Thời gian tới, ngành Ngân hàng tiếp tục triển khai phối hợp liên ngành: Tích hợp, kết nối, chia sẻ thông tin ngành Ngân hàng với các ngành, lĩnh vực khác để mở rộng hệ sinh thái số và phát triển dịch vụ ngân hàng số, thanh toán số, góp phần hình thành hệ sinh thái số liên thông, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp tiếp cận các dịch vụ nhanh chóng, an toàn, hiệu quả.
Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)
Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là một dấu mốc quan trọng, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Đảng và Chính phủ trong việc đưa khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành đột phá chiến lược trong giai đoạn phát triển mới của đất nước; đồng thời tiếp thêm động lực mạnh mẽ cho ngành Ngân hàng vững bước trên hành trình chuyển đổi số toàn diện. Với vai trò là huyết mạch của nền kinh tế, ngành Ngân hàng xác định việc kiến tạo “hệ sinh thái số thông minh” không chỉ là mục tiêu chiến lược mà còn là yêu cầu tất yếu để ngành Ngân hàng tiếp tục phát huy vai trò là một trong những ngành, lĩnh vực tiên phong trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia.
Hệ sinh thái thông minh trong ngành tài chính - ngân hàng là một cấu trúc hiện đại, đảm bảo sự liên kết toàn trình giữa ngân hàng với các đối tác Fintech, công ty công nghệ và các bên thứ ba thuộc lĩnh vực khác (thương mại, y tế, giáo dục, giao thông…) kết nối chặt chẽ thông qua nền tảng công nghệ số, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo (AI),… tạo ra một hệ sinh thái số thống nhất để cung cấp đa dạng các sản phẩm, dịch vụ tài chính và phi tài chính một cách liền mạch cho khách hàng.
Đem lại giá trị thiết thực đáp ứng tốt nhu cầu đa dạng của khách hàng
Việc kiến tạo hệ sinh thái số thông minh là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh nền kinh tế đang chuyển dịch mạnh mẽ sang môi trường số. Trước hết, hệ sinh thái số giúp ngành Ngân hàng nâng cao khả năng phục vụ người dân và doanh nghiệp, với các dịch vụ tài chính được cung cấp nhanh chóng, linh hoạt, cá nhân hóa và phù hợp với từng ngữ cảnh sử dụng. Bên cạnh đó, thông qua việc kết nối và chia sẻ dữ liệu giữa các bên trong và ngoài ngành tài chính - ngân hàng, hệ sinh thái số thông minh góp phần tăng hiệu quả quản lý rủi ro, phòng chống gian lận, bảo vệ người tiêu dùng. Đồng thời, đây là nền tảng quan trọng để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển sản phẩm dịch vụ mới, và mở rộng hợp tác giữa ngân hàng, Fintech, bigtech cũng như các lĩnh vực khác như giáo dục, y tế, thương mại điện tử... Trong dài hạn, hệ sinh thái số thông minh chính là động lực chiến lược để nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành tài chính - ngân hàng, đồng thời phục vụ hiệu quả cho mục tiêu phát triển kinh tế số, xã hội số của quốc gia.
Đến nay, tại Việt Nam, hệ sinh thái sản phẩm, dịch vụ số của ngành Ngân hàng với nhiều phương thức thanh toán hiện đại, tiện lợi được kết nối liên thông, tích hợp liền mạch, xuyên suốt với các ngành, lĩnh vực khác. Các dịch vụ trên Cổng Dịch vụ công Quốc gia (DVCQG), dịch vụ dân sinh như thanh toán điện, nước, viễn thông, y tế, giáo dục, hàng hóa trên các sàn thương mại điện tử, dịch vụ gọi xe, đặt nhà hàng, tour du lịch trên các nền tảng số... đều đã được đưa lên hoặc kết nối với ứng dụng di động của các ngân hàng, tổ chức trung gian thanh toán. Điều này cho phép người dân, doanh nghiệp giao dịch mua bán, thanh toán an toàn, thuận tiện, tiết kiệm thời gian, chi phí ngay trên ứng dụng, nền tảng số quen thuộc hàng ngày. Đồng thời, qua hệ sinh thái thanh toán số, các thông tin, lịch sử giao dịch của khách hàng cũng được lưu trữ, bảo mật.
