Trước hết, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) xin trân trọng cảm ơn Đại biểu Quốc hội Trương Trọng Nghĩa đã quan tâm, ủng hộ và đánh giá tích cực những nỗ lực hoạt động của ngành Ngân hàng trong thời gian vừa qua.
Tại phiên thảo luận tổ về tình hình phát triển kinh tế - xã hội ngày 02/11/2020 của Kỳ họp 10, Quốc hội khóa XIV, Đại biểu đã có ý kiến liên quan đến lỗ lũy kế và nợ xấu của các ngân hàng mua bắt buộc như sau: “Báo cáo của Chính phủ cho thấy lỗ lũy kế và nợ xấu của các ngân hàng mua bắt buộc rất đáng lo ngại, càng kéo dài thì nợ treo càng lớn. Tuy nhiên Chính phủ chưa có giải pháp xử lý báo cáo tại lần này”.
Về vấn đề này, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có ý kiến giải trình cụ thể như sau:
Trong thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt, sát sao về định hướng, chủ trương cơ cấu lại 03 ngân hàng mua bắt buộc và hoàn thiện khuôn khổ pháp lý làm cơ sở xây dựng và hoàn thiện phương án cơ cấu lại 03 ngân hàng này. Trên cơ sở chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các quy định của pháp luật hiện hành và theo thẩm quyền, NHNN đã tích cực chỉ đạo các ngân hàng mua bắt buộc triển khai việc sắp xếp lại mạng lưới hoạt động, tiết giảm chi phí, triển khai các hoạt động kinh doanh an toàn... trên nguyên tắc quyết liệt, thận trọng, chặt chẽ, bảo đảm hiệu quả kinh tế, an toàn hệ thống ngân hàng. Đồng thời, NHNN cũng có nhiều văn bản chỉ đạo về hoạt động đối với 03 ngân hàng, đảm bảo triển khai các hoạt động kinh doanh trong giới hạn kiểm soát, tạo nguồn thu, góp phần hạn chế gia tăng lỗ lũy kế.
Mặt khác, NHNN đã chỉ đạo các ngân hàng xây dựng kế hoạch, lộ trình cụ thể, tập trung triển khai các biện pháp xử lý, thu hồi nợ xấu, các khoản phải thu khó đòi, các khoản đầu tư không hiệu quả. Đến nay, các ngân hàng đã tập trung phân loại và xử lý thu hồi được một phần nợ xấu, các khoản phải thu khó đòi và các khoản đầu tư kém hiệu quả.
Tuy nhiên, thực trạng tài chính và hoạt động của 03 ngân hàng vẫn còn hết sức khó khăn, lỗ lũy kế tiếp tục có xu hướng gia tăng. Nguyên nhân chủ yếu do:
(i) Năng lực tài chính yếu, các ngân hàng gặp nhiều khó khăn trong việc phát triển các hoạt động kinh doanh; hình ảnh, thương hiệu của các ngân hàng mua lại bắt buộc trên thị trường thấp, dẫn đến việc tìm kiếm, phát triển, chăm sóc khách hàng hạn chế, không cạnh tranh được với các tổ chức tín dụng khác. Do vậy, các ngân hàng hiện vẫn trong tình trạng hoạt động cầm chừng, nguồn thu hạn chế, không đủ bù đắp chi phí hoạt động.
(ii) Nợ xấu và tài sản không sinh lời của 03 ngân hàng (kế thừa từ giai đoạn trước khi mua bắt buộc) chiếm tỷ trọng chủ yếu trong tổng tài sản của ngân hàng, trong khi đó việc xử lý nợ xấu, thu hồi tài sản không sinh lời rất khó khăn, do phần lớn tài sản đảm bảo bị kê biên, liên quan đến các vụ án, hồ sơ pháp lý chưa hoàn chỉnh, việc xử lý phải thông qua quá trình tố tụng mất nhiều thời gian...
(iii) Để duy trì thanh khoản, các ngân hàng này phải tăng cường huy động vốn dẫn đến tăng chi phí huy động, theo đó dẫn đến lỗ lũy kế của các ngân hàng tiếp tục có xu hướng tăng.
Định hướng xử lý 03 ngân hàng:
NHNN đã và đang bám sát chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, chỉ đạo 03 ngân hàng mua bắt buộc khẩn trương xây dựng, hoàn thiện phương án cơ cấu lại/phương án phục hồi, chủ động, tích cực tìm kiếm đối tác, đàm phán với các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài có nguyện vọng tham gia cơ cấu lại ngân hàng.
Trên cơ sở kết quả đàm phán với nhà đầu tư/phương án cơ cấu lại do các ngân hàng xây dựng và tổng hợp ý kiến của các Bộ, ngành và cơ quan liên quan, NHNN đã báo cáo cấp có thẩm quyền về phương án/định hướng xử lý đối với 03 ngân hàng theo quy định tại Luật Các tổ chức tín dụng (được sửa đổi, bổ sung năm 2017). Tuy nhiên, việc xử lý các ngân hàng này chưa có tiền lệ, đòi hỏi phải áp dụng các biện pháp đặc thù, tác động đến nhiều bên liên quan. Do vậy, để bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền, giữ vững an ninh, chính trị, bảo đảm an toàn hệ thống, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu NHNN báo cáo xin ý kiến Bộ Chính trị về phương án cơ cấu lại 03 ngân hàng trước khi phê duyệt để thực hiện. Hiện nay, phương án của 03 ngân hàng này đang trong quá trình xin ý kiến.
Trên đây là giải trình của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về ý kiến của Đại biểu Quốc hội trong phiên thảo luận tổ về tình hình phát triển kinh tế - xã hội ngày 02/11/2020.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xin trân trọng cảm ơn sự quan tâm của Đại biểu đối với hoạt động của hệ thống ngân hàng. Trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam rất mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, ủng hộ hơn nữa của Đại biểu đối với hoạt động của ngành Ngân hàng.
Trân trọng cảm ơn Đại biểu./.