Theo Chương trình Kỳ họp thứ 3 Quốc hội khoá XV, sáng ngày 09/6/2022, dưới sự điều hành của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Quốc hội tiếp tục Phiên họp chất vấn và trả lời chất vấn tại hội trường Diên Hồng, Nhà Quốc hội, thủ đô Hà Nội về Nhóm vấn đề thứ 3 thuộc lĩnh vực Ngân hàng.
Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng trả lời chất vấn Quốc hội
Trả lời chất vấn thuộc trách nhiệm Thống đốc Ngân hàng Việt Nam (NHNN) Nguyễn Thị Hồng. Cùng tham gia trả lời chất vấn và giải trình làm rõ các nội dung vấn đề được đại biểu Quốc hội đề cập có: Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái; Bộ trưởng các Bộ: Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Xây dựng, Công an; Tổng Thanh tra Chính phủ; Tổng Kiểm toán nhà nước; Chánh án Tòa án nhân dân tối cao; Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao.
Kéo dài thực hiện Nghị quyết 42/2017/QH14 có ý nghĩa quan trọng
Trả lời tranh luận của một số đại biểu băn khoăn về việc kéo dài thực hiện Nghị quyết 42/2017/QH14, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, việc thực hiện Nghị quyết 42/2017/QH14 có tác dụng rất rõ rệt trong xử lý nợ xấu, sau khi có Nghị quyết, nợ xấu đã cơ bản được xử lý hiệu quả. Dù trong Nghị quyết có vướng mắc khó khăn, nhưng những tồn tại hạn chế này chủ yếu xuất phát từ việc tổ chức thực hiện.
Theo Thống đốc NHNN, nếu không kéo dài Nghị quyết này, một số quy định, chính sách trong đó sẽ không thể được đưa vào thực hiện trong thực tế, gây khó khăn cho xử lý nợ xấu, đặc biệt khi ngân hàng đối mặt với tác động của dịch bệnh COVID-19. Thời gian tới, NHNN sẽ phối hợp với các bộ, ban ngành rà soát, xem xét nghiên cứu việc tiến hành luật hóa việc xử lý nợ xấu.
Lợi nhuận của các ngân hàng tính trên tổng tài sản không lớn
Tại phiên chất vấn, đại biểu Trần Văn Lâm, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang đặt vấn đề, thời gian qua, khi hệ thống ngân hàng gặp khó khăn, đối mặt với các gói nợ xấu thì cả hệ thống chính trị đã góp sức hỗ trợ với Nghị quyết 42/2017/QH14 của Quốc hội khóa XIV được cho là khá mạnh mẽ và hiệu quả, đúng như Thống đốc đánh giá. Ở chiều ngược lại, trong 2 năm qua, ngành Ngân hàng cũng đã hỗ trợ rất tích cực cho người dân, doanh nghiệp gặp khó khăn trong đại dịch.
Tuy nhiên, vẫn có ý kiến cho rằng mức độ chia sẻ của ngân hàng đối với doanh nghiệp, người dân, đối với đất nước chưa tương xứng khi kinh tế đất nước trong 2 năm qua tăng trưởng thấp nhưng hầu hết các ngân hàng vẫn có lợi nhuận cao. Đại biểu đề nghị Thống đốc đánh giá và chia sẻ về sự đồng hành của ngân hàng đối với doanh nghiệp, nền kinh tế đất nước ta trong thời gian qua và giải pháp nào trong thời gian tới.
Trả lời câu hỏi trên, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng khẳng định lợi nhuận của các ngân hàng so với tổng tài sản là không lớn. Trong bối cảnh tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19 vừa qua, các tổ chức tín dụng đã theo sự kêu gọi của NHNN để đồng hành với doanh nghiệp và người dân. Từ khi đại dịch đến nay, các tổ chức tín dụng đã thực hiện miễn, giảm lãi vay và tổng số tiền giảm đến nay đạt 47-48 nghìn tỷ đồng.
