Tín dụng chính sách cho đồng bào dân tộc thiểu số là một điểm sáng trong toàn bộ chính sách cho đồng bào dân tộc thiểu số

Đồng chí Lê Minh Hưng - Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam kiêm Chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng chính sách xã hội (NHCSXH) và đồng chí Đỗ Văn Chiến - Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc (UBDT) kiêm Uỷ viên Hội đồng quản trị NHCSXH và đồng chí Dương Quyết Thắng, Ủy viên HĐQT - Tổng Giám đốc NHCSXH đồng chủ trì Hội thảo.

Tham dự Hội thảo còn có nhiều đại biểu Quốc hội các tỉnh, thành phố và đại diện các Bộ, ban ngành, các tổ chức chính trị - xã hội, các nhà khoa học, chuyên gia kinh tế, đặc biệt là người được thụ hưởng tín dụng chính sách xã hội. Hội thảo nhằm đánh giá hiệu quả của các chương trình tín dụng chính sách xã hội đối với đồng bào dân tộc thiểu số và định hướng phát triển chính sách tín dụng ưu đãi đối với hộ đồng bào dân tộc thiểu số trong giai đoạn tiếp theo.

Vùng dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi ở Việt Nam chiếm ¾ diện tích tự nhiên của cả nước, trong 54 dân tộc thì có 53 dân tộc thiểu số với 14,6 triệu người, chiếm hơn 14% dân số cả nước. Đồng bào dân tộc thiểu số chủ yếu sinh sống tại khu vực miền núi, biên giới, xen cư với nhau. Đồng bào sinh sống thành cộng đồng tập trung chủ yếu ở 5.266 xã, 548 huyện, 51 tỉnh, thành phố, là các vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn và đặc biệt khó khăn, giao thông đi lại không thuận lợi, cơ sở hạ tầng còn hạn chế, chưa thể đáp ứng tốt cho cuộc sống cũng như phát triển kinh tế gia đình, tỷ lệ hộ nghèo vẫn còn ở mức cao. Vì vậy, trong những năm qua, công tác dân tộc, chính sách dân tộc là vấn đề cơ bản, lâu dài, là nhiệm vụ chính trị trọng tâm và thường xuyên của Đảng, Nhà nước, Chính phủ và cả hệ thống chính trị. Ngày 12/3/2003, BCH Trung ương khóa IX đã ban hành Nghị quyết số 24-NQ/TW về công tác dân tộc. Cùng với các Chương trình mục tiêu Quốc gia, NHCSXH đã được Chính phủ giao thực hiện các chương trình tín dụng chính sách xã hội đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác, trong đó có đồng bào DTTS.

Đồng chí Trương Thị Mai - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Dân vận Trung ương phát biểu tại Hội thảo

Trong những năm qua, dưới sự chỉ đạo của Thống đốc NHNN kiêm Chủ tịch NHCSXH, NHCSXH đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ban ngành và UBDT thực hiện tốt các nhiệm vụ chính trị được Đảng và Nhà nước giao. Các chương trình tín dụng chính sách xã hội từ NHCSXH được triển khai kịp thời, có hiệu quả, giúp đồng bào DTTS sinh sống tại vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn nhanh chóng tiếp cận được nguồn vốn tín dụng chính sách để đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh, chăn nuôi, tạo việc làm, ổn định đời sống, vươn lên thoát nghèo, góp phần giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội, ổn định an ninh chính trị tại các địa phương.

Nhờ việc thực hiện đồng bộ các giải pháp, sự vào cuộc quyết liệt của cấp ủy, chính quyền các cấp, sự phối hợp chặt chẽ của các tổ chức chính trị - xã hội và sự nỗ lực của NHCSXH đã tạo nên sức mạnh tổng hợp, tạo sự đồng thuận và quyết tâm của cả hệ thống chính trị - xã hội trong việc thúc đẩy hoạt động tín dụng chính sách. Vốn tín dụng chính sách đã được đầu tư đến 100% xã, phường, thị trấn trên cả nước; trong đó, tập trung ưu tiên cho vay các xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng đặc biệt khó khăn, vùng sâu, vùng xa, biên giới.

