Tại Hội nghị chuyên đề chính sách kinh tế Jackson Hole ngày 23/8/2025 tại Wyoming, Mỹ, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Christine Lagarde nhấn mạnh sự bền bỉ đáng kinh ngạc của thị trường lao động Khu vực đồng Euro, song đồng thời cảnh báo những thách thức tiềm ẩn có thể tác động đến tăng năng suất, lạm phát và định hướng chính sách tiền tệ.
Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)
Thị trường lao động: Điểm sáng trong bức tranh kinh tế châu Âu
Tại Hội nghị, bà Christine Lagarde chỉ ra rằng, bất chấp cú sốc từ đại dịch Covid-19 và lạm phát cao sau khủng hoảng năng lượng, tỷ lệ việc làm ở Khu vực đồng Euro đã tăng thêm 4,1% kể từ năm 2019, vượt xa dự báo của các mô hình kinh tế truyền thống. Nếu theo “quy luật Okun”, tốc độ tăng trưởng thấp hơn sẽ đồng nghĩa với thất nghiệp cao hơn, nhưng thực tế đã chứng minh ngược lại: Doanh nghiệp giữ lại lao động nhiều hơn so với các chu kỳ trước.
Xu hướng này được thúc đẩy bởi ba động lực chính, đó là nhập cư, gia tăng lực lượng lao động nữ và tỷ lệ tham gia lao động của người cao tuổi. Nhập cư đóng góp khoảng 6 triệu lao động bổ sung, tương đương 80% tổng mức tăng lực lượng lao động kể từ năm 2019, trong khi phụ nữ và người cao tuổi ngày càng tham gia mạnh mẽ hơn vào thị trường việc làm.
Sự bền bỉ của doanh nghiệp và hiện tượng “tích trữ lao động”
Một điểm khác biệt đáng chú ý so với các cuộc khủng hoảng trước là hành vi “tích trữ lao động” (labour hoarding). Thay vì sa thải nhân công trong giai đoạn suy giảm, doanh nghiệp lựa chọn duy trì lực lượng lao động, phản ánh kỳ vọng phục hồi nhanh và lo ngại thiếu hụt kỹ năng trong tương lai. Điều này đã giúp thị trường lao động châu Âu duy trì ổn định, giảm thiểu chi phí xã hội từ thất nghiệp.
Tuy nhiên, bà Christine Lagarde lưu ý rằng “tích trữ lao động” cũng tạo ra một hệ quả, năng suất lao động có nguy cơ giảm khi số lượng lao động giữ nguyên trong khi sản lượng chưa tăng tương ứng. Đây là thách thức cho quá trình phục hồi dài hạn của châu Âu.
Thách thức sắp tới
Bà Christine Lagarde cảnh báo một loạt rủi ro đang nổi lên. Thứ nhất, tốc độ tăng năng suất chậm lại có thể gây sức ép lên tăng trưởng tiềm năng và khả năng cạnh tranh của khu vực. Thứ hai, nhập cư - một động lực quan trọng của thị trường lao động - ngày càng đối mặt với rào cản chính trị, khiến nguồn cung lao động bổ sung có thể bị hạn chế. Thứ ba, lương thực tế đã giảm hơn 2% kể từ 2019, dù mới bắt đầu phục hồi trong năm qua, đặt ra bài toán cân bằng giữa ổn định thu nhập hộ gia đình và duy trì sức cạnh tranh cho doanh nghiệp.
Ngoài ra, bà Christine Lagarde nhấn mạnh cơ chế điều chỉnh tiền lương khác biệt giữa các nước trong khu vực. Ở những nơi có hệ thống gắn lương với lạm phát, kỳ vọng tiền lương có thể neo ở mức cao hơn, làm phức tạp quá trình kiềm chế giá cả. Ngược lại, các quốc gia thiếu cơ chế này lại đối mặt với nguy cơ sức mua giảm sút kéo dài.
Hàm ý chính sách cho ECB và bài học toàn cầu
Theo bà Christine Lagarde, bức tranh thị trường lao động đặt ra yêu cầu ECB phải duy trì sự tỉnh táo trong điều hành. Sự bền bỉ của việc làm giúp châu Âu tránh được vòng xoáy suy thoái sâu, nhưng cũng khiến quá trình hạ nhiệt lạm phát trở nên phức tạp hơn. ECB cần cân nhắc giữa hai mục tiêu, đó là bảo đảm lạm phát trở lại mức 2% trong trung hạn, đồng thời hỗ trợ thị trường lao động duy trì khả năng thích ứng.
Kinh nghiệm của châu Âu cũng chứa đựng những bài học quan trọng cho các ngân hàng trung ương toàn cầu. Thứ nhất, lao động không chỉ là biến số đầu ra mà còn là yếu tố cung quyết định quỹ đạo lạm phát. Thứ hai, chính sách tiền tệ cần gắn chặt hơn với thực tế nhân khẩu học và động lực tham gia lao động. Thứ ba, “tích trữ lao động” cho thấy doanh nghiệp ngày nay hành xử khác biệt so với các chu kỳ khủng hoảng cũ, buộc các nhà hoạch định chính sách phải cập nhật mô hình phân tích.
Góc nhìn dài hạn
Về mặt tổng quát, bà Christine Lagarde cho rằng châu Âu đang bước vào giai đoạn chuyển đổi kinh tế phức tạp. Dân số già hóa, áp lực công nghệ và biến động địa chính trị sẽ định hình lại cả cung lao động lẫn nhu cầu đầu tư. Trong bối cảnh đó, thị trường lao động bền bỉ vừa là lợi thế, vừa là phép thử cho năng lực thích ứng của ECB và toàn bộ khu vực đồng euro.
Thông điệp từ Jackson Hole năm nay rõ ràng, với ECB, thách thức không chỉ nằm ở việc đưa lạm phát về đúng mục tiêu, mà còn ở việc điều hành chính sách sao cho không làm suy yếu những nền tảng mới hình thành của thị trường lao động. Đây cũng là bài học mà mọi ngân hàng trung ương trên thế giới phải cân nhắc trong kỷ nguyên hậu đại dịch.
Minh Anh (Theo ECB)