đồng quan điểm, theo một chuyên gia ngân hàng, việc tăng lãi suất của NHNN không chỉ phù hợp với xu hướng tăng lãi suất của thế giới, mà còn đạt nhiều mục tiêu lớn như kiểm soát lạm phát, đảm bảo giá trị đồng VND, giữ ổn định tỷ giá. “Bởi vì cho dù một quốc gia có dự trữ ngoại hối lớn bao nhiêu chăng nữa nhưng tỷ giá liên tục biến động thì đưa bao nhiêu ngoại tệ ra để bán can thiệp cũng không đủ. Tỷ giá biến động mạnh sẽ gây nhiều tổn thất cho nền kinh tế”, vị này chia sẻ quan điểm.
Lãi suất theo cung – cầu thị trường
Cũng có ý kiến cho rằng, việc tăng lãi suất điều hành tạo mặt bằng lãi suất mới cao khiến cho các doanh nghiệp gặp khó khăn. Tuy nhiên, theo quan điểm của TS. Nguyễn Thị Mùi khi lãi suất của nhiều quốc gia trên thế giới tăng, và lãi suất điều hành của Việt Nam tăng thì không thể nào dùng biện pháp hành chính giữ lãi suất cho vay thấp được. Do đó, lãi suất cho vay của các NHTM tăng cũng phù hợp với quy luật chung. “Tất nhiên, nhìn tổng thể nền kinh tế khi lãi suất tăng ảnh hưởng đến khách hàng vay vốn, nhưng cũng không có cách nào khác vì thị trường hiện nay đang phải thực hiện các biện pháp cả vĩ mô lẫn vi mô làm sao vừa kiểm soát lạm phát trong giới hạn cho phép, vừa ổn định tỷ giá. Nhất là giữ ổn định, đảm bảo hệ thống TCTD an toàn là vấn đề quan trọng nhất. Do đó, lãi suất cho vay có điều chỉnh tăng lên ở mức độ nhất định tuỳ theo từng ngân hàng là bình thường”, TS. Mùi chia sẻ thêm.
Trong nền kinh tế thị trường, lãi suất do cung – cầu quyết định và không thể cào bằng. Việc tăng hay giảm lãi suất cho vay tuỳ vào chi phí đầu vào cũng như năng lực tài chính của các ngân hàng để đưa ra mức lãi suất cho khách hàng cũng như tuỳ đối tượng khách hàng. Thực tế là ngân hàng nào cũng muốn hỗ trợ doanh nghiệp hoạt động kinh doanh hiệu quả vì họ xác định doanh nghiệp khỏe, ngân hàng mới mạnh. Vì vậy, trong thời gian qua các ngân hàng đang nỗ lực tiết giảm chi phí hoạt động để duy trì được mặt bằng lãi suất hợp lý, thậm chí nhiều ngân hàng còn giảm lãi suất cho vay để hỗ trợ doanh nghiệp, hỗ trợ nền kinh tế phục hồi.
HDBank là một trong ba ngân hàng vừa thực hiện giảm lãi suất cho vay từ 0,5 - 3,5%/năm cho cá nhân và doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, thuộc các lĩnh vực ưu tiên. Ông Trần Hoài Phương - Giám đốc Khối Khách hàng doanh nghiệp HDBank chia sẻ, khi lãi suất huy động tăng, để giảm lãi suất cho vay không có gì khác hơn là ngân hàng chấp nhận hy sinh một phần thu nhập để hỗ trợ khách hàng, như vậy ngân hàng và doanh nghiệp có cơ hội phát triển tốt hơn trong tương lai.
Tại Vietcombank, hơn 175.000 khách hàng đang vay vốn sẽ được giảm tới 1% lãi suất vay dịp cuối năm. Để có đợt giảm lãi suất với quy mô lớn nhất trong năm, đặc biệt lại diễn ra trong thời điểm áp lãi suất huy động đầu vào tăng, Phó Tổng giám đốc Vietcombank Nguyễn Việt Cường cho biết, Vietcombank đã tích cực tiết giảm chi phí hoạt động, cơ cấu lại nguồn, giảm chi phí huy động vốn, tạo điều kiện giảm lãi suất cho vay đối với khách hàng. Mới đây nhất, Agribank đã tiếp tục mạnh tay cắt giảm 20% lãi suất các khoản cho vay trong tháng 12 này. Theo chia sẻ của lãnh đạo Agribank, ước tính trong năm 2022, ngân hàng tiết giảm khoảng 2.000 tỷ đồng để hỗ trợ giảm lãi suất cho 2,2 triệu khách hàng.
Rất chia sẻ với ngân hàng, lãnh đạo một công ty chuyên máy lọc nước cho biết, hiện nay không chỉ Việt Nam mà các nước khác trên thế giới đều đang phải đối mặt với tình trạng lãi suất liên tục tăng do lạm phát cao. Tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn nhận được những chính sách tín dụng hợp lý với mức lãi suất phù hợp. Nhờ có sự hỗ trợ của ngân hàng, doanh nghiệp luôn nhận được sự giải ngân vốn kịp thời, đúng thời điểm.
Động thái giảm lãi suất cho vay của một số NHTM được giới chuyên môn đánh giá rất tích cực. Song, để việc giảm lãi suất cho vay có thể lan tỏa tới nhiều ngân hàng khác trong thời gian tới không dễ dàng, nếu không nói là rất gian nan trong bối cảnh áp lực tăng lãi suất vẫn tiếp diễn trên thế giới. Mặc dù vậy, nhiều ngân hàng cũng chia sẻ, ngân hàng cố gắng bằng nhiều giải pháp giữ mặt bằng lãi suất cho vay ổn định như thúc đẩy chuyển đổi số giảm để chi phí vận hành, tăng tỷ lệ CASA giảm chi phí huy động vốn...
Về phía cơ quan quản lý, Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà cho biết, trong thời gian tới, NHNN tiếp tục theo dõi diễn biến tiền tệ trong nước, quốc tế, dự báo lạm phát và lãi suất thị trường để điều hành lãi suất phù hợp với cân đối vĩ mô, lạm phát và mục tiêu chính sách tiền tệ.