Đến cuối tháng 8/2019, NHCSXH đang quản lý các chương trình tín dụng chính sách xã hội theo chỉ định của Chính phủ và một số dự án cho vay, tổng dư nợ đạt 199.823 tỷ đồng, với 8,2 triệu món vay của gần 6,6 triệu khách hàng đang còn dư nợ. Có trên 1,4 triệu khách hàng là hộ đồng bào DTTS đang thụ hưởng hầu hết các chương trình tín dụng tại NHCSXH, với doanh số cho vay là 135.964 tỷ đồng, doanh số thu nợ là 86.061 tỷ đồng và tổng dư nợ đạt 49.617 tỷ đồng, chiếm 24,8%/tổng dư nợ của NHCSXH, dư nợ bình quân một hộ DTTS đạt 34 triệu đồng/bình quân chung là 30,4 triệu đồng.

Ban Chủ tọa Hội thảo

Riêng, các chương trình cho vay dành riêng cho đồng bào DTTS theo các Quyết định số 32/2007/QĐ-TTg và Quyết định số 54/2012/QĐ-TTg; Quyết định số 74/2008/QĐ-TTg và Quyết định số 29/2013/QĐ-TTg; Quyết định số 1592/QĐ-TTg và Quyết định số 755/QĐ-TTg và Quyết định số 2085/QĐ-TTg: Doanh số cho vay đạt 3.830 tỷ đồng; doanh số thu nợ 1.411 tỷ đồng; tổng dư nợ đạt 2.342 tỷ đồng, với 163.694 hộ đang dư nợ và trên 371 ngàn lượt hộ vay vốn.

Tính đến nay, có trên 2 triệu hộ thoát nghèo, thu hút và tạo việc làm cho trên 162 nghìn lao động (trên 16 nghìn lao động đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài); giúp trên 211 nghìn học sinh sinh viên (HSSV) có hoàn cảnh khó khăn là con em hộ DTTS được vay vốn học tập; xây dựng hơn 1,3 triệu công trình nước sạch, vệ sinh môi trường nông thôn; xây dựng hơn 215 nghìn căn nhà ở...

Đại diện các đối tượng hưởng thụ các chương trình tín dụng chính sách tham dự Hội thảo cũng sẽ có cơ hội được chia sẻ những câu chuyện thực tế, những trải nghiệm khi được tiếp cận nguồn vốn chính sách và ý nghĩa sâu sắc. Chia sẻ tại Hội thảo, chị Triệu Thị Nga- dân tộc Dao (ở Bắc Kạn) cho biết, từ nguồn vốn vay ban đầu của NHCSXH là 5 triệu đồng, với sự hướng dẫn của NHCSXH, chị biết đến các chương trình cho vay khác, sau khi trả nợ 5 triệu đồng, chị đã vay thêm 30 triệu đồng mua 2 con trâu sinh sản, từ đó gia tăng thu nhập, sau khi trả nợ xong, chị vay thêm được 100 triệu cho các con ăn học từ chương trình cho vay đối với học sinh sinh viên.

Có thể nói, vốn tín dụng chính sách xã hội đã làm thay đổi căn bản nhận thức của đồng bào DTTS từ mặc cảm, tự ti, nay mạnh dạn vay vốn và làm ăn có hiệu quả; giúp đồng bào dần nâng cao chất lượng cuộc sống; nâng cao trình độ quản lý sản xuất kinh doanh, cũng như trình độ quản lý vốn để dần vươn lên thoát nghèo, làm giàu trên chính quê hương mình, góp phần ngăn chặn tệ nạn cho vay nặng lãi ở vùng nông thôn, vùng DTTS...

