Ngày 23/8/2019, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì phối hợp với UBND tỉnh Đăk Nông, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Công Thương và Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam tổ chức hội nghị phát triển hồ tiêu bền vững đáp ứng yêu cầu các Hiệp định thương mại tự do.
Trước những khó khăn của người nông dân trồng tiêu do tác động bởi dịch bệnh lây lan; ảnh hưởng bởi tác động của thời tiết cực đoan và giá cả thị trường xuống thấp. Nhận thức được vai trò quan trọng của ngành hồ tiêu, đối với sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước, những năm qua ngành Ngân hàng tập trung nguồn lực đầu tư nhằm phát huy hơn nữa tiềm năng, thế mạnh của ngành, góp phần đưa Việt Nam thành quốc gia sản xuất và xuất khẩu hồ tiêu với sản lượng đứng đầu thế giới. Về cơ bản, các chính sách, giải pháp mà Chính phủ, NHNN ban hành trong thời gian qua tháo gỡ khó khăn, đáp ứng được nhu cầu của lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu hồ tiêu.
Thực hiện chỉ đạo của NHNN, các ngân hàng chủ động rà soát, kiểm tra và phân loại khách hàng, thực hiện các biện pháp hỗ trợ kịp thời như tiếp tục cho vay ngắn hạn để chăm sóc, cho vay trung dài hạn để đầu tư xen canh đối với các khách hàng còn vườn cây. Chủ động phối hợp với nhà nông cơ cấu lại các khoản vay theo hướng cho vay trung dài hạn để chuyển đổi cây trồng hoặc đầu tư thâm canh, xen canh vườn cây đối với những khách hàng có vườn cây bị giảm sút chất lượng.
Cùng với đó, cho vay mới để nông dân khôi phục sản xuất với thời gian ân hạn phù hợp. Một số TCTD đã triển khai các gói tín dụng trung dài hạn hỗ trợ người dân trồng, chăm sóc vườn tiêu bị thiệt hại với lãi suất ưu đãi từ 7% - 8,5%/năm.
Đến nay, các ngân hàng đã xem xét, áp dụng các biện pháp hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho các hộ dân trồng tiêu thông qua các biện pháp như cơ cấu lại nợ 398,5 tỷ đồng; điều chỉnh giảm lãi suất 248,5 tỷ đồng; cho vay mới khôi phục sản xuất kinh doanh 1.032 tỷ đồng; khoanh nợ khoản vay tại VBSP 122 triệu đồng.
Người trồng tiêu và DN cần liên kết rất chặt chẽ
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, từ năm 2010 đến nay, diện tích hồ tiêu nước ta tăng nhanh, đến năm 2017 cả nước có khoảng 151,9 ngàn hecta, tăng 196% so với năm 2010, tăng 22% so với năm 2016 và vượt định hướng phát triển trên 100 ngàn hecta. Từ năm 2018, diện tích hồ tiêu bắt đầu giảm xuống còn 149,8 ngàn hecta và dự kiến năm 2019 giảm còn 140 ngàn hecta. Nguyên nhân giảm diện tích do khi tiêu được giá, nông dân đầu tư trồng tiêu trên nhiều loại đất khác nhau, chăm bón nhiều phân vô cơ, phân bón lá, kích thích sinh trưởng, sử dụng nhiều thuốc bảo vệ thực vật… để cây sinh trưởng nhanh, tạo năng suất cao.
Tuy nhiên, khi giá tiêu giảm mạnh nông dân đã hạn chế hoặc không chăm sóc, không phòng trừ sâu bệnh dẫn đến cây suy kiệt, giảm sức chống chịu với dịch bệnh và điều kiện thời tiết bất lợi. Trong năm 2018 và đầu 2019, diện tích hồ tiêu chết tại các tỉnh Gia Lai 5.547ha; Đăk Lăk 2.219ha; Đăk Nông 1.827ha; Bình Phước 962ha; Đồng Nai 831ha. Cùng đó, việc giá hồ tiêu vẫn duy trì ở mức thấp dẫn đến người nông dân không quan tâm chăm sóc, bảo vệ vườn tiêu, kết hợp với nguồn bệnh chết nhanh, chết chậm đang tồn tại khá phổ biến. Đặc biệt, khu vực Tây Nguyên là điều kiện thuận lợi để bùng phát dịch bệnh ở các năm tiếp theo.
Trước thách thức đó, tại hội nghị các bộ ngành, địa phương, các hiệp hội hồ tiêu đề xuất nhiều giải pháp nhằm phát triển cây hồ tiêu bền vững trong thời gian tới. Ông Lê Quốc Doanh, Thứ trưởng Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn cho rằng, cây hồ tiêu được phát triển trong thời gian dài nhưng công tác nghiên cứu chọn tạo giống hồ tiêu, các biện pháp kỹ thuật canh tác, các tiêu chuẩn quốc tế về chất lượng giống mới chưa được quan tâm đúng mức. Do đó, cần khân trương tuyển chọn và xây dựng nguồn giống.
