Ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử trong hoạt động nghiệp vụ ngân hàng đã mang lại hiệu quả tích cực trong công tác làm sạch dữ liệu và xác minh thông tin khách hàng, hỗ trợ phát triển, cung ứng sản phẩm, dịch vụ ngân hàng. Từ đó mang lại nhiều tiện ích cho người dân, doanh nghiệp, hỗ trợ công tác quản lý nhà nước, thúc đẩy chuyển đổi số ngành Ngân hàng, tăng cường công tác đảm bảo an ninh, an toàn, góp phần phát triển kinh tế - xã hội.
Ảnh minh họa
Tại Chỉ thị số 07/CT-TTg ngày 14/3/2025 của Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh triển khai Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030 tại các bộ, ngành, địa phương năm 2025 và những năm tiếp theo nêu rõ: Với sự nỗ lực, cố gắng của Bộ Công an, sự tham gia tích cực của các bộ, ngành, địa phương và sự chung tay của các tổ chức, doanh nghiệp, qua 3 năm triển khai thực hiện, Đề án 06 đã đạt nhiều kết quả rất quan trọng góp phần đưa Việt Nam tăng 15 bậc trong xếp hạng Chính phủ điện tử, được Liên hợp quốc và các nước đánh giá rất cao.
Tại Đề án 06, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) được giao nhiệm vụ “phối hợp với Bộ Công an kết nối với hệ thống định danh và xác thực điện tử, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư (CSDLQGvDC), phát triển và sử dụng các ứng dụng trên thẻ Căn cước công dân và ứng dụng VNeID trên nền tảng công nghệ sinh trắc học để cung cấp các dịch vụ định danh, xác thực điện tử trong thanh toán, mở tài khoản... tạo thuận lợi cho người dân tiếp cận các dịch vụ tài chính, thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong ngành Ngân hàng và phục vụ các hoạt động chỉ đạo, điều hành của NHNN Việt Nam”. Ngành Ngân hàng là ngành đã được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xác định và rất kỳ vọng là ngành đi đầu, tiên phong trong thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số, xã hội số, công dân số. Thúc đẩy chuyển đổi số ngành Ngân hàng sẽ góp phần chuyển đổi số của nền kinh tế. Bên cạnh đó, việc đảm bảo an ninh an toàn cũng rất quan trọng. Cốt lõi đảm bảo thành công của chuyển đổi số là nhiều người dân sử dụng.
Hiệu quả tích cực trong công tác làm sạch dữ liệu, đảm bảo an ninh, an toàn
Thời gian qua, ngành Ngân hàng đã tích cực triển khai Đề án 06, phối hợp Bộ Công an triển khai Kế hoạch 01/KHPH-BCA-NHNNVN và đã mang lại hiệu quả tích cực trong công tác làm sạch dữ liệu và xác minh thông tin khách hàng, hỗ trợ tích cực trong quá trình phát triển, cung ứng sản phẩm, dịch vụ ngân hàng. Từ đó mang lại nhiều tiện ích cho người dân, doanh nghiệp, hỗ trợ công tác quản lý nhà nước, thúc đẩy chuyển đổi số ngành Ngân hàng, tăng cường công tác đảm bảo an ninh, an toàn, góp phần phát triển kinh tế - xã hội.
Trong giai đoạn 2022 - 2025, NHNN đã ban hành 06 kế hoạch thực hiện Đề án 06 và hơn 21 văn bản chỉ đạo thực hiện. Riêng trong 06 tháng đầu năm 2025, NHNN đã ban hành 02 kế hoạch thực hiện Đề án 06 (Quyết định số 1744/QĐ-NHNN ngày 11/4/2025 của Thống đốc NHNN ban hành Kế hoạch năm 2025 của ngành Ngân hàng triển khai Chỉ thị số 07/CT-TTg; Quyết định số 67/QĐ-NHNN ngày 06/01/2025 của Thống đốc NHNN phê duyệt Đề án chuyển đổi số của NHNN triển khai tiện ích cốt lõi phát triển ngành Ngân hàng, bảo đảm kết nối với Đề án 06 năm 2025); 01 kế hoạch cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh (Quyết định số 1746/QĐ-NHNN ngày 14/04/2025 của Thống đốc NHNN ban hành Kế hoạch cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh năm 2025 của NHNN Việt Nam thực hiện Nghị quyết số 66/NQ-CP ngày 26/3/2025 của Chính phủ); và ban hành các văn bản chỉ đạo thực hiện.
Trong việc rà soát, sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật để ứng dụng VNeID trong công tác chuyển đổi số, NHNN đã hoàn thành triển khai từ năm 2024. NHNN đã điều chỉnh quy trình, cho phép việc sử dụng các giấy tờ điện tử tích hợp trên VNeID tương đương với giấy tờ giấy đã được quy định tại một số thông tư. Bên cạnh đó, NHNN đã bám sát chỉ đạo của Thủ tướng, Tổ Công tác của Chính phủ triển khai Đề án 06, đồng thời tích cực phối hợp với Bộ Công an và các các cơ quan, đơn vị liên quan căn cứ thực trạng để tổ chức triển khai Đề án 06 trong ngành Ngân hàng một cách đồng bộ, hiệu quả. NHNN đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng (TCTD), chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán (TGTT) nghiên cứu, ứng dụng dữ liệu về dân cư, căn cước công dân (CCCD) gắn chíp, VneID để làm sạch dữ liệu, nhận biết, xác minh chính xác khách hàng nhằm phòng chống, ngăn ngừa việc tội phạm mạo danh, sử dụng giấy tờ tùy thân giả mạo đăng ký sử dụng dịch vụ ngân hàng cho mục đích bất hợp pháp; đồng thời nghiên cứu ứng dụng dữ liệu dân cư trong triển khai các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng thuận tiện, an toàn nhất đến với người dân, khách hàng.
Trong ứng dụng CSDLQGvDC, CCCD, định danh và xác thực điện tử phục vụ phát triển kinh tế, xã hội, theo báo cáo của NHNN: Tính đến ngày 30/7/2025, 57 TCTD và 39 tổ chức cung ứng dịch vụ TGTT đã tích hợp trên ứng dụng Mobile Banking tính năng đối khớp thông tin sinh trắc học với dữ liệu trong CCCD gắn chíp để nhận biết khách hàng; 63 TCTD đã triển khai tại quầy giao dịch ứng dụng nhận biết khách hàng qua thẻ CCCD gắn chíp, 32 TCTD và 15 TGTT đang triển khai tích hợp ứng dụng VNeID.
Tại các TCTD, TGTT, 100% tổng lượng tài khoản cá nhân và tổ chức phát sinh giao dịch trên kênh số đã được đối chiếu thông tin sinh trắc học. Sau một thời gian làm sạch cơ sở dữ liệu khách hàng, áp dụng giải pháp đối khớp thông tin sinh trắc học, số lượng khách hàng cá nhân bị lừa đảo, mất tiền giảm 59%, số lượng tài khoản cá nhân nhận tiền lừa đảo giảm 52% so với thời điểm trước 01/7/2024. Đến hiện tại, ngành Ngân hàng đã hoàn thành làm sạch toàn bộ hồ sơ khách hàng cá nhân và doanh nghiệp mở tài khoản thanh toán có phát sinh giao dịch trên kênh số.
Các ngân hàng đã và đang xây dựng hệ sinh thái tích hợp đa dịch vụ, với người dùng là trung tâm, kết nối với Cổng DVCQG và các ngành, lĩnh vực, hệ sinh thái ngoài ngân hàng để cung ứng dịch vụ một cách liền mạch, tiện ích cho khách hàng. Thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) tăng trưởng mạnh. Tại sự kiện Chuyển đổi số ngành Ngân hàng năm 2025, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, giá trị TTKDTM trong năm 2024 đạt 295,2 triệu tỷ đồng, gấp 25 lần GDP. Đến cuối năm 2024, tỷ lệ người dân từ 15 tuổi trở lên có tài khoản tại ngân hàng đạt gần 87%.
Nhờ ứng dụng số hóa, công tác cải cách hành chính được nâng cao rõ rệt, 7 năm liên tiếp NHNN dẫn đầu bảng xếp hạng Par Index của các bộ, ngành. Trong năm 2024, 100% dịch vụ công của NHNN đủ điều kiện được nâng lên toàn trình; 100% dịch vụ công toàn trình được tích hợp lên Cổng Dịch vụ công quốc gia; 99% hồ sơ công việc tại NHNN được xử lý và lưu trữ trên môi trường mạng; 100% giao dịch trên Cổng Dịch vụ công và Hệ thống thông tin một cửa của NHNN được xác thực điện tử.
