Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome H. Powell vừa có bài phát biểu quan trọng tại Hội nghị thường niên lần thứ 67 của Hiệp hội Kinh tế Doanh nghiệp Quốc gia (NABE) về chủ đề tưởng chừng rất kỹ thuật nhưng lại giữ vị trí cốt lõi trong vận hành chính sách tiền tệ hiện đại của Mỹ đó là: Vai trò quan trọng của Bảng cân đối kế toán. Ông Powell khẳng định, chính sách tiền tệ chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi công chúng hiểu rõ Fed đang làm gì, vì sao lại hành động như vậy và cơ chế truyền dẫn của những công cụ đó.
Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)
Vai trò là bộ khung của chính sách tiền tệ
Chủ tịch Jerome H. Powell nhấn mạnh: Một trong những chức năng cốt lõi của ngân hàng trung ương là xây dựng nền tảng tiền tệ cho toàn bộ hệ thống tài chính và nền kinh tế nói chung. Nền tảng ấy được cấu thành từ các nghĩa vụ nợ (liabilities) mà Fed phát hành ra thị trường. Tính đến đầu tháng 10/2025, tổng quy mô tài sản nợ trên bảng cân đối kế toán của Fed đạt 6,5 nghìn tỷ USD, trong đó ba cấu phần chính chiếm tới 95% tổng số, đó là: Tiền giấy do Fed phát hành, dự trữ của các ngân hàng thương mại tại Fed và tài khoản chung của Bộ Tài chính Hoa Kỳ.
Ở phía tài sản (assets), Fed nắm giữ chủ yếu trái phiếu Kho bạc Mỹ và chứng khoán thế chấp do các cơ quan chính phủ bảo lãnh (MBS). Khi Fed mua vào các chứng khoán này, họ bơm thanh khoản vào hệ thống thông qua ghi có vào tài khoản dự trữ của các ngân hàng thương mại. Quá trình này không làm tăng tổng nghĩa vụ nợ, nhưng thay đổi cấu trúc thanh khoản của nền kinh tế - chuyển từ chứng khoán dài hạn sang tiền dự trữ ngắn hạn có độ thanh khoản cao.
Công cụ chính sách quan trọng của Fed
Ông Jerome H. Powell khẳng định rằng, trong thời điểm chính sách lãi suất đã chạm giới hạn thấp nhất (zero lower bound), bảng cân đối kế toán trở thành công cụ chính sách tối quan trọng. Khi đại dịch Covid-19 bùng phát vào tháng 3/2020, nền kinh tế Mỹ gần như tê liệt, thị trường tài chính rơi vào tình trạng đóng băng, đe dọa biến khủng hoảng y tế công thành suy thoái kinh tế. Trước tình thế đó, Fed đã triển khai một loạt chương trình cho vay khẩn cấp với quy mô lớn nhằm bảo đảm thanh khoản và trấn an thị trường. Đỉnh điểm vào tháng 7/2020, quy mô cho vay từ các chương trình này vượt 200 tỷ USD. Với sự ủng hộ của Quốc hội và Chính phủ, các công cụ này đã ngăn chặn sự sụp đổ dây chuyền của hệ thống tài chính, củng cố niềm tin của thị trường và góp phần quan trọng cho quá trình hồi phục nền kinh tế.
Song song, Fed can thiệp trực tiếp vào thị trường trái phiếu Kho bạc, vốn là trụ cột của hệ thống tài chính toàn cầu. Thông qua chương trình mua vào quy mô lớn (quantitative easing - QE), Fed bơm mạnh thanh khoản để khôi phục chức năng thị trường, duy trì dòng tín dụng cho doanh nghiệp và hộ gia đình, cũng như tạo điều kiện tài chính nới lỏng cần thiết cho phục hồi kinh tế.
Kinh tế vĩ mô và triển vọng chính sách tiền tệ
Chủ tịch Fed Jerome H. Powell cho biết, triển vọng của nền kinh tế Mỹ vẫn ổn định mặc dù các rủi ro về việc làm đang có dấu hiệu gia tăng. Ông khẳng định, Fed sẽ tiếp tục điều chỉnh chính sách dựa trên diễn biến thực tế của kinh tế và lạm phát, thay vì đi theo một lộ trình cố định. Theo ông Jerome H. Powell, mặc dù một số dữ liệu kinh tế bị trì hoãn do tình trạng chính phủ tạm ngừng hoạt động, Fed vẫn có đủ thông tin để đánh giá tình hình nhờ vào các nguồn dữ liệu khu vực công và tư, cùng mạng lưới khảo sát kinh tế trên toàn quốc của 12 Ngân hàng Dự trữ Liên bang. Ông Jerome H. Powell nhận định: Thị trường lao động Mỹ vẫn duy trì tỷ lệ thất nghiệp thấp, song tốc độ tạo việc làm đã chậm lại đáng kể, một phần do nguồn cung lao động suy giảm, trong bối cảnh đó, rủi ro đối với tăng trưởng việc làm có xu hướng tăng lên. Dù dữ liệu việc làm mới nhất chưa được công bố, các khảo sát cho thấy tỷ lệ sa thải vẫn thấp, nhưng cả người lao động lẫn doanh nghiệp đều cảm nhận rõ ràng sự chững lại của thị trường việc làm.
Về lạm phát, chỉ số giá chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE) lõi trong 12 tháng tính đến tháng 8/2025 đạt 2,9%, tăng nhẹ so với đầu năm 2025. Fed cho rằng mức tăng này chủ yếu phản ánh tác động từ thuế quan và chi phí hàng hóa tăng, trong khi giá dịch vụ nhà ở tiếp tục giảm. Ông Powell nhấn mạnh: Áp lực giá hiện tại không lan rộng trong toàn nền kinh tế. Kỳ vọng lạm phát ngắn hạn có tăng lên, nhưng các chỉ báo dài hạn vẫn phù hợp với mục tiêu 2% của Fed.
Bên cạnh đó, Chủ tịch Fed Jerome H. Powell cũng phát đi tín hiệu về khả năng tiếp tục hạ lãi suất thêm 0,25 điểm phần trăm trong cuộc họp chính sách vào cuối tháng 10/2025 tới đây. Theo giới chuyên gia nhận định, rủi ro đối với thị trường lao động đang gia tăng - đây là yếu tố chