Báo cáo e-Conomy SEA 2025 khẳng định kinh tế số Đông Nam Á đã chính thức khép lại “thập kỷ số hóa nền tảng” để bước sang một chương mới: “Thực tế AI”. Sự chuyển mình này không chỉ là về công nghệ mà là một cuộc tái cấu trúc toàn diện, được xây dựng trên ba trụ cột: Người tiêu dùng am hiểu công nghệ, doanh nghiệp nhanh nhạy và nền tảng hạ tầng được đầu tư bài bản.
Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)
Kinh tế số Đông Nam Á đã khép lại thập kỷ số hóa nền tảng và quy mô của sự chuyển đổi này là không thể phủ nhận: Báo cáo mới e-Conomy SEA 2025 từ Google, Temasek và Bain & Company dự đoán nền kinh tế số của khu vực sẽ vượt 300 tỷ USD về giá trị hàng hóa tổng hợp trong năm nay - gấp 1,5 lần dự báo ban đầu cách đây 10 năm. Tuy nhiên, thành tựu to lớn này không phải là vạch đích. Nó là chương kết mở ra ngay lập tức cho cuộc chuyển mình tiếp theo và quan trọng nhất của khu vực: Thực tế AI.
Thập kỷ tới của nền kinh tế số sẽ đòi hỏi một sự chuyển đổi cấu trúc sâu rộng, trong đó AI không chỉ đóng vai trò như một công cụ nâng cao hiệu suất mà trở thành “bộ điều phối” thông minh, giúp khai mở đầy đủ tiềm năng của toàn bộ khu vực. Động lực then chốt nằm ở việc ứng dụng và tích hợp AI một cách sâu rộng trong mọi lĩnh vực của nền kinh tế số. Quá trình chuyển đổi này dự kiến diễn ra qua ba lớp có tính tương hỗ và bổ trợ lẫn nhau, hình thành nền tảng cho một mô hình kinh tế thông minh thế hệ mới.
Lấy người dùng làm trung tâm: Trải nghiệm AI
Một trong những động lực mạnh mẽ nhất thúc đẩy quá trình chuyển đổi AI tại Đông Nam Á xuất phát từ chính nền tảng người dùng trẻ, năng động và ưu tiên thiết bị di động. Trong thập niên số vừa qua, khu vực đã có thêm khoảng 200 triệu người dùng mới tham gia môi trường trực tuyến. Mức độ “thấm sâu” công nghệ số tạo ra lợi thế đặc biệt: Hiện cứ ba người thì có hai người mua sắm trực tuyến và hơn 60% giao dịch thanh toán đã chuyển sang hình thức kỹ thuật số. Sự quen thuộc này không chỉ giúp người dân tiếp cận nhanh với các dịch vụ số mà còn thúc đẩy mức độ quan tâm ngày càng lớn đến AI - với lượng tìm kiếm và tương tác về chủ đề này cao gấp ba lần mức trung bình toàn cầu.
Những lợi ích của AI đang dần trở nên rõ ràng, khi phần lớn người dùng - khoảng ba trong bốn người cho biết các công cụ hỗ trợ AI giúp họ tìm kiếm nội dung thuận tiện hơn và thực hiện các tác vụ hằng ngày một cách dễ dàng hơn.
Sự tò mò cao độ của người dùng chuyển hóa trực tiếp thành hai sự thay đổi quan trọng. Thứ nhất, AI trở thành lãnh thổ mới để khám phá; 75% người tiêu dùng nói rằng các nền tảng được hỗ trợ bởi AI giúp họ mở rộng lựa chọn và thực hiện các tác vụ dễ dàng hơn. Thứ hai, trong một thị trường bão hòa với các lựa chọn, AI trở thành một bộ lọc giảm thiểu thông minh, giúp họ quản lý việc lựa chọn bằng cách đảm nhận những phần việc nặng nhọc; 45% người tiêu dùng cho biết tiết kiệm thời gian nghiên cứu và so sánh là động lực chính để họ sử dụng các tính năng AI.
Xét cho cùng, lớp đầu tiên này chính là sự định nghĩa lại cơ bản về trải nghiệm người tiêu dùng. AI đang tích cực định hình lại toàn bộ hành trình của người tiêu dùng, từ việc khám phá ban đầu cho đến các tác vụ như mua hàng tự động hoặc có sự chủ động. Để các nền tảng thành công, họ phải áp dụng các hệ thống mà AI hoàn thành hành động thay mặt người dùng. Điều này đòi hỏi một sự tập trung sâu sắc vào việc xây dựng và duy trì lòng tin của người tiêu dùng, yếu tố then chốt trong thực tế AI.
Lợi thế kinh doanh: AI cho các giao dịch nhanh hơn, thông minh hơn
Nhu cầu được thúc đẩy bởi người tiêu dùng đang buộc các doanh nghiệp phải chuyển hướng hoạt động để họ có thể khai thác AI nhằm mở khóa giá trị mới, đáp ứng kỳ vọng của khách hàng ngày càng tinh vi và tăng cường hiệu quả. Điều này yêu cầu các nền tảng phải vượt ra ngoài việc chỉ sử dụng AI cho mục đích tăng năng suất hoặc tiết kiệm chi phí, mà thay vào đó, phải tích cực thúc đẩy tăng trưởng kinh doanh và lợi thế cạnh tranh.
Những doanh nghiệp áp dụng AI sớm đã nhận ra giá trị kinh doanh vượt xa hơn việc tăng năng suất và tiết kiệm chi phí: 60% báo cáo tăng trưởng kinh doanh từ AI generative (AI tạo sinh) và 60% khác đang đạt được lợi tức đầu tư (ROI) gấp hơn 3 lần từ AI tự chủ (agentic AI).
Đông Nam Á có lợi thế cấu trúc để dẫn dắt cuộc chuyển đổi này. Khu vực vận hành như một thị trường kỹ thuật số bản địa, không dựa vào thẻ, chủ yếu dựa vào ví điện tử và hệ thống thanh toán QR code có thể tương tác lẫn nhau. Nền tảng độc đáo này cho phép các nhà đổi mới bỏ qua các cơ sở hạ tầng thanh toán lỗi thời. Thay vào đó, họ có thể tăng tốc phát triển các hệ thống giao dịch tự chủ (agentic) có khả năng lập luận, lập kế hoạch và thực hiện các hành động phức tạp thay mặt người dùng.
Xu hướng này đang thể hiện rõ trong hai lĩnh vực quan trọng: Thương mại điện tử ứng dụng AI và các hệ thống thanh toán xuyên biên giới ngày càng liền mạch. AI có thể hỗ trợ xử lý các yêu cầu phức tạp như đặt dịch vụ du lịch nhiều điểm đến hoặc quản lý giao dịch và hậu cần mua sắm quốc tế. Cùng với đó, khả năng tương tác QR xuyên biên giới đã được triển khai tại tám quốc gia Đông Nam Á, tạo điều kiện cho AI tham gia quản lý các giao dịch đa tiền tệ theo thời gian thực. Những tiến bộ này góp phần thúc đẩy thương mại nội khối và mở rộng cơ hội cho các doanh nghiệp nhỏ.
Nền tảng: Xây dựng hạ tầng và hàng rào bảo vệ
Lớp cuối cùng, cũng là thiết yếu, là cung cấp nền tảng cần thiết để mở rộng quy mô và duy trì tăng trưởng dựa trên AI. Sự tự tin vào tương lai AI của khu vực được đặt trên cam kết xây dựng nền tảng vững chắc này.
Việc tăng tốc AI đòi hỏi cơ sở hạ tầng vật chất mạnh mẽ, và các dòng đầu tư đang đổ vào khu vực để lấp đầy khoảng trống. Công suất trung tâm dữ liệu của khu vực dự kiến sẽ tăng 180% - nhanh hơn mức tăng trưởng 120% được dự báo cho phần còn lại của Châu Á - Thái Bình Dương - với hơn 4.600 MW công suất mới đang được lên kế hoạch.
Chính phủ các nước với tầm nhìn tiên phong đang thúc đẩy những tham vọng này. Các quốc gia then chốt như Singapore, Malaysia, Thái Lan và Indonesia đang tích cực hợp tác với khu vực tư nhân để đổ vốn đầu tư vào cơ sở hạ tầng AI trọng yếu. Sự hỗ trợ từ trên xuống này, kết hợp với tính sinh lời đã được thị trường chứng minh, tạo ra mảnh đất màu mỡ cho vốn toàn cầu.
Việc chuyển đổi sang một nền kinh tế thông minh được dẫn dắt bởi AI là bước phát triển tất yếu tiếp theo của Đông Nam Á. Hành trình này, được xây dựng trên ba lớp chuyển đổi liên kết chặt chẽ - từ trải nghiệm người dùng, lợi thế kinh doanh đến nền tảng hạ tầng - không chỉ nâng cao hiệu quả kinh tế mà còn định vị khu vực như một hình mẫu năng động về khả năng chớp lấy cơ hội từ làn sóng công nghệ mới
LT