Hoàn thiện hạ tầng cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số
Bên cạnh những kết quả nêu trên, thực tiễn công tác triển khai Đề án 06 cũng như quá trình số hóa ngân hàng cũng có những thách thức. Xu hướng gia tăng tội phạm công nghệ với những thủ đoạn mới ngày càng tinh vi, khó lường, gia tăng rủi ro an ninh mạng. Những năm gần đây, các vụ vi phạm dữ liệu cá nhân ngày càng gia tăng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của người dân. Chưa kể, hiện nay dữ liệu còn phân mảnh, thiếu tính liên thông, chưa có sự đồng bộ và chuẩn hóa cơ sở hạ tầng giữa các ngành, lĩnh vực để tạo điều kiện thuận tiện nhất cho việc kết nối, tích hợp tạo lập hệ sinh thái số. Thông tin, dữ liệu về tài khoản thanh toán của người nộp thuế là các thông tin nhạy cảm, đòi hỏi việc xử lý, tổng hợp cẩn thận, đáp ứng quy định về bảo vệ bí mật thông tin khách hàng và bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Nguồn nhân lực chất lượng cao, có kinh nghiệm, có kiến thức về nghiệp vụ và công nghệ phục vụ chuyển đổi số còn thiếu. Trong khi đó vẫn còn một bộ phận người dân có tâm lý e ngại khi tiếp cận và sử dụng các dịch vụ thanh toán trên nền tảng số, nhiều người vẫn chưa sử dụng VNeID thành thạo và thường xuyên, đặc biệt là nhóm người dùng cao tuổi, người ít sử dụng điện thoại thông minh.
Thời gian tới, ở tầm vĩ mô, Chính phủ cần tiếp tục ưu tiên đầu tư cho các dự án hạ tầng kết nối dữ liệu liên ngành, kết nối đồng bộ cơ sở dữ liệu dân cư, tài chính - ngân hàng - bảo hiểm, thuế, hải quan… nhằm đẩy nhanh việc cung cấp dịch vụ công và dịch vụ tài chính thông minh. Đồng thời tăng cường vai trò của các hiệp hội trong bảo vệ người tiêu dùng dịch vụ tài chính.
Về phía ngành Ngân hàng tiếp tục bám sát các nhiệm vụ của Đề án 06 giai đoạn 2025 - 2030, đảm bảo phù hợp với mục tiêu của Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết số 71/NQ-CP ngày 01/4/2025 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung cập nhật Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW; tiếp tục nâng cấp, hoàn thiện hạ tầng cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số ngành Ngân hàng đảm bảo an ninh, an toàn, chú trọng việc xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu dùng chung ngành ngân hàng tiến đến ra quyết định dựa trên dữ liệu.
Về phía các TCTD, tổ chức cung ứng dịch vụ TGTT cần: Đẩy nhanh tiến độ triển khai tích hợp ứng dụng VNeID để tạo sự tiện lợi cho khách hàng trong quá trình cung ứng dịch vụ; đẩy mạnh làm sạch, xác thực kết nối dữ liệu chuyên ngành với CSDLQGvDC, giảm thiểu tài khoản rác, ví điện tử rác; tiến tới ứng dụng dữ liệu từ CSDLQGvDC trong đánh giá khách hàng vay của TCTD (xây dựng, hoàn thiện giải pháp chấm điểm khả tín); tiếp tục triển khai phối hợp liên ngành: Tích hợp, kết nối, chia sẻ thông tin ngành Ngân hàng với các ngành, lĩnh vực khác góp phần hình thành hệ sinh thái số liên thông, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp tiếp cận các dịch vụ nhanh chóng, an toàn, hiệu quả; kết nối, cung cấp dữ liệu với cơ quan thuế, tiếp tục nâng cao hiệu quả chống thất thu thuế, nhất là với hoạt động thương mại điện tử; triển khai các giải pháp an toàn, bảo mật trong thanh toán trực tuyến, thanh toán thẻ ngân hàng để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của khách hàng.
Tài liệu tham khảo:
1. Chỉ thị số 07/CT-TTg ngày 14/3/2025 của Thủ tướng Chính phủ về Đẩy mạnh triển khai Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030 (Đề án 06) tại các bộ, ngành, địa phương năm 2025 và những năm tiếp theo
2. Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia;
3. Nghị quyết số 71/NQ-CP ngày 01/4/2025 của Chính phủ Sửa đổi, bổ sung cập nhật Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22 tháng 12 năm 2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia;
4. Quyết định số 1744/QĐ-NHNN ngày 11/4/2025 của Thống đốc NHNN ban hành Kế hoạch năm 2025 của ngành Ngân hàng triển khai Chỉ thị số 07/CT-TTg ngày 14/03/2025 của Thủ tướng Chính phủ về việc đẩy mạnh triển khai Đề án 06 tại các bộ, ngành, địa phương năm 2025 và những năm tiếp theo
5. Quyết định số 67/QĐ-NHNN ngày 06/01/2025 của Thống đốc NHNN phê duyệt Đề án chuyển đổi số của NHNN triển khai tiện ích cốt lõi phát triển ngành Ngân hàng, bảo đảm kết nối với Đề án 06 năm 2025
Hà Phạm