Sự ra đời của Đạo luật GENIUS tại Mỹ đánh dấu bước ngoặt trong quản lý Stablecoin - loại tài sản kỹ thuật số đang tái định hình hệ thống thanh toán toàn cầu. Cơ hội về tốc độ, chi phí và minh bạch đi cùng rủi ro ổn định tài chính, đòi hỏi khung pháp lý tinh vi và giám sát chặt chẽ hơn bao giờ hết.
Khi công nghệ định hình lại thế giới tiền tệ
Công nghệ thanh toán đang thay đổi với tốc độ chưa từng có, có thể định hình lại thế giới tiền tệ. Stablecoin, trí tuệ nhân tạo (AI), hệ thống thanh toán theo thời gian thực và dữ liệu thanh toán phong phú hơn đang mở ra khả năng cải thiện đáng kể cả về chi phí, tốc độ và tính năng. Các công nghệ mới cho phép tổ chức tài chính quản lý thanh khoản hiệu quả hơn, doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, và người dân tiếp cận dòng tiền nhanh chóng hơn, quản lý chi tiêu thuận tiện hơn. Loại tài sản kỹ thuật số đang được kỳ vọng có thể định hình tương lai của hệ thống thanh toán toàn cầu. Tuy nhiên, đằng sau tốc độ phát triển đó là những rủi ro đòi hỏi khung pháp lý và giám sát tinh vi hơn bao giờ hết.
Quốc hội Mỹ đã thông qua Đạo luật Genius (Đạo luật Hướng dẫn và thiết lập đổi mới sáng tạo quốc gia đối với Stablecoin) được Tổng thống Mỹ Donald Trump ký ban hành ngày 18/7/2025 là khung pháp lý toàn diện cho Stablecoin thanh toán trên toàn Liên bang. Đạo luật đã cung cấp khung pháp lý cho các tổ chức phát hành Stablecoin, mở đường cho việc phát triển mạnh mẽ hơn của lĩnh vực này.
Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)
Tiềm năng của Stablecoin
Stablecoin hay còn gọi là tiền ổn định kỹ thuật số, được thiết kế để duy trì giá trị ổn định so với các đồng tiền pháp định như USD, nhằm tránh biến động quá mạnh. Ví dụ, nếu 1 USDT được neo theo tỷ giá 1 USD, bất kể thị trường tiền số biến động ra sao, giá trị của USDT vẫn luôn dao động quanh mức 1 USD. Cơ chế này giúp nhà đầu tư có một “nơi trú ẩn” an toàn khi thị trường biến động và cũng tạo điều kiện cho giao dịch nhanh chóng hơn.
Lợi ích cốt lõi của Stablecoin thúc đẩy khả năng thanh toán xuyên biên giới, vận hành toàn cầu. Stablecoin có thể giúp cắt giảm chi phí chuyển tiền quốc tế - lĩnh vực vốn chịu phí trung gian cao và quy trình phức tạp. Mạng lưới stablecoin cho phép người lao động ở nước ngoài có thể chuyển về nước nhanh hơn chỉ trong vòng vài phút, thay vì chờ vài ngày qua kênh ngân hàng truyền thống và mất phí cao. Mặt khác, Stablecoin với tính chất phi tập trung, hoạt động 24/7 có thể giúp thực hiện giao dịch xuyên biên giới gần như tức thì với chi phí thấp.
Mặc dù vẫn cần duy trì các quy định nghiêm ngặt về chống rửa tiền và tài trợ khủng bố, việc loại bỏ những rào cản không cần thiết có thể giảm chi phí, tăng tốc độ giao dịch và cải thiện hiệu quả toàn hệ thống. Điều này mở ra nhiều ứng dụng tài chính mới từng bất khả thi trong mô hình kế toán truyền thống.
Tài trợ thương mại
Stablecoin cũng có thể cải thiện quy trình thanh toán trong thương mại quốc tế, khi kết hợp với hợp đồng thông minh. Điều này giúp tự động hóa quy trình xác thực giữa ngân hàng, hãng vận tải, hải quan và doanh nghiệp, tiết kiệm thời gian và chi phí cho cả doanh nghiệp lớn và nhỏ.
Quản trị tài chính doanh nghiệp đa quốc gia
Đối với các tập đoàn đa quốc gia, stablecoin mở ra khả năng quản lý theo thời gian thực, Stablecoin hỗ trợ quản lý dòng tiền toàn cầu theo thời gian thực, giúp các tập đoàn tối ưu hóa thanh khoản giữa các chi nhánh trên thế giới. Theo ông Michael S. Barr, Phó Chủ tịch Fed cho rằng: Stablecoin, nếu được thiết kế và quản lý đúng cách, có thể trở thành trụ cột cho hệ thống thanh toán xuyên biên giới tương tự vai trò mà đồng đô la Mỹ từng nắm giữ trong thế kỷ 20.
