Đây là nội dung chính được các đại biểu đến từ một số Vụ, Cục, cơ quan liên quan thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), một số ngân hàng thương mại (NHTM) và Trường Đại học thảo luận sôi nổi tại Hội thảo do Viện Chiến lược Ngân hàng phối hợp Học viện Ngân hàng tổ chức sáng ngày 6/12/2018 tại Hà Nội.
Toàn cảnh Hội thảo
Cơ hội và thách thức trong việc mở rộng hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các NHTM
Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Nguyễn Thị Hiền – Phó Viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng cho biết, mở rộng thị phần là một trong những chiến lược kinh doanh của các NHTM, trong đó thị phần ở nước ngoài cũng là tham vọng của không ít ngân hàng. Việc đầu tư ra nước ngoài giúp các ngân hàng trong nước đa dạng hóa hoạt động, phân tán rủi ro, tăng thu phí dịch vụ, hiệu quả hoạt động, nâng cao kinh nghiệm cũng như hình ảnh, vị thế của NHTM Việt Nam trên thị trường quốc tế. Bên cạnh đó, hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài góp phần thúc đẩy thanh toán cho giao dịch ngoại thương giữa các nước sở tại ngân hàng mở rộng mạng lưới với Việt Nam. Việc mở rộng đầu tư của các TCTD ra nước ngoài cũng giúp các doanh nghiệp Việt Nam đang hoạt động tại nước ngoài có thêm cơ hội hợp tác và hỗ trợ về mặt tín dụng tài chính phù hợp, thuận lợi hơn cho các giao dịch và thanh toán quốc tế.
TS. Nguyễn Thị Hiền – Phó Viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng phát biểu tại Hội thảo
Theo đánh giá của TS Nguyễn Thị Hiền, những năm gần đây, nhiều NHTM đã mở chi nhánh, văn phòng đại diện, công ty con… ở nước ngoài, nhiều nhất là ở thị trường khu vực Đông Dương. Bên cạnh đó, nhiều NHTM còn tìm kiếm địa bàn hoạt động ở những nước phù hợp với tiêu chuẩn và nguồn lực của mình. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích như vậy, hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các NHTM vẫn còn thách thức như sự cạnh tranh trong môi trường quốc tế tương đối cao, điều này đòi hỏi các NHTM Việt Nam phải chuẩn bị tốt các phương án cho hoạt động của mình, đảm bảo hoạt động ổn định, lành mạnh và hiệu quả. Hơn thế nữa, chi phí hoạt động ở nước ngoài cũng tốn kém, nếu ngân hàng không chuẩn bị tốt phương án về vốn có thể sẽ bị ảnh hưởng bất lợi đến hoạt động của ngân hàng. Cho vay nước ngoài cũng có thể rủi ro vì việc tiếp cận đầy đủ thông tin cũng có phần khó khăn hơn so với trong nước.
“Việc nghiên cứu đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các NHTM tuy không phải là vấn đề mới, tuy nhiên đề tài đã tập trung đi sâu phân tích khía cạnh quản lý Nhà nước trong hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các NHTM Việt Nam, dự báo tình hình đầu tư của các NHTM trong giai đoạn tới. Trên cơ sở đó đưa ra kiến nghị cho các NHTM đã, đang và có ý định có hoạt động đầu tư ra nước ngoài, đồng thời đưa ra khuyến nghị về hoạt động quản lý Nhà nước đối với hoạt động này”, TS Nguyễn Thị Hiền nhấn mạnh.
Tại Hội thảo, TS. Bùi Tín Nghị - Giám đốc Học viện Ngân hàng đã trình bày một số vấn đề cơ bản về hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của NHTM; Quản lý Nhà nước đối với hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của NHTM; Kinh nghiệm về hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các NHTM trên thế giới và bài học cho Việt Nam.
TS Bùi Tín Nghị cho rằng, sức cạnh tranh của các NHTM Việt Nam đang từng bước được nâng cao và bắt đầu thu được kết quả kinh doanh khả quan khi đầu tư ra nước ngoài. Các NHTM Việt Nam thích nghi tốt với môi trường hoạt động tại nước ngoài, nỗ lực đáp ứng các yêu cầu pháp lý của nước sở tại. Hoạt động của các ngân hàng tại nước ngoài đã hỗ trợ đắc lực cho các nhiệm vụ bảo đảm an ninh, quốc phòng, ngoại giao của Việt Nam. Bên cạnh đó, NHNN phối hợp với các bộ, ngành liên quan đã xây dựng được khuôn khổ pháp lý quy định chi tiết các thủ tục (tại 3 Luật, 6 Nghị định và hơn 10 Thông tư hướng dẫn). NHNN cũng xây dựng được mối quan hệ hợp tác song phương mật thiết với NHTW các nước bạn nhằm hỗ trợ đầu tư.
Tuy nhiên, hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài vẫn còn một số tồn tại, khó khăn như hoạt động chủ yếu dựa vào vốn của ngân hàng mẹ, nguồn vốn huy động từ thị trường nước bản địa còn nhỏ; Khả năng mở rộng tín dụng sang các đối tượng khách hàng tại nước sở tại còn nhiều hạn chế…
Một số khuyến nghị cải thiện hiệu quả đầu tư ra nước ngoài của các NHTM Việt Nam
Theo TS Bùi Tín Nghị, hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới sẽ làm các rào cản thị trường phải dỡ bỏ, các NHTM Việt Nam có cơ hội mở rộng đầu tư ra nước ngoài. Các NHTM Việt Nam có thể chinh phục thị trường ASEAN nhờ lợi thế cạnh tranh nhất định. NHTM Việt Nam tại nước ngoài là cầu nối giúp doanh nghiệp Việt Nam dễ tiếp cận vốn vay, chuyển tiền về Việt Nam hoặc các dịch vụ khác mà các doanh nghiệp Việt Nam khó có thể tiếp cận tại thị trường nước ngoài. Các thị trường mới nổi như Myanmar sẽ giúp cho các ngân hàng Việt Nam chiếm được lợi thế cạnh tranh khi là một trong những ngân hàng nước ngoài tham gia thị trường sớm nhất.