Tín dụng chính sách xã hội đã tạo được lòng tin của Đảng đối với dân và dân đối với Đảng; hệ thống chính trị ngày càng được củng cố; khối đại đoàn kết toàn dân tộc không ngừng được tăng cao; góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới, bảo đảm an sinh xã hội, ổn định chính trị, trật tự xã hội, an ninh quốc phòng ngày càng được tăng cường và củng cố.

Hội thảo đã được nghe Báo cáo của NHCSXH; Báo cáo tham luận của các nhà khoa học, diễn giả, lãnh đạo Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, các báo cáo tham luận của các đại biểu là lãnh đạo, đại diện một số huyện, xã, ban, ngành, tổ chức Hội đoàn thể tại các địa phương, đại biểu là thành viên Ban quản lý Tổ tiết kiệm và vay vốn và hộ gia đình vay vốn NHCSXH về kết quả triển khai các chương trình tín dụng chính sách xã hội đối với đồng bào dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó, có nhiều ý kiến thảo luận và đối thoại giữa các đại biểu tham dự Hội thảo với NHCSXH, giải đáp kiến nghị của Ngân hàng Chính sách xã hội trong hoạt động tín dụng chính sách xã hội nói chung và hoạt động tín dụng chính sách xã hội đối với đồng bào dân tộc thiểu số nói riêng.

Phát biểu tại Hội thảo, đồng chí Trương Thị Mai - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Dân vận Trung ương nhấn mạnh: “Chính sách tín dụng cho người nghèo, trong đó tín dụng cho đồng bào DTTS là một điểm sáng trong toàn bộ chính sách cho đồng bào DTTS.”

Theo bà Trương Thị Mai, chính sách tín dụng cũng đã có bước chuyển quan trọng, thay đổi được nhận thức của người dân , thay đổi sinh kế và thay đổi cuộc đời. Thay vì một chính sách bao cấp cho không, người dân đã có ý thức trả nợ. Nguồn lực này không chỉ cho vay mà còn gắn với việc chuyển giao kỹ thuật, hỗ trợ cho bà con sinh kế, đồng thời gắn với bảo vệ môi trường, từ đó hiệu quả lớn, đời sống bà con được cả thiện nâng cao, thoát nghèo bền vững hơn.

Quang cảnh Hội thảo

Tuy nhiên, giảm nghèo bền vững khu vực miền núi và DTTS vẫn là một thách thức trong những năm tới. Nhiều địa phương tỷ lệ hộ nghèo DTTS cao và chiếm hầu hết số lượng hộ nghèo chung của huyện, của tỉnh. Theo bà Trương Thị Mai, tốc độ giảm nghèo của hộ DTTS còn thấp hơn mức bình quân giảm nghèo chung, cho thấy, cần có những chính sách mạnh hơn nữa, đa chiều hơn nữa để giảm nghèo DTTS không chỉ đi cùng với giảm nghèo chung cả nước mà còn phải có những bứt phá mạnh hơn; từ đó, giảm dần khoảng cách chênh lệch thu nhập và đời sống giữa chính người nghèo ở các vùng miền và hướng tới ngày càng rút ngắn khoảng cách thu nhập với bình quân chung của cả nước.

Bà Trương Thị Mai nhấn mạnh: “Cần làm sao để đồng bào tiếp cận được chính sách. Mô hình tiếp cận thuận lợi, có sự tham gia của các tổ chức chính trị xã hội. Hơn 90% các hộ đồng bào vay có sự hỗ trợ của các tổ chức này, nhìn nhận được vai trò của các tổ chức này.”