Theo Thống đốc NHNN, đây là con số đáng được ghi nhận bởi bản thân hệ thống ngân hàng là trung gian tài chính, hoạt động thu lợi từ lãi vay và các dịch vụ. Do đó, việc chấp nhận giảm lãi vay cho thấy sự đồng hành của các tổ chức tín dụng với người dân và doanh nghiệp. Đồng thời, hoạt động ngân hàng cũng gắn liền với rủi ro và nợ xấu có thể thường xuyên phát sinh không thể tránh khỏi. Do đó, các tổ chức tín dụng cần có dự phòng cho việc xử lý các khoản nợ xấu này.
Trong thời gian vừa qua, NHNN đã ban hành thông tư cho phép các tổ chức tín dụng thực hiện cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ cho doanh nghiệp, người dân. Các tổ chức tín dụng đã tham gia rất tích cực và theo đó rất nhiều doanh nghiệp có nợ xấu, lẽ ra không đủ điều kiện để vay vốn nhưng bằng cách này nhiều doanh nghiệp và người dân có thể vay nợ trở lại, tiếp cận thêm khoản vay. Trong quá trình thực hiện, tín dụng đã tăng 8% so với chỉ tiêu 14% cả năm. Đồng thời, nhờ thông tư tái cơ cấu khoản vay, giữ nguyên nhóm nợ đã giúp doanh nghiệp có khả năng phục hồi, tiếp tục được vay vốn.
Về lợi nhuận của các tổ chức tín dụng, Thống đốc NHNN làm rõ, các ngân hàng là doanh nghiệp có điều kiện, được thành lập với mục tiêu kinh doanh. Nhưng khác với doanh nghiệp thông thường, số vốn điều lệ và quy mô tài sản của ngân hàng là rất lớn. Nếu như đến cuối 2020, toàn hệ thống tổ chức tín dụng có tổng tài sản 14 triệu tỷ đồng thì đến tháng 3/2022 con số này lên đến hơn 16 triệu tỷ đồng; trong đó dư nợ tín dụng khoảng 12 triệu tỷ đồng và tài sản khoảng 1,6-1,7 triệu tỷ đồng... Thống đốc NHNN nêu rõ, nếu tính lợi nhuận sinh lời trên tổng tài sản như vậy thì không phải là lớn.
“Theo những số liệu tổng hợp được trên thị trường chứng khoán, đánh giá theo tỷ lệ sinh lời trên tổng tài sản hoặc tỷ lệ sinh lời trên vốn của các tổ chức tín dụng so với một số các doanh nghiệp ở các ngành khác là không cao”, Thống đốc khẳng định.
Liên quan đến việc quản lý thị trường vàng, đại biểu Nguyễn Phương Thủy (Đoàn đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội) đánh giá cao việc điều hành thị trường vàng, quản lý các hoạt động kinh doanh vàng của NHNN trong thời gian qua. Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Phương Thủy cũng đặt vấn đề, việc độc quyền một thương hiệu vàng quốc gia là SJC có phải là một trong những nguyên nhân dẫn đến giá vàng miếng SJC tăng cao như hiện nay?
Trả lời vấn đề này, Thống đốc NHNN cho biết, diễn biến giá vàng trên thị trường quốc tế rất phức tạp và khó lường, chịu tác động của nhiều yếu tố. Có thời điểm giá vàng tăng rất cao nhưng có lúc lại hạ xuống rất thấp. Ở Việt Nam, giá vàng có cùng xu hướng với thế giới, tuy nhiên tốc độ điều chỉnh tăng thì nhanh nhưng xuống lại chậm hơn.
Chỉ ra nguyên nhân của hiện tượng này, Thống đốc NHNN cho biết, do nguồn cung vàng miếng trong nước bị giảm đi, biến động giá vàng thế giới khiến bản thân các doanh nghiệp vàng miếng trong nước lo ngại rủi ro, do đó niêm yết giá khá cao. Với vai trò quản lý nhà nước, Thống đốc cho biết, NHNN sẽ sẵn sàng điều tiết nếu thấy cần thiết. Tuy nhiên, theo số liệu cập nhật được thì người dân không có nhu cầu mua vàng miếng quá nhiều. Do đó, NHNN chưa can thiệp, chỉ trong trường hợp cần thiết mới tiến hành nhập khẩu vàng để can thiệp.
Về quan điểm cấp tín dụng cho đầu tư kinh doanh chứng khoán, Thống đốc cho biết thị trường chứng khoán có rất nhiều chủ thể thu hút nhiều nguồn vốn tham gia, trong đó nguồn vốn tín dụng là một kênh. NHNN đã ban hành khuôn khổ pháp lý quy định, khi các tổ chức tín dụng tham gia thị trường chứng khoán thì phải đảm bảo kiểm soát được rủi ro. Cụ thể, đối với cổ phiếu, NHNN quy định các tổ chức tín dụng không được trực tiếp mua cổ phiếu của doanh nghiệp mà phải thành lập công ty con, công ty liên kết để mua nhằm tách biệt rủi ro của các ngân hàng.
Với trái phiếu doanh nghiệp, ngoài vai trò trực tiếp mua trái phiếu doanh nghiệp thì các tổ chức tín dụng còn đóng vai trò cấp tín dụng cho tổ chức, cá nhân để đầu tư chứng khoán. NHNN yêu cầu các tổ chức tín dụng này cần có tỷ lệ cấp tín dụng không vượt quá 5% vốn điều lệ để đảm bảo kiểm soát rủi ro.
Đại biểu Trần Văn Lâm - Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Giang đặt vấn đề về vấn đề hỗ trợ cho người dân, doanh nghiệp của ngành Ngân hàng
Bảo đảm gói gói hỗ trợ lãi suất vay 2% phát huy hiệu quả
Đại biểu Hoàng Văn Cường, Uỷ viên Uỷ ban Tài chính ngân sách chất vấn về gói hỗ trợ lãi suất vay 2% trị giá khoảng 40.000 tỷ đồng của ngành Ngân hàng. Tức là sẽ có khoảng 2 triệu tỷ đồng được giải ngân từ chương trình vay này. Ông hỏi về giải pháp để kiểm soát dòng vốn này, ngăn nó đi vào các lĩnh vực rủi ro.
Giải trình chất vấn của đại biểu Hoàng Văn Cường, Uỷ viên Uỷ ban Tài chính ngân sách, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng đã giải thích về gói hỗ trợ lãi suất 2%. Theo đó, để thiết kế các quy định đảm bảo triển khai thuận lợi, hạn chế khó khăn, trong quá trình soạn thảo văn bản hướng dẫn thì Chính phủ, NHNN cùng các bộ, ngành đã họp bàn kỹ lưỡng.
Thống đốc NHNN cho biết, gói hỗ trợ lãi suất này có hai nhóm đối tượng được vay: một là doanh nghiệp, tổ chức thuộc một số ngành, lĩnh vực theo Nghị định 27 của Chính phủ. Hai là đối tượng có nhu cầu vay nhà ở xã hội, nhà ở công nhân...
Các bộ, ngành liên quan tham sẽ gia trong khâu quyết toán, cùng với sự tham gia của Kiểm toán Nhà nước trước khi Bộ Tài chính quyết toán khoản vay này.
Thống đốc Nguyễn Thị Hồng thông tin thêm, gói cho vay hỗ trợ này nằm trong chương trình phục hồi, phát triển kinh tế thì phải là doanh nghiệp có khả năng trả nợ, phục hồi. NHNN yêu cầu các ngân hàng phải cho vay đúng đối tượng. Tức là dù trong ngành, lĩnh vực được vay nhưng doanh nghiệp đó sẽ không thể vay nếu không có khả năng trả nợ và phục hồi. Việc này nhằm đảm bảo dòng vốn đi vào đúng đối tượng cần.
Tăng trưởng tín dụng phải bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô
Chiều 8/6, đại biểu Trịnh Xuân An, Uỷ viên Uỷ ban Quốc phòng an ninh chất vấn việc cấp hạn mức tín dụng của Ngân hàng Nhà nước hiện nay mang "dáng dấp bao cấp" và "có nên thực hiện thời gian tới nữa hay không", ông An nói.
Trả lời câu hỏi của đại biểu Trịnh Xuân An, Uỷ viên Uỷ ban Quốc phòng an ninh về điều hành tăng trưởng tín dụng, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng giải thích, Việt Nam có đặc thù riêng. Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới, Việt Nam là nước lệ thuộc vốn ngân hàng lớn nhất thế giới. Điều này có nguy cơ rủi ro, nên công cụ cấp hạn mức tín dụng này vừa qua hiệu quả, chặn được các cuộc đua lãi suất, huy động tín dụng cao.
Trước quan điểm cho rằng việc cấp hạn mức tín dụng này "chặn" dòng vốn rẻ tới người vay, Thống đốc nhận xét, ngân hàng nào khi thành lập đều muốn tăng trưởng tín dụng nhiều, nhưng với vai trò của NHNN thì phải đánh giá dưới góc độ điều hành vĩ mô. "Nếu đáp ứng hết hạn mức mong muốn của ngân hàng thương mại thì sẽ không ổn định được vĩ mô như hiện nay", Thống đốc NHNN khẳng định.
Vốn tín dụng cho các dự án giao thông
Trả lời câu hỏi của đại biểu Cao Thị Xuân về vốn tín dụng cho các dự án giao thông, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho rằng, việc triển khai các dự án công trình giao thông là rất quan trọng, cần vốn từ nhiều nguồn, có đầu tư công, vốn nước ngoài, vốn tư nhân, trong đó vốn tín dụng của hệ thống ngân hàng.
Do vốn phục vụ các nhu cầu xây dựng giao thông thường giá trị rất lớn, thời hạn vay dài, tài sản đảm bảo chủ yếu là quyền thu phí. Thực tế, thời gian qua các ngân hàng cho vay với dự án BOT có khó khăn, bởi nợ xấu trong các dự án này cao, nhiều dự án phương án tài chính không được như ban đầu. Thời gian tới, chính sách của NHNN với các dự án BOT cũng là cơ sở để ngân hàng thẩm định, cho vay. Ngân hàng nào cho vay vượt tỷ lệ đảm bảo an toàn thì cần đồng tài trợ với các tổ chức tín dụng khác. Nếu vượt 15% và 25% theo quy định Luật Các tổ chức tín dụng thì sẽ trình Thủ tướng quyết định.
Theo Thống đốc NHNN, trên thực tế, để triển khai các dự án giao thông có nhiều khâu, nhiều tổ chức cá nhân tham gia, ví dụ doanh nghiệp tham gia triển khai thi công một số đoạn, một số khâu trong quá trình xây dựng thì hệ thống ngân hàng vẫn cung cấp vốn tín dụng.
Các TCTD tích cực miễn giảm lãi vay cho khách hàng gặp khó khăn
Trả lời câu hỏi của đại biểu Trần Văn Lâm, đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang về lợi nhuận ngân hàng, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết trong bối cảnh tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19 vừa qua, các tổ chức tín dụng đã thực sự theo sự kêu gọi của Ngân hàng Nhà nước để đồng hành với doanh nghiệp và người dân. Từ khi đại dịch đến nay các tổ chức tín dụng thực hiện miễn, giảm lãi vay và tổng số tiền giảm đến nay đạt 47.000 - 48.000 tỷ đồng.
Theo Thống đốc NHNN, đây là con số đáng được ghi nhận, bởi bản thân hệ thống ngân hàng là trung gian tài chính, hoạt động thu lợi từ lãi vay và các dịch vụ. Do đó việc chấp nhận giảm lãi vay cho thấy sự đồng hành của các tổ chức tín dụng với người dân và doanh nghiệp. Đồng thời, hoạt động ngân hàng cũng gắn liền với rủi ro và nợ xấu có thể thường xuyên phát sinh không thể tránh khỏi. Do đó, các tổ chức tín dụng cần có dự phòng cho việc xử lý các khoản nợ xấu này.
Trong thời gian vừa qua, NHNN đã ban hành Thông tư cho phép các tổ chức tín dụng thực hiện cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ cho doanh nghiệp của người dân. Các tổ chức tín dụng tham gia rất tích cực và theo đó rất nhiều doanh nghiệp có nợ xấu, lẽ ra không đủ điều kiện để vay vốn, nhưng bằng cách này nhiều doanh nghiệp và người dân có thể vay nợ trở lại, tiếp cận thêm khoản vay. Đồng thời, nhờ thông tư tái cơ cấu khoản vay, giữ nguyên nhóm nợ đã giúp doanh nghiệp có khả năng phục hồi tiếp tục được vay vốn.
Về lợi nhuận của các tổ chức tín dụng, Thống đốc NHNN làm rõ các ngân hàng là doanh nghiệp được thành lập với mục tiêu kinh doanh. Nhưng khác với doanh nghiệp thông thường thì số vốn điều lệ và quy mô tài sản của ngân hàng là rất lớn. Nếu như đến cuối 2020 toàn hệ thống tổ chức tín dụng tổng tài sản là 14 triệu tỉ đồng thì tính đến tháng 3/2022 tổng tài sản của hệ thống ngân hàng lên đến hơn 16 triệu tỷ đồng; tín dụng khoảng 12 triệu tỷ và tài sản khoản 1,6-1,7 triệu tỷ. Thống đốc NHNN nêu rõ nếu tính lợi nhuận sinh lời trên tổng tài sản như vậy thì không phải là lớn. Theo những số liệu tổng hợp được trên thị trường chứng khoán, đánh giá theo tỷ lệ sinh lời trên tổng tài sản hoặc tỷ lệ sinh lời trên vốn của các tổ chức tín dụng so với một số các doanh nghiệp ở các ngành khác thì không cao.
Về câu hỏi giải bài toán lạm phát, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết đây là áp lực lớn để vừa bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, phấn đấu giảm lạm phát. Để làm được điều đó đòi hỏi cân đối hài hòa các giải pháp từ điều hành tín dụng, lãi suất, tỉ giá và công cụ khác phải phối hợp đồng bộ, hỗ trợ tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp người dân và không chủ quan trước lạm phát v
Mặt bằng lãi suất tăng, cách nào ổn định vĩ mô, lạm phát?
Trả lời câu hỏi này, Thống đốc NHNN thừa nhận điều hành tiền tệ "cũng đang chịu áp lực" trong bối cảnh lãi suất quốc tế tăng cao, nhưng chúng ta phải điều hành lạm phát ổn định, thậm chí giảm. "NHNN sẽ cân đối hài hoà các giải pháp, công cụ, kể cả giải pháp điều hành tín dụng, tỷ giá... để có lợi nhất cho ổn định vĩ mô, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, người dân nhưng không chủ quan lạm phát" Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết.
Trả lời về tín dụng đen của đại biểu Mai Khanh (Ninh Bình),Thống đốc NHNN cho rằng, việc này đòi hỏi sự tham gia của nhiều bộ, ngành và Bộ Công an là đơn vị chủ trì. Để phòng chống tín dụng đen, ngành Ngân hàng tăng cường các kênh cung ứng vốn chính thức cho người dân. Hiện NHNN đã ban hành đầy đủ chính sách, khuôn khổ pháp lý để các tổ chức tín dụng và công ty tài chính cho vay với cá nhân, đặc biệt nhỏ lẻ ở vùng sâu. Các đối tượng này tiếp cận tín dụng khó vì đây là nhóm có điều kiện khó khăn, không có tài sản đảm bảo, cho vay thì sẽ có rủi ro nên công ty tài chính tiêu dùng sẽ cung cấp phân khúc này với lãi suất cao để bù đắp rủi ro khi người dân không trả được nợ.
Cũng trong phiên trả lời chấy vấn này, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng đã trả lời các vấn đề các đại biểu Quốc hội quan tâm về: Điều hành tăng trưởng tín dụng trong ngành Ngân hàng; Điều hành và quản lý thị trường vàng trong nước; Quản lý hoạt động thanh toán bằng tiền mặt; Quản lý hoạt động chuyển tiền xuyên biên giới….
CKH