Kinh tế châu Âu cải thiện mạnh

Báo cáo nhấn mạnh, nhờ hoạt động kinh tế sôi động trong những tháng cuối năm 2016, kinh tế châu Âu tiếp tục tăng tốc trong sáu tháng đầu năm 2017. Tại các nước phát triển châu Âu, GDP đạt mức tăng trưởng trung bình trên 2%, trong đó nhiều nước đạt mức tăng trưởng khá cao. Đáng chú ý, tất cả các nước khu vực đồng euro đều ghi nhận mức tăng trưởng cao, chấm dứt thời kỳ tăng trưởng ỳ ạch trong gần hai thập kỷ qua. Tương tự, nhu cầu trong nước tăng cao đã thúc đẩy kinh tế các nước Bắc Âu và những nước phát triển khác. Tuy nhiên, kinh tế Vương quốc Anh tăng thấp do bảng Anh mất giá đã tác động tiêu cực đến thu nhập thực tế và nhu cầu chi tiêu.

Kết quả tăng trưởng GDP thực tế và dự báo (% so với năm trước)

	Dự báo tháng 10/2017				Thay đổi so với trước*
	2016	2017	2018	2019	2017	2018	2019
Toàn châu Âu	1,7	2,4	2,1	1,9	0,5	0,2	0,0
Các nước phát triển châu Âu	1,9	2,1	1,9	1,7	0,3	0,2	0,0
Khu vực euro	1,8	2,1	1,9	1,7	0,5	0,3	0,1
CH Pháp	1,2	1,6	1,8	1,9	0,2	0,1	0,1
CHLB Đức	1,9	2,0	1,8	1,5	0,4	0,3	0,0
Italia	0,9	1,5	1,1	0,9	0,7	0,3	0,1
Tây Ban Nha	3,2	3,1	2,5	2,0	0,5	0,4	0,0
Các nước Bắc Âu	2,2	2,3	2,0	2,0	0,3	-0,1	-0,1
Các nước phát triển khác	2,0	1,8	1,7	1,7	-0,3	0,1	0,0
VQ Anh	1,8	1,7	1,5	1,6	-0,4	0,0	0,0
Các nước mới nổi châu Âu	1,5	3,1	2,6	2,5	0,9	0,2	0,0
Trung Âu	2,5	3,7	3,4	3,0	0,4	0,2	0,1
Ba Lan	2,6	3,8	3,3	3,0	0,4	0,1	0,0
Các nước Nam Âu thuộc EU	4,3	4,7	3,9	3,4	1,0	0,8	0,4
Các nước Nam Âu ngoài EU	2,7	3,0	3,3	3,4	-0,2	-0,3	-0,3
CIS	-0,1	1,8	1,7	1,7	0,4	0,1	0,0
CHLB Nga	-0,2	1,8	1,6	1,5	0,4	0,2	0,0
Thổ Nhĩ Kỳ	3,2	5,1	3,5	3,5	2,7	0,2	0,1
Các nước EU	2,0	2,3	2,1	1,8	0,4	0,3	0,1

Nguồn: IMF tháng 10/2017; (*): Thay đổi so với dự báo đưa ra hồi tháng 4/2017

Tại các nước mới nổi châu Âu, GDP trong sáu tháng đầu năm 2017 tăng trên 3%, gấp hai lần so với kết quả tăng 1,5% trong năm 2016. Kết quả tăng cao này bắt nguồn từ đà phục hồi kinh tế đầy ấn tượng tại CHLB Nga sau nhiều năm chìm trong suy thoái, và các biện pháp hỗ trợ chính sách tại Thổ Nhĩ Kỳ nhằm khắc phục hậu quả kinh tế do rối loạn chính trị gây ra. Một số nước thuộc Liên minh châu Âu (EU) ghi nhận kết quả tăng GDP trên 3%, nhờ tiêu dùng tư nhân mở rộng nhanh chóng. Trong đó, thất nghiệp thấp và số lượng việc làm mới tăng cao đã hỗ trợ tăng thu nhập và củng cố niềm tin của các hộ gia đình. Ngoài ra phải kể đến một yếu tố khác, đó là hoạt động đầu tư sôi động hơn, một phần là do sức hấp thụ vốn dành cho các chương trình tái cơ cấu tăng cao từ mức thấp trong năm 2016. Tại Ba Lan và Rumani, hoạt động đầu tư mở rộng còn được khuyến khích bởi các chương trình chi tiêu của chính phủ như trợ cấp thiếu nhi tại Ba Lan và chương trình cắt giảm thuế quy mô lớn tại Rumani.

Đà tăng này được dự báo tiếp tục được duy trì trong sáu tháng cuối năm 2017. Trong đó, chỉ số quản lý sức mua công nghiệp (PMIs) tiếp tục cải thiện tại các nước phát triển và tăng vững tại các nước mới nổi châu Âu. Niềm tin của người tiêu dùng cũng cải thiện dần, đa số các hộ gia đình đều bày tỏ thái độ lạc quan về triển vọng kinh tế trong tương lai, nhất là chi tiêu của khu vực kinh tế tư nhân. Kết quả thăm dò về niềm tin tiêu dùng và kinh doanh cho thấy, tâm trạng kinh tế tại khu vực đồng euro tăng lên mức cao nhất trong hơn một thập kỷ qua, nhất là niềm tin của các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ.

Kinh tế châu Âu phục hồi cũng gây tác động lan tỏa sang phần còn lại của thế giới, và châu Âu tiếp tục trở thành động lực dẫn dắt thương mại toàn cầu. Trong đó, nhập khẩu vào các nước châu Âu trong năm 2016-2017 tương đương với tổng mức nhập khẩu vào Trung Quốc và Hoa Kỳ cộng lại. Tăng trưởng phục hồi tại châu Âu cũng bắt nguồn từ đà tăng giá của đồng euro và một số đồng bản tệ khác trong khu vực. Trong giai đoạn tháng 3-9/2017, euro tăng 4% so với USD, chủ yếu do kinh tế châu Âu được kỳ vọng tăng cao. Trong thời gian này, đồng koruna của CH Séc tăng khoảng 6%, đồng lia của Thổ Nhĩ Kỳ tăng tới 10% mặc dù cán cân vãng lai thâm hụt khá sâu. Tại CHLB Nga, đồng ruble giảm khoảng 5%, sau khi tăng 25% trong năm 2016 do giá dầu tăng cao và chính sách tiền tệ thắt chặt nhằm giảm lạm phát. Trái lại, bảng Anh tiếp tục giảm sâu, sau khi mất giá vào năm 2016.

Mặc dù nhập khẩu tăng tốc và đồng euro tăng giá, thặng dư tài khoản vãng lai tiếp tục tăng cao, do các nước điều chỉnh giảm nhu cầu và chi phí lao động. Sau nhiều năm thâm hụt thương mại, nhiều nước khu vực euro đã chuyển sang trạng thái thặng dư, bao gồm Hy Lạp, Latvia, Lithuania. Đáng chú ý, thặng dư tài khoản vãng lai tiếp tục tăng cao tại CHLB Đức, Hà Lan, Thụy Sỹ, và Thụy Điển.

Nhờ nhu cầu cải thiện trên toàn cầu, chính sách tiền tệ thích hợp và điều kiện tài chính thuận lợi, động lượng tăng trưởng cao sẽ tiếp tục được duy trì. Tại khu vực euro, GDP được điều chỉnh tăng lên 2,1% trong năm 2017 và 1,9% trong năm 2018, phản ánh kết quả kinh tế sáu tháng đầu năm tăng cao hơn so với kỳ vọng và chỉ số lòng tin cải thiện. Cùng với các yếu tố mang tính chu kỳ, triển vọng tăng trưởng lạc quan cũng phản ánh tác động của hoạt động đầu tư sôi động đến đà tăng trưởng kinh tế tiềm năng, ngoại trừ trường hợp Thụy Sỹ và VQ Anh. Trong đó, sự kiện Brexit sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến các hoạt động kinh tế, GDP tại VQ Anh được dự báo chỉ tăng 1,7% trong năm 2017 và 1,5% trong năm 2018.

Tại hầu hết các nước mới nổi châu Âu, động thái điều chỉnh tăng dự báo kinh tế phản ánh nhu cầu trong nước tăng cao và hoạt động kinh tế tại khu vực euro ngày càng sôi động. Bên ngoài các nước thuộc Cộng đồng các quốc gia độc lập (CIS) và Thổ Nhĩ Kỳ, lý do điều chỉnh tăng dự báo GDP tại các nước EU phần nào bắt nguồn từ sức hấp thụ vốn từ các chương trình cải cách tài khóa tăng cao. Trong năm 2017, hoạt động kinh tế tại CHLB Nga được dự báo tăng 1,8% (tăng 0,4% so với dự báo tháng 4/2017), nhờ giá dầu tăng cao, điều kiện tài chính nới lỏng, và niềm tin của người tiêu dùng cải thiện. Đáng chú ý, GDP năm 2017 tại Thổ Nhĩ Kỳ được điều chỉnh tăng 2,7% lên 5,1%, phản ánh kết quả kinh tế tăng vững trong quý I/2017. Tuy nhiên, GDP tại nhóm quốc gia này được dự báo sẽ trầm lắng trong những tháng cuối năm 2017 và năm 2018, do tác động mờ nhạt dần của các chương trình kích thích tài khóa và chính sách tiền tệ tiếp tục cản trở nhu cầu.

Tại phần lớn các nước châu Âu, lạm phát được kỳ vọng vẫn trầm lắng. Lạm phát tại các nước phát triển châu Âu được dự báo tăng dần, nhưng thấp hơn so với dự báo đưa ra hồi tháng 4/2017, chủ yếu do lạm phát tăng thấp tại khu vực euro. Tại một số nước, lạm phát tiếp tục tăng thấp và tỷ lệ thất nghiệp vẫn ở mức cao. Lạm phát cơ bản được dự báo tăng dần trong giai đoạn trung hạn, nhưng vẫn thấp hơn mục tiêu 2%. Tại những nước phát triển khác, lạm phát được điều chỉnh tăng nhẹ, chủ yếu do lạm phát tại Vương quốc Anh được dự báo tăng 2,6% trong năm nay và năm 2018, sau đó sẽ giảm dần do xu hướng mất giá của bảng Anh không còn phát huy tác dụng. Tại hầu hết các nước mới nổi châu Âu, lạm phát được điều chỉnh giảm nhẹ so với dự báo trước đó, nhưng rủi ro lạm phát cao vẫn rình rập do mức lương tăng nhanh sẽ đẩy lạm phát tăng cao, khi áp lực giảm phát bên ngoài giảm dần.

Hoàng Thế Thỏa (Nguồn: IMF tháng 11/2017)