Trưởng Ban Dân vận Trung ương đề nghị: tiếp tục nâng cao chất lượng gắn với việc nâng cao chất lượng cuộc sống người dân, tiến tới giải quyết mục tiêu cân bằng xã hội. Thay đổi cuộc sống đồng bào. Nâng cao tính bền vững trong chính sách giảm nghèo. NHCSXH sẽ tiếp cận mạnh hơn ở khía cạnh đa chiều của giảm nghèo bền vững, còn là y tế, nước sạch, giáo dục…; Tập trung nguồn lực xã hội; mở rộng chính sách tín dụng tiêu dùng cho đồng bào, góp phần ngăn chặn đẩy lùi tín dụng đen; khi có chương trình phát triển bền vững cho đồng bào DTTS thì phải có 1 chính sách dành cho nhóm đồng bào đang khó khăn nhất. Cuối cùng, bà Mai cho rằng cần đa dạng chính sách cho nhiều đối tượng. Qua đó, hệ thống chính trị ngày càng được củng cố; khối đại đoàn kết toàn dân tộc không ngừng được nâng cao; góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới, bảo đảm an sinh xã hội, ổn định chính trị, trật tự xã hội, an ninh quốc phòng trong cả nước.”

Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng – kiêm Chủ tịch HĐQT NHCSXH phát biểu kết luận Hội thảo

Phát biểu kết luận tại Hội thảo, Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng – kiêm Chủ tịch HĐQT NHCSXH cho biết, NHNN cũng đã phối hợp các Bộ ngành liên quan xây dựng Dự thảo Chiến lược quốc gia về tài chính toàn diện, trong đó tập trung vào việc tăng khả năng tiếp cận sản phẩm dịch vụ ngân hàng cho người dân, đặc biệt đồng bào DTTS… Để đạt được mục tiêu đó, bên cạnh việc tiếp tục thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 40-CT/TW của Ban Bí thư, NHCSXH kiến nghị Chính phủ cần tiếp tục quan tâm, ban hành nhiều chính sách giúp đồng bào DTTS phát huy nội lực, thế mạnh của địa phương mình để từng bước vươn lên thoát nghèo, nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển kinh tế.

Trong đó, NHCSXH đề nghị xem xét xây dựng, ban hành chính sách tín dụng đầu tư theo Đề án giảm nghèo của từng vùng, từng địa phương; hình thành một nguồn vốn riêng và được cân đối bố trí từ Quốc hội để đảm bảo nguồn vốn cho vay đối với đồng bào DTTS được ưu tiên, chủ động nhất, tránh trường hợp nguồn vốn không đáp ứng được kịp thời khi các Quyết định được ban hành ra.

NHCSXH cũng đề nghị Chính phủ bổ sung đối tượng được vay vốn chương trình cho vay phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS, miền núi theo Quyết định số 2085/QĐ-TTg, ngày 31/10/2016 về phê duyệt chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2017 - 2020, với đối tượng là các hộ DTTS có mức sống trung bình. Đồng thời nghiên cứu, xây dựng cơ chế xử lý nợ rủi ro riêng, đảm bảo phù hợp với các đối tượng là hộ đồng bào DTTS theo quy định tại Quyết định số 2085/QĐ-TTg.

Đồng thời, Thống đốc cũng cho biết, thời gian tới, NHCSXH, các TCTD sẽ triển khai mạnh mẽ các nội dung về tài chính toàn diện để đưa các dịch vụ tài chính ngân hàng đến với người dân vùng sâu vùng xa, đồng bào DTTS với dịch vụ tốt hơn, chi phí thấp hơn dựa trên ứng dụng công nghệ mới.

Ngoài ra, việc bố trí nguồn lực xã hội, phân bổ nguồn vốn đối với các chương trình tín dụng đặc thù, tăng nguồn lực cho NHCSXH là rất quan trọng để cung cấp tín dụng cho các chương trình tín dụng chính sách. Hiện nay, NHCSXH có vai trò quan trọng nhưng trách nhiệm, vai trò của các NHTM Nhà nước cũng quan trọng không kém. Thống đốc nhấn mạnh, việc bố trí được nguồn lực cho NHCSXH thông qua vốn ngân sách, phát hành trái phiếu, qua kênh vốn ủy thác sẽ tăng nguồn lực cho NHCSXH, đóng góp quan trọng cho công tác xóa đói giảm nghèo của quốc gia.

VA