Fed chưa vội tăng lãi suất trong năm nay

Biên bản củng cố thêm những kỳ vọng về khả năng Fed sẽ đưa ra quyết định tăng lãi suất vào cuộc họp cuối năm nay, được tổ chức vào tháng 12 tới đây. Tuy nhiên, biên bản cũng nhấn mạnh quan điểm của đa số quan chức Fed là, kinh tế Mỹ chưa hội đủ điều kiện để tăng lãi suất, một số ý kiến nghi ngờ là Fed chưa tăng lãi suất trong năm nay do kinh tế tăng chậm.

Tại cuộc họp tháng chín vừa qua, các quan chức đã tranh cãi quyết liệt xung quanh chủ đề tăng lãi suất. Trong số 10 quan chức có quyền biểu quyết các biện pháp chính sách, 7 quan chức nhất trí chưa tăng lãi suất. Nhiều quan chức cho rằng, thị trường lao động vẫn còn nhiều vấn đề, lạm phát tiếp tục tăng chậm và cách xa mục tiêu 2%, cần có thêm bằng chứng về những tiến triển tiếp theo trong nền kinh tế trước khi quyết định tăng lãi suất. Về lạm phát, mặc dù lạm phát đang dao động ở mức 1,7%/năm, nhưng chưa có dấu hiệu gia tăng.

Trong số 3 quan chức mong muốn tăng lãi suất, bắt nguồn từ sự lo lắng về nguy cơ suy giảm lòng tin của thị trường khi cho rằng, Fed đã hứa nhiều lần mà vẫn chưa tăng lãi suất, lãi suất thấp sẽ khuyến khích các hoạt động đầu cơ trên thị trường bất động sản và một số lĩnh vực khác. Trái lại, một số quan chức lập luận rằng, nền kinh tế đang hưởng lợi nhờ lãi suất thấp, và chưa có lý do tăng lãi suất trong bối cảnh lạm phát thấp.

Mặc dù trì hoãn tăng lãi suất, các quan chức thừa nhận, mức độ tăng lãi suất vẫn quá thấp. Nhiều quan chức kỳ vọng, Fed sẽ tăng lãi suất vào cuối năm nay, một động thái tương tự như gần đây, khi Fed quyết định tăng lãi suất một lần vào tháng 12/2015, sau đó sẽ có không quá hai lần tăng lãi suất vào năm 2017.

Biên bản cũng nêu rõ, quyết định tăng lãi suất sẽ phụ thuộc vào những tiến triển trong quá trình phục hồi kinh tế. Một số quan chức lo ngại, thời gian còn lại trong năm quá ngắn trong khi chưa tích lũy được bằng chứng kinh tế thuyết phục để tăng lãi suất. Từ giờ đến cuối năm, Fed chỉ còn 2 phiên họp nữa, dự kiến tổ chức vào ngày 01-02/11 và 13-14/12, và chủ đề tăng lãi suất sẽ có thể sẽ tạm gác lại để thảo luận những vấn đề kinh tế cấp thiết hơn.

Kinh tế tiếp tục tăng, nhưng không có dấu hiệu khởi sắc, lạm phát chưa có dấu hiệu tăng vững. Trong ngữ cảnh rộng hơn, các quan chức Fed lo ngại về những thay đổi trên thế giới trong thời gian tới sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế. Cách đây không lâu, các quan chức kỳ vọng sẽ sớm trở lại mức lãi suất thông thường, vốn được áp dụng trong thời kỳ trước khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2009, nhưng họ không thể nóng vội do những vấn đề trong nước và quốc tế.

Các chuyên gia kinh tế và nhiều nhà đầu tư thừa nhận, có ba vấn đề lớn đang gây tranh cãi và ảnh hưởng chi phối đến quyết định tăng lãi suất, đó là:

Bao nhiêu người muốn có việc làm?

Cùng với quá trình phục hồi kinh tế, số người thất nghiệp giảm dần, các doanh nghiệp bắt đầu tìm kiếm và nhận thêm lao động. Lương bắt đầu tăng, và Fed rục rịch tăng lãi suất nhằm ngăn ngừa nguy cơ tăng trưởng nóng.

Sau 7 năm phục hồi kinh tế, tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống còn 4,9%, một tỷ lệ bình thường trong lịch sử, nhưng bức tranh thực tế không lạc quan như vậy. Dữ liệu thất nghiệp chỉ đề cập đến số người đang tìm kiếm việc làm, trong khi bỏ sót hàng triệu người chưa có việc làm, chủ yếu là lực lượng thanh niên. Bằng cách duy trì lãi suất thấp, Fed có thể sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều người tìm kiếm được việc làm, trong khi thị trường lao động này chưa bao giờ phát triển một cách toàn diện như mong muốn.

Lãi suất thấp tới mức nào?

Để đối phó với Cuộc Đại suy thoái, Fed đã quyết định giảm lãi suất thêm 5 điểm phần trăm. Động thái này được coi là giải pháp kích thích 5 điểm, và một số ý kiến đề nghị Fed phải bổ sung thêm 3 điểm vào giải pháp kích thích này.

Các mức lãi suất trên toàn cầu đang ở mức thấp nhất trong lịch sử, và thế giới đang tràn ngập tiền trong khi thiếu vắng những cơ hội đầu tư hấp dẫn. Hậu quả là, chênh lệch lãi suất trên thị trường và lãi suất của Fed bị thu hẹp dần. Nghĩa là, gói kích thích kinh tế chưa đáp ứng đủ yêu cầu phục hồi kinh tế, và Fed chưa vội tăng lãi suất.

Hậu quả là gì nếu không tăng lãi suất?

Fed thường tăng lãi suất trước áp lực lạm phát cao, một phần là do kinh tế toàn cầu còn yếu ớt. Ngoài ra, quan chức Fed còn lo ngại về những vấn đề khác, chủ yếu là nguy cơ hình thành khủng hoảng tài chính mới.

Lãi suất thấp được cho là động lực khuyến khích các hoạt động đầu cơ tài chính, và không nên sử dụng những biện pháp quá rủi ro. Tuy nhiên, nếu duy trì lãi suất thấp quá lâu, rủi ro sẽ tăng lên. Các quan chức Fed đã nhấn mạnh đến rủi ro này, khi nó có thể bùng phát trong những lĩnh vực như thị trường bất động sản, nhưng họ cũng lo ngại về những biến động khó lường. Đơn giản là vì, khủng hoảng tới thường bắt đầu từ địa điểm khác so với trước đây. Đây là lo ngại tiềm ẩn và khó dự đoán, và đang trở thành lập luận cơ bản để Fed sớm tăng lãi suất.

Xuân Thanh

Nguồn: NY.Times, Reuters