TS. Bùi Tín Nghị - Giám đốc Học viện Ngân hàng trao đổi tại Hội thảo
Trên cơ sở đó, nhóm nghiên cứu đề tài đã đưa ra một số khuyến nghị cải thiện hiệu quả đầu tư ra nước ngoài của các NHTM Việt Nam.
Trước hết, khuyến nghị về xây dựng chiến lược đầu tư trực tiếp ra nước ngoài: Lựa chọn cách tiếp cận thị trường mục tiêu; Lựa chọn đối tượng khách hàng và sản phẩm cung cấp; Quản trị rủi ro khi đầu tư ra nước ngoài;
Thứ hai, khuyến nghị về việc đáp ứng các yêu cầu pháp lý của các quốc gia nhận đầu tư: NHTM chủ động tìm hiểu nguồn luật của quốc gia được đầu tư, hệ thống hóa các văn bản quy định về đầu tư; Tìm hiểu quy định pháp lý về hoạt động ngân hàng tại quốc gia được đầu tư; Chủ động kết nối với các ngân hàng địa phương tìm hiểu thể chế chính trị, đặc thù khu vực; NHNN cần phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư hỗ trợ NHTM thiết lập mối quan hệ với quốc gia được đầu tư;
Thứ ba, khuyến nghị về nâng cao năng lực cạnh tranh trong môi trường quốc tế: Nghiên cứu khả năng liên kết, sáp nhập và chuyển nhượng với các đối tác và các NHTM trong nước nhằm nâng cao năng lực tài chính, sức mạnh cạnh tranh; Cần đầu tư phát triển mạng lưới chi nhánh, ATM, đầu tư phát triển công nghệ hiện đại và nguồn nhân lực; Xây dựng chiến lược quảng bá thương hiệu gắn liền nâng cao chất lượng dịch vụ; Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và đảm bảo an ninh hệ thống; Tích cực xây dựng mạng lưới khách hàng thông qua các hình thức bán chéo; Chú trọng nâng cao công tác quản lý và năng lực cán bộ; Tận dụng khoảng trống về cung cấp dịch vụ ngân hàng để phát triển sản phẩm mới.
Thứ tư, khuyến nghị về xây dựng cơ sở pháp lý cho hoạt động đầu tư ra nước ngoài của NHTM: Xây dựng chiến lược tổng thể về đầu tư ra nước ngoài của Việt Nam và từng ngành cụ thể; Ban hành khung pháp lý thuận lợi, xây dựng cơ chế kiểm soát, giám sát tăng cường độ tin cậy; Quy định cơ chế đặc thù giao dịch ngoại hối giữa chi nhánh tại nước ngoài và ngân hàng mẹ…;
Thứ năm, khuyến nghị về hoạt động thanh tra, giám sát của NHNN: Tăng cường phối hợp với cơ quan chủ quản nước sở tại; Tăng cường các biện pháp giám sát ngành tài chính; tăng cường tương tác với ngân hàng mẹ; Xây dựng bộ phận chuyên trách đánh giá rủi ro từng quốc gia; Hợp tác chặt chẽ nhằm trao đổi thông tin với NHTW nước sở tại; Tiếp tục theo dõi những rủi ro cũ và tìm ra công cụ mới để đối phó với sự biến động; Thường xuyên tổ chức đánh giá, rút kinh nghiệm và đưa ra bài học cho hoạt động đầu tư ra nước ngoài của các NHTM; Xây dựng và hoàn thiện các công cụ mới đưa vào hệ thống ngân hàng; NHNN đóng vai trò đầu mối tổ chức thành lập các Hiệp hội Ngân hàng đang kinh doanh tại nước ngoài và tại từng thị trường; Kết hợp với Bộ Tài chính, Kiểm toán Nhà nước thành lập các liên danh quản lý tài chính và kiểm soát nội bộ…;
Thứ sáu, khuyến nghị về việc phối hợp quản lý giữa NHNN và Bộ Kế hoạch và Đầu tư: Xây dựng quan điểm thống nhất bộ tiêu chuẩn đánh giá chung khi phê duyệt; Trong quá trình giám sát bên thực hiện đánh giá cung cấp kết quả thường xuyên cho bên còn lại; Định kỳ hàng năm kết hợp cùng rà soát xây dựng bộ tiêu chí xếp loại đối với NHTM Việt Nam tại nước ngoài; Phối hợp xúc tiến thành lập các bộ phận chuyên trách quản lý hoạt động đầu tư của các doanh nghiệp nói chung, NHTM nói riêng tại nước ngoài; Phối hợp với các bộ, ngành xây dựng chiến lược định hướng đầu tư ra nước ngoài từng thời kỳ…;
Thứ bảy, một số khuyến nghị giải pháp khác như xây dựng cơ chế khuyến khích đầu tư ra nước ngoài; tăng cường hoạt động xúc tiến đầu tư tầm vĩ mô; thành lập các quỹ hỗ trợ đầu tư nước ngoài…
Cũng tại Hội thảo, đại diện các NHTM có hoạt động đầu tư ra nước ngoài như Vietinbank, Vietcombank, BIDV, Agribank… đã chia sẻ một số thông tin về tình hình hoạt động ra nước ngoài của ngân hàng mình, những thuận lợi, khó khăn của hoạt động này thời gian qua cũng như chiến lược, kế hoạch phát triển trong thời gian tới.
NH
Ảnh: ĐK