Ông Doanh cho rằng, các địa phương cố gắng thực hiện ổn định việc quy hoạch vùng đối với hồ tiêu. Dứt khoát không trồng trên diện tích hồ tiêu bị nhiễm bệnh chết; những vườn cây có năng suất thấp khuyến cáo nông dân chuyển đổi sang các loại cây trồng khác.
Còn ông Huỳnh Anh Minh, Phó chủ tịch UBND tỉnh Bình Phước cho rằng, hiện tại diện tích tiêu được nông dân trồng trên địa bàn tỉnh bị chết không đáng kể. Có được thành công đó chính nhờ sự liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp (DN) và hơn 1.500 hộ trồng tiêu của địa phương. Nông dân thực hiện trồng chăm sóc theo đúng quy trình của DN đưa ra. Song DN không bắt buộc bà con bán sản phẩm cho DN, nếu có DN mua cao hơn người nông dân vẫn có thể bán sản phẩm ra ngoài.
Song theo ông Minh, người trồng tiêu và DN liên kết rất chặt chẽ và công bằng, DN mua đến 90% sản phẩm tiêu do người nông dân trồng theo giá cao hơn giá thị trường. Do đó, 100% nông dân trồng tiêu đều bán sản phẩm cho DN sau khi thu hoạch. Đó là mô hình liên kết của Công ty TNHH Chế biến gia vị Nedspice Việt Nam. Mạng lưới của Nedspice có 60 câu lạc bộ sản xuất theo tiêu chí RA và sản xuất theo tiêu chí bền vững, với hơn 1.500 hộ nông dân tham gia, diện tích hơn 2.000ha.
Chế biến sâu sẽ nâng được giá trị cho hồ tiều xuất khẩu
Việc liên kết thu mua sản phẩm các hộ dân tham gia mang lại nhiều lợi ích cho người sản xuất. Nedspice Việt Nam hỗ trợ nông dân sản xuất theo chứng nhận, nhưng nông dân có quyền lựa chọn DN để bán sản phẩm. Đây là một hình thức cạnh tranh lành mạnh, tạo môi trường thuận lợi cho DN khác muốn liên kết, đầu tư. Mối liên kết sản xuất giữa DN và nông hộ trồng tiêu dựa trên việc tạo niềm tin lẫn nhau. Trong 5 năm thực hiện dự án từ 2013 đến nay, Nedspice Việt Nam tạo được niềm tin cho người dân về sản xuất hồ tiêu chứng nhận hướng đến chất lượng và giá cả phù hợp. Sản lượng tiêu của vùng dự án và thu mua sản phẩm hạt tiêu cho người dân khoảng 10.000 tấn/năm.
Ngân hàng triển khai nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn
Trước những khó khăn của người nông dân trồng tiêu do tác động bởi dịch bệnh lây lan; ảnh hưởng bởi tác động của thời tiết cực đoan và giá cả thị trường xuống thấp. Sự tác động kép này khiến cho nhiều hộ nông dân trồng tiêu gặp khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh đối với cây hồ tiêu.
Nhận thức được vai trò quan trọng của ngành hồ tiêu, đối với sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước, những năm qua ngành ngân hàng tập trung nguồn lực đầu tư nhằm phát huy hơn nữa tiềm năng, thế mạnh của ngành, góp phần đưa Việt Nam thành quốc gia sản xuất và xuất khẩu hồ tiêu với sản lượng đứng đầu thế giới. Về cơ bản, các chính sách, giải pháp mà Chính phủ, NHNN ban hành trong thời gian qua tháo gỡ khó khăn, đáp ứng được nhu cầu của lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu hồ tiêu.
Ông Đặng Hoài Đức, Phó Tổng giám đốc Vietcombank chia sẻ, riêng hai chi nhánh Vietcombank Gia Lai và Đăk Lăk đầu tư hơn 6.000 tỷ đồng cho lĩnh vực nông nghiệp nông thôn. Trong đó, nguồn vốn đầu tư cho cây hồ tiêu, tại vùng tiêu Gia Lai tại huyện Chư Sê và Chư Pứh, Vietcombank đầu tư hơn 450 tỷ đồng. Vừa qua do tác động tiêu cực từ nhiều yếu tố dân đến gần một nửa dư nợ này bị ảnh hưởng. Trước thực tế đó, thực hiện sự chỉ đảo của NHNN về hỗ trợ cho bà con nông dân trồng tiêu, Vietcombank thực hiện việc miễn, giảm lãi vay, cơ cấu lại nợ, cho vay mới đế nông dân có điều kiện tái sản xuất; phục hồi vườn cây hoặc chuyển đổi cây trồng khác.
Còn ông Hoàng Minh Tế, Phó Tổng giám đốc VBSP nhấn mạnh, VBSP thực hiện đầy đủ việc cho vay đúng đối tượng được chính quyền địa phương, các tổ chức đoàn thể xã hội bầu chọn. Hầu hết các hộ thuộc đối tượng hưởng lợi từ chính sách tín dụng chính sách xã hội đều được vay vốn theo quy định của Chính phủ và VBSP. Trường hợp những hộ vay vốn bị thiệt hại do thiên tại dịch bệnh gây nên đều được xử lý theo các Nghị định của Chính phủ ban hành, đảm bảo giảm thiểu thiệt hại cho khách hàng vay vốn, tạo điều kiện để nông dân có điều kiện tái sản xuất, vươn lên thoát nghèo.
Về phía NHNN, bà Hà Thu Giang, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành Kinh tế cho biết, để tạo điều kiện cho người nông dân phát triển sản xuất nông nghiệp, thời gian qua, NHNN phối hợp với các Bộ, ngành tham mưu cho Chính phủ trong việc ban hành, triển khai các chính sách đặc thù đối với lĩnh vực nông nghiệp nông thôn, trong đó có chính sách đối với cây hồ tiêu.
Trên cơ sở đó, đến nay, dư nợ tín dụng của các TCTD đầu tư đối với ngành hồ tiêu khoảng 17.967 tỷ đồng. Trong đó, dư nợ tập trung tại Tây Nguyên là 12.083 tỷ đồng chiếm 67,2% tổng dư nợ ngành hồ tiêu trên toàn quốc.
Trước tình hình khó khăn của nông dân trồng hồ tiêu, NHNN đã làm việc với UBND tỉnh Gia Lai và Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Gia Lai, địa phương có thiệt hại về hồ tiêu lớn nhất tại khu vực Tây Nguyên về các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho người trồng tiêu. Đồng thời, NHNN có nhiều văn bản chỉ đạo các TCTD thống kê kết quả dư nợ cho vay, dư nợ thiệt hại và triển khai các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho khách hàng như cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ cho khách hàng, xem xét miễn giảm lãi vay, cho vay mới… giúp nông dân khắc phục khó khăn, ổn định sản xuất.
Theo bà Giang, thực hiện chỉ đạo của NHNN, các ngân hàng chủ động rà soát, kiểm tra và phân loại khách hàng, thực hiện các biện pháp hỗ trợ kịp thời như tiếp tục cho vay ngắn hạn để chăm sóc, cho vay trung dài hạn để đầu tư xen canh đối với các khách hàng còn vườn cây. Chủ động phối hợp với nhà nông cơ cấu lại các khoản vay theo hướng cho vay trung dài hạn để chuyển đổi cây trồng hoặc đầu tư thâm canh, xen canh vườn cây đối với những khách hàng có vườn cây bị giảm sút chất lượng.
Cùng với đó, cho vay mới để nông dân khôi phục sản xuất với thời gian ân hạn phù hợp. Một số TCTD đã triển khai các gói tín dụng trung dài hạn hỗ trợ người dân trồng, chăm sóc vườn tiêu bị thiệt hại với lãi suất ưu đãi từ 7% - 8,5%/năm.
Đến nay, các ngân hàng đã xem xét, áp dụng các biện pháp hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho các hộ dân trồng tiêu thông qua các biện pháp như cơ cấu lại nợ 398,5 tỷ đồng; điều chỉnh giảm lãi suất 248,5 tỷ đồng; cho vay mới khôi phục sản xuất kinh doanh 1.032 tỷ đồng; khoanh nợ khoản vay tại VBSP 122 triệu đồng.
Bà Giang khẳng định, trong thời gian tới NHNN tiếp tục thực hiện các giải pháp đẩy mạnh tín dụng nhằm tháo gỡ khó khăn, phát huy lợi thế của lĩnh vực này. Chỉ đạo các tổ chức tín dụng tập trung vốn để cho vay kịp thời, đáp ứng đầy đủ nhu cầu vốn phục vụ sản xuất, chuyển đổi giống cây trồng phù hợp với thời hạn và lãi suất hợp lý... Đồng thời, phối hợp với chính quyền địa phương đẩy mạnh triển khai Chương trình kết nối ngân hàng - DN, các TCTD chủ động tiếp cận các khách hàng trong ngành hồ tiêu, có biện pháp tháo gỡ, tạo điều kiện cho khách hàng tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng. Theo dõi, đôn đốc NHNN chi nhánh các tỉnh có hồ tiêu bị thiệt hại, các TCTD triển khai các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho các nông hộ dân trồng tiêu, phối hợp với Bộ, ngành, địa phương xử lý các vấn đề phát sinh trong quá trình tháo gỡ khó khăn cho các hộ dân trồng tiêu.
Song để các giải pháp tài chính đối với ngành tiêu phát huy hiệu quả và ngành hồ tiêu phát triển bền vững, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và UBND các tỉnh khu vực Tây Nguyên cần có chính sách hỗ trợ, định hướng chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp từ kiểm soát chất lượng cây giống, quy hoạch các vùng sản xuất tập trung. Đồng thời, hỗ trợ nông dân về kỹ thuật, giống cây trồng, hỗ trợ ứng dụng công nghệ cao trong canh tác.
Cùng với đó, nghiên cứu tháo gỡ khó khăn cho người nông dân về đầu ra sản phẩm trong quá trình chuyển đổi cây trồng, bình ổn giá cả nông sản trên thị trường. Tăng cường triển khai liên kết sản xuất, tiêu thụ hồ tiêu theo Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp được phê duyệt tại Quyết định 899/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
NN