Ngày 29/7, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam phối hợp với Trung tâm Thông tin tín dụng quốc gia (CIC) tổ chức Tọa đàm “Tăng cường năng lực quản trị rủi ro (QTRR), nâng cao chất lượng tín dụng với mô hình xếp hạng, chấm điểm tín dụng áp dụng công nghệ mới”. Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng dự và phát biểu tại Tọa đàm.
Công nghệ mở đường cho quản trị rủi ro hiện đại
Phát biểu khai mạc Toạ đàm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng ông Nguyễn Quốc Hùng đánh giá, trong bối cảnh nền kinh tế đang có nhiều biến động, việc bảo đảm an toàn tín dụng và nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro ngày càng trở thành yếu tố then chốt trong hoạt động của các TCTD, đặc biệt là các NHTM. Song song với đó, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ – đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), học máy (machine learning), và phân tích dữ liệu lớn (big data) đang mở ra cơ hội mới để tối ưu hóa quy trình chấm điểm tín dụng, tăng độ chính xác trong đánh giá rủi ro và từ đó nâng cao chất lượng danh mục tín dụng.
Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng phát biểu chỉ đạo tại Toạ đàm
Ông Hùng cho biết, ngành Ngân hàng đã có những bước tiến rõ rệt trong việc ứng dụng các công cụ quản trị rủi ro tiên tiến, từ xây dựng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ đến triển khai các tiêu chuẩn Basel II, Basel III. NHNN cũng đã ban hành nhiều quy định quan trọng liên quan đến hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ, gần đây nhất là Thông tư 31/2024/TT-NHNN ngày 30/6/2024 quy định về phân loại tài sản có trong hoạt động của NHTM, TCTD phi ngân hàng, Thông tư số 14/2025/TT-NHNN ngày 30/06/2025 quy định tỷ lệ vốn đối với NHTM, CNNHNNg. Theo đó, các TCTD phải xây dựng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ để xếp hạng khách hàng, làm cơ sở cho việc xét duyệt cấp tín dụng, quản lý chất lượng tín dụng, xây dựng chính sách dự phòng rủi ro phù hợp với phạm vi hoạt động. Đến nay, về cơ bản, các TCTD lớn đã có hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ của chính mình.
Tuy nhiên, ông Hùng thẳng thắn nhìn nhận, hệ thống xếp hạng hiện nay vẫn còn nhiều bất cập: dữ liệu tài chính của nhiều khách hàng chưa được công khai minh bạch, rõ ràng (ngoại trừ các công ty đại chúng), trong khi chưa có nhiều hệ thống dữ liệu thông tin kết nối để kiểm định trực tiếp, các dữ liệu quan trọng như dữ liệu thuế, dữ liệu bảo hiểm xã hội, dữ liệu hải quan, dữ liệu viễn thông,…chưa được khai thác, dẫn đến kết quả chấm điểm, xếp hạng chưa toàn diện, chính xác. Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ của một số TCTD mới sử dụng các dữ liệu truyền thống, chưa sử dụng các dữ liệu phi truyền thống để xếp hạng khách hàng.
Hiện nay mỗi TCTD thực hiện xây dựng, hiệu chỉnh mô hình XHTD nội bộ theo các phương pháp luận riêng và căn cứ chính trên đặc điểm khách hàng của TCTD đó nên có thể với một khách hàng có giao dịch cấp tín dụng tại nhiều TCTD thì kết quả chấm điểm, xếp hạng tín dụng tại mỗi TCTD sẽ khác nhau, không thống nhất; trường hợp có sự chênh lệch nhiều có thể gây phản ứng tiêu cực của khách hàng.
Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Nguyễn Quốc Hùng phát biểu tại Tọa đàm về vai trò quản trị rủi ro trong bối cảnh kinh tế biến động
Tăng cường chấm điểm tín dụng thông minh: Yêu cầu tất yếu trong chuyển đổi số ngành Ngân hàng
Phát biểu chỉ đạo tại Tọa đàm, Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng nhấn mạnh, chuyển đổi số không còn là khuyến nghị mà là chỉ đạo nhất quán từ Đảng, Chính phủ. Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị đã xác định rõ: chuyển đổi số là động lực đột phá cho phát triển kinh tế - xã hội trong thời kỳ mới. Theo đó, mọi tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp – cả khu vực công và tư – đều phải ưu tiên triển khai chuyển đổi số.
Đối với ngành Ngân hàng, yêu cầu chuyển đổi số không chỉ nhằm thích ứng với xu thế công nghệ, mà còn là giải pháp bắt buộc để tiết giảm chi phí, nâng cao hiệu quả vận hành. Qua đó giảm lãi suất cho vay và tăng khả năng tiếp cận vốn cho người dân, doanh nghiệp. Phó Thống đốc cho biết, Đề án 06 đã xác định rõ cho vay trực tuyến là một trong những nhiệm vụ trọng tâm cần được ưu tiên triển khai.
Trên tinh thần đó, thời gian qua, ngành ngân hàng luôn xác định phải ưu tiên chuyển đổi số, tiết giảm chi phí, để từ đó giảm lãi suất, nâng cao năng lực tiếp cận tín dụng qua kênh trực tuyến.
Toàn cảnh Toạ đàm
Để thực hiện được cho vay online, theo Phó Thống đốc điều kiện tiên quyết là phải chấm điểm tín dụng online, quản trị rủi ro online và xếp hạng doanh nghiệp trực tuyến. Đó là lý do NHNN đã ban hành Thông tư 12/2024/TT-NHNN cho phép cho vay online, dù hiện hạn mức cho vay mới chỉ là 100 triệu đồng. Lãnh đạo NHNN ghi nhận một số ngân hàng như VietinBank, MB, Vietcombank… đã triển khai cho vay online rất thuận lợi nhờ ứng dụng sớm các giải pháp công nghệ như eKYC, chấm điểm tín dụng tự động… Tuy nhiên, muốn cho vay trực tuyến toàn trình, trước hết phải chấm điểm tín dụng trực tuyến, phải quản trị rủi ro tự động, phải có hệ thống xếp hạng khách hàng số hóa. Đây không chỉ là yêu cầu của thị trường, mà còn là chỉ đạo từ lãnh đạo Đảng và Chính phủ.
Chia sẻ từ kinh nghiệm quốc tế, Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng khá ấn tượng với mô hình của các tổ chức như FICO, IFC và đặc biệt là NICE INFO – đơn vị công nghệ hàng đầu Hàn Quốc. Các nền tảng này cung cấp giải pháp tích hợp từ đánh giá tài chính, hành vi đến dữ liệu phi tài chính như tần suất sử dụng thiết bị, số lượng email, lịch sử đóng thuế, bảo hiểm, giúp ngân hàng có được bức tranh toàn diện về khách hàng giúp ngân hàng xây dựng toàn diện về khách hàng, hỗ trợ ra quyết định tín dụng chính xác và hiệu quả hơn.
Phó Thống đốc đặc biệt nhấn mạnh vai trò ngày càng quan trọng của dữ liệu phi tài chính – xu hướng đang được nhiều quốc gia ứng dụng mạnh mẽ trong hoạt động cấp tín dụng. “Tại Indonesia, đã có mô hình cho vay dựa vào mức độ kiên trì của khách hàng được xác định thông qua các hành vi như số bước đi mỗi ngày, tần suất sử dụng điện thoại... Đây là những dữ liệu có giá trị lớn, và Việt Nam hoàn toàn có thể tiếp cận nếu xây dựng được hệ thống dữ liệu đủ tốt cùng với cơ chế chia sẻ phù hợp", Phó Thống đốc dẫn chứng.
Từ thực tiễn trên, Phó Thống đốc đề nghị Hiệp hội Ngân hàng và CIC cần thay đổi cách tiếp cận, không chỉ cung cấp dữ liệu "thô" mà cung cấp sản phẩm "tinh" theo hướng trọn gói: từ dữ liệu, mô hình đến kết quả chấm điểm, có thể tích hợp vào hệ thống ngân hàng. “Hiệp hội Ngân hàng và CIC cần chuyển từ cung cấp nguyên liệu sang “bữa ăn hoàn chỉnh” phù hợp cho cả người ăn kiêng, người khỏe mạnh, người cần chế độ đặc biệt... Các ngân hàng chỉ việc dùng, không cần nấu nướng”, ông ví von và nhấn mạnh một lần nữa ngân hàng nào không ứng dụng công nghệ số, không triển khai chấm điểm tín dụng thông minh sẽ đứng ngoài cuộc chơi. Đây là xu hướng không thể đảo ngược.
Với vai trò quản lý nhà nước, Phó Thống đốc khẳng định, NHNN cam kết sẽ tiếp tục đồng hành với các tổ chức tín dụng trong hành trình số hóa hoạt động tín dụng.
Nguyễn Vũ