Rủi ro tiềm ẩn và những yêu cầu quản lý mới
Cùng với cơ hội thì những cảnh báo về rủi ro ổn định tài chính mà stablecoin có thể gây ra. Lịch sử tài chính Mỹ đã chứng kiến nhiều cuộc khủng hoảng do “tiền tư nhân” từ thời kỳ “Ngân hàng Tự do” ở Mỹ thế kỷ 19 cho tới cuộc khủng hoảng năm 1907, hay sự sụp đổ của Quỹ Dự trữ sơ cấp năm 2008, tất cả đều minh chứng cho một thực tế: bất kỳ hình thức tiền nào được phát hành tư nhân mà thiếu cơ chế bảo đảm và thanh khoản an toàn đều có nguy cơ sụp đổ. Thị trường Stablecoin hiện nay cũng mang trong mình những rủi ro tương tự. Nhiều loại Stablecoin “phi quản lý” được bảo chứng bằng các tài sản không hoàn toàn là tiền mặt, khiến chúng dễ sụp đổ trong giai đoạn thị trường biến động mạnh.
Mặt khác, việc tuân thủ các quy định về chống rửa tiền và Đạo luật Bảo mật ngân hàng (Bank Secrecy Act) đòi hỏi nguồn lực lớn, nhân sự chuyên môn cao và công nghệ phân tích dữ liệu tiên tiến.
Đạo luật GENIUS
Nhằm khắc phục những lỗ hổng trên, Quốc hội Mỹ đã thông qua Đạo luật GENIUS. Ra đời trong bối cảnh thị trường tài sản mã hóa bùng nổ nhưng thiếu vắng sự giám sát, đạo luật này không chỉ là một văn bản quy phạm pháp luật đơn thuần. Về mặt chiến lược, đây được xem là một công cụ địa chính trị then chốt, được thiết kế nhằm khẳng định và củng cố vai trò thống trị của đồng USD trong kỷ nguyên tài chính kỹ thuật số đang định hình. Nội dung cốt lõi của Đạo luật GENIUS xoay quanh các trụ cột chính, đó là yêu cầu các tổ chức phát hành phải duy trì dự trữ 1:1 bằng tài sản có tính thanh khoản cao (USD hoặc trái phiếu Chính phủ Hoa Kỳ), thực hiện báo cáo minh bạch hàng tháng, áp dụng quy trình cấp phép bắt buộc cho mọi tổ chức hoạt động tại Hoa Kỳ và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định AML/CFT cũng như các lệnh trừng phạt quốc tế.
Theo Đạo luật GENIUS, "Stablecoin thanh toán" được định nghĩa là một tài sản kỹ thuật số, trong đó, giá trị của tài sản kỹ thuật số được gắn với và được thế chấp bằng một tài sản tham chiếu thường là đồng USD; được thiết kế để sử dụng như một phương tiện thanh toán hoặc thanh toán bù trừ; tổ chức phát hành có nghĩa vụ chuyển đổi, mua lại theo giá trị của đồng tiền tham chiếu. Đạo luật được được kỳ vọng đặt hàng rào an toàn cho thị trường Stablecoin. Đạo luật cũng yêu cầu các Stablecoin phải được bảo chứng bằng danh mục tài sản có tính thanh khoản cao, đồng thời yêu cầu giám sát chặt chẽ về vốn, thanh khoản và minh bạch thông tin. Tuy nhiên, việc thực thi thành công còn phụ thuộc vào cách phối hợp giữa các cơ quan quản lý liên bang và tiểu bang.
Những hướng tiếp cận khác trong công nghệ thanh toán: Tiền gửi mã hóa
Một hướng đi thay thế được Fed khuyến nghị là tiền gửi mã hóa. Đây có thể là một giải pháp an toàn hơn, bởi khác với stablecoin, tiền gửi mã hóa nằm trong khuôn khổ pháp lý đã được kiểm nghiệm qua thời gian. Các ngân hàng thương mại chịu sự quản lý chặt chẽ và giám sát tương xứng với quy mô và mức độ phức tạp. Hệ thống này đi kèm với bảo hiểm tiền gửi, đảm bảo rằng người dân có thể rút tiền đúng giá trị khi cần, qua đó duy trì niềm tin vào hệ thống ngân hàng.
Trong trường hợp xảy ra khủng hoảng, cơ chế xử lý ngân hàng hoạt động có trật tự, giúp củng cố niềm tin vào sự ổn định của các công cụ tiền gửi và hạn chế lan truyền rủi ro. Ngoài ra, ngân hàng còn có quyền tiếp cận cửa sổ chiết khấu của ngân hàng trung ương - cho phép chuyển đổi tài sản trên bảng cân đối kế toán thành tiền mặt với mức lãi suất định trước, ngay cả trong điều kiện thị trường căng thẳng nhất.
Stablecoin có thể đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả của hệ thống thanh toán toàn cầu, đặc biệt ở lĩnh vực thanh toán xuyên biên giới. Tuy nhiên, để Stablecoin thực sự phát huy vai trò, cần thiết lập một hành lang pháp lý và kỹ thuật đủ mạnh nhằm bảo vệ người dân, doanh nghiệp và toàn bộ hệ thống tài chính.
Đạo luật GENIUS là bước tiến quan trọng trong việc thiết lập khung pháp lý dành cho Stablecoin, nhưng chặng đường phía trước của các nhà lập pháp và cơ quan quản lý vẫn còn dài. Nếu được triển khai chặt chẽ, khuôn khổ này có thể giúp thúc đẩy đổi mới, cạnh tranh lành mạnh và mang lại lợi ích thực sự cho hộ gia đình và doanh nghiệp.
Ngọc Khuê (Theo Fed)