Tại sự kiện Chuyển đổi số ngành Ngân hàng 2025, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, đến nay, có hơn 87% người Việt Nam trưởng thành có tài khoản ngân hàng. Thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) tăng trưởng ấn tượng. Giá trị TTKDTM gấp 25 lần GDP. Nhiều sản phẩm, dịch vụ ngân hàng thân thiện giàu tiện ích, đem lại giá trị thiết thực đáp ứng tốt nhu cầu đa dạng của khách hàng. Nhiều nghiệp vụ cơ bản đã được số hóa hoàn toàn 100% (tiền gửi tiết kiệm, tiền gửi có kỳ hạn, mở và sử dụng tài khoản thanh toán, mở thẻ ngân hàng, ví điện tử, chuyển tiền, cho vay...). Nhiều TCTD tại Việt Nam có tỷ lệ trên 90% giao dịch thực hiện trên kênh số.
Tại Họp báo thông tin kết quả hoạt động ngân hàng 6 tháng đầu năm 2025, NHNN cho biết, trong 5 tháng đầu năm 2025 so với cùng kỳ năm 2024, giao dịch TTKDTM tăng 45,44% về số lượng và 25,21% về giá trị; qua kênh Internet tăng 47,09% về số lượng và 34,46% về giá trị; qua kênh điện thoại di động tăng 39,90% về số lượng và 23,22% về giá trị; giao dịch qua QR Code tăng 76,62% về số lượng và 179.14% về giá trị; qua Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng tăng 9,99% về số lượng và tăng 39,85% về giá trị; qua Hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử tăng 14,33% về số lượng và 3,85% về giá trị.
Để có những kết quả trong TTKDTM và chuyển đổi số nói trên, thời gian qua, NHNN đã không ngừng hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, thường xuyên nghiên cứu, rà soát, sửa đổi, bổ sung và ban hành các quy định nhằm thúc đẩy hoạt động chuyển đổi số ngân hàng như: Xây dựng, tham mưu Chính phủ trình Quốc hội ban hành Luật Các TCTD 2024; phối hợp tham gia ý kiến xây dựng văn bản pháp luật liên quan trực tiếp đến hoạt động chuyển đổi số như: Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số, dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, Nghị định định danh và xác thực điện tử, Quyết định của Thủ tướng phê duyệt Chiến lược dữ liệu trung tâm dữ liệu quốc gia...; trình Chính phủ ban hành Nghị định số 52/2024/NĐ-CP ngày 15/5/2024 của Chính phủ quy định về TTKDTM, Nghị định 94/2025/NĐ-CP ngày 29/4/2025 của Chính phủ về Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng; ban hành các thông tư quy định chi tiết, hướng dẫn Luật Các TCTD và quy định chi tiết nội dung tại Nghị định 2; ban hành quy định về an toàn, bảo mật cho việc cung cấp dịch vụ trực tuyến trong ngành Ngân hàng; quy định về triển khai giao diện lập trình ứng dụng mở (Open API) trong ngành Ngân hàng; ban hành Chiến lược phát triển các hệ thống thanh toán Việt Nam đến năm 2030 góp phần định hướng phát triển thanh toán số tại Việt Nam...
Hạ tầng phục vụ chuyển đổi số ngành Ngân hàng luôn được chú trọng đầu tư, nâng cấp, phát triển, hoạt động thông suốt, an toàn. Hệ thống Thanh toán điện tử liên ngân hàng hoạt động ổn định, an toàn. Hạ tầng thông tin tín dụng quốc gia nâng cấp để gia tăng khả năng xử lý, cập nhật dữ liệu tự động, đồng thời đẩy mạnh triển khai kênh kết nối H2H (Host to Host) tới các TCTD nhằm hỗ trợ các TCTD tiết kiệm thời gian, nhân lực, giảm chi phí hoạt động và đảm bảo tính an toàn, minh bạch của hoạt động thông tin tín dụng.
Với ngành Ngân hàng, dữ liệu là chìa khóa kết nối hệ sinh thái mở, mang lại trải nghiệm xuyên suốt, liền mạch cho khách hàng. NHNN đã bám sát chỉ đạo của Thủ tướng, Tổ Công tác của Chính phủ triển khai Đề án 06 (Quyết định số 06/QĐ-TTg ngày 06/01/2022 của Thủ tướng Chính phê duyệt Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030), đồng thời tích cực phối hợp với Bộ Công an và các các cơ quan, đơn vị liên quan căn cứ thực trạng để tổ chức triển khai Đề án 06 trong ngành Ngân hàng một cách đồng bộ, hiệu quả. NHNN đã chỉ đạo các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán nghiên cứu, ứng dụng dữ liệu về dân cư, CCCD gắn chíp, tài khoản định danh và xác thực điện tử (VNeID) để làm sạch dữ liệu, nhận biết, xác minh chính xác khách hàng nhằm phòng chống, ngăn ngừa việc tội phạm mạo danh, sử dụng giấy tờ tùy thân giả mạo đăng ký sử dụng dịch vụ ngân hàng cho mục đích bất hợp pháp; đồng thời nghiên cứu ứng dụng dữ liệu dân cư trong triển khai các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng thuận tiện, an toàn nhất đến với người dân, khách hàng.
Tại Diễn đàn Chuyển đổi số khu vực công (17/7) do Báo điện tử VOV tổ chức, ông Lê Anh Dũng - Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN) cho biết, có hơn 120,9 triệu hồ sơ khách hàng cá nhân, 1,2 triệu hồ sơ khách hàng tổ chức đã được đối chiếu thông tin sinh trắc học. So với cùng kỳ năm 2024: số lượng khách hàng cá nhân bị lừa đảo, mất tiền giảm 57%; số lượng tài khoản cá nhân nhận tiền lừa đảo giảm 47%
Đồng thời, công tác đảm bảo an ninh, an toàn luôn được chú trọng. NHNN thường xuyên phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, cơ quan triển khai các biện pháp trong đảm bảo an ninh an toàn hoạt động ngân hàng, tăng cường truyền thông, giáo dục tài chính thông quan nhiều hoạt động, phương thức tiếp cận đa dạng nhằm ngăn ngừa, giảm thiểu lợi dụng dịch vụ thanh toán cho hoạt động bất hợp pháp, giúp người dân, doanh nghiệp khai thác tối đa tiềm năng, lợi ích của thanh toán số.
Gần đây, NHNN cũng đã phối hợp với một số ngân hàng xây dựng hệ thống SIMO - hệ thống giám sát, thu thập dữ liệu các tài khoản thanh toán, ví điện tử nghi ngờ gian lận, giả mạo. Hệ thống này hiện đã cung cấp cảnh báo tới các ngân hàng, hỗ trợ khách hàng khi chuyển tiền đến các tài khoản nằm trong danh sách nghi ngờ, giúp người dân cân nhắc trước khi thực hiện giao dịch. Đây tiếp tục là một minh chứng cho vai trò quan trọng của dữ liệu.
“Hóa giải” những thách thức
Mặc dù đạt những thành quả nhất định trong chuyển đổi số và TTKDTM nhưng ngành Ngân hàng vẫn còn đối mặt nhiều thách thức trong kết nối, quản lý dữ liệu. Dữ liệu còn phân mảnh, thiếu tính liên thông, chưa có sự đồng bộ và chuẩn hóa của cơ sở hạ tầng giữa các ngành, lĩnh vực để tạo điều kiện thuận tiện nhất cho việc kết nối, tích hợp tạo lập hệ sinh thái số. Thiếu các tiêu chuẩn đồng bộ, gây khó khăn trong tích hợp, chia sẻ dữ liệu. Khả năng khai thác dữ liệu thời gian thực còn hạn chế. Cơ chế chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan nhà nước và TCTD vẫn đang trong quá trình hình thành, chưa thực sự hoàn thiện.
Bối cảnh hiện nay đòi hỏi hạ tầng công nghệ của ngân hàng không chỉ phải đáp ứng yêu cầu nội bộ, mà còn cần thích ứng với nhiều giao thức, phương thức tích hợp khác nhau, đồng thời tận dụng AI để cung cấp các dịch vụ thông minh hơn, cá nhân hóa hơn cho khách hàng. Trong bối cảnh ngân hàng cần phê duyệt khoản vay một cách thông minh và nhanh chóng, khách hàng không thể chờ đợi quá lâu. Vì vậy, các tổ chức cần tận dụng sức mạnh của AI, học máy (ML) và hiện nay là Gen AI để tự động hóa và tối ưu hóa nhiều quy trình vận hành.
Ngoài ra, không chỉ ngân hàng mà nhiều lĩnh vực khác cũng thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao, có kinh nghiệm, có kiến thức về nghiệp vụ và công nghệ phục vụ chuyển đổi số. Cùng với sự phát triển của công nghệ, xu hướng gia tăng tội phạm công nghệ với những thủ đoạn mới ngày càng tinh vi, khó lường, gia tăng rủi ro an ninh mạng. Chưa kể, một bộ phận người dân có tâm lý e ngại khi tiếp cận và sử dụng các dịch vụ thanh toán trên nền tảng số.
Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) và Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân mới được Quốc hội thông qua, trong đó có những quy định chặt chẽ hơn liên quan đến phân loại, quản lý, chia sẻ và bảo vệ dữ liệu.
Trong thời gian tới, để thúc đẩy số hóa ngân hàng, góp phần hiện thực hóa mục tiêu chuyển đổi số quốc gia, NHNN cho biết, ngành Ngân hàng sẽ tập trung triển khai một số giải pháp như sau:
Thứ nhất, tiếp tục hoàn thiện thể chế, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan đẩy nhanh việc rà soát, sửa đổi, ban hành các văn bản pháp luật thúc đẩy và tháo gỡ khó khăn trong TTKDTM, chuyển đổi số ngành Ngân hàng.
Thứ hai, tiếp tục nâng cấp, hoàn thiện hạ tầng cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số ngành Ngân hàng đảm bảo an ninh, an toàn, chú trọng việc xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu dùng chung ngành Ngân hàng tiến đến ra quyết định dựa trên dữ liệu. Bên cạnh đó, xây dựng, ban hành tiêu chuẩn dữ liệu, đồng thời quy định cụ thể về an toàn, an ninh thông tin và dữ liệu. Đồng thời, khuyến khích các ngân hàng triển khai công nghệ mới như AI, Big Data, Blockchain…phục vụ việc xây dựng hạ tầng dữ liệu linh hoạt và bền vững... Các TCTD cần cập nhật các ứng dụng công nghệ bảo mật hiện đại, đầu tư hạ tầng công nghệ bảo mật.
Thứ ba, tiếp tục triển khai phối hợp liên ngành: Tích hợp, kết nối, chia sẻ thông tin ngành Ngân hàng với các ngành, lĩnh vực khác để mở rộng hệ sinh thái số và phát triển dịch vụ ngân hàng số, thanh toán số, góp phần hình thành hệ sinh thái số liên thông, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp tiếp cận các dịch vụ nhanh chóng, an toàn, hiệu quả.
Thứ tư, tăng cường hợp tác quốc tế để cập nhật xu hướng công nghệ mới, học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia.
Thứ năm, tăng cường nguồn lực cho chuyển đổi số, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ đổi mới sáng tạo cung ứng đa dạng các sản phẩm, dịch vụ tiện ích, chi phí hợp lý cho người dân và doanh nghiệp; các TCTD cần đào tạo và tuyển chọn đội ngũ nhân sự về bảo mật có tay nghề cao.
Thứ sáu, ngành Ngân hàng tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền thông, giáo dục tài chính cho người dân, doanh nghiệp sử dụng dịch vụ ngân hàng trên kênh số một cách an toàn, hiệu quả.
Về phía các bộ, ngành liên quan cần tiếp tục triển khai trấn áp tội phạm trên không gian mạng như rà soát vô hiệu hóa các trang web nghi ngờ lừa đảo trên không gian mạng, xây dựng các quy chế phối hợp để có thể khẩn cấp ngăn chặn các hoạt động lừa đảo; tiếp tục tăng cường hợp tác quốc tế để ngăn chặn, phòng ngừa, phát hiện các tổ chức lừa đảo trên không gian mạng xuyên biên giới để kịp thời cảnh báo tới người dân; nghiên cứu giải pháp kỹ thuật để ngăn chặn có hiệu quả các cuộc gọi, tin nhắn nghi vấn lừa đảo...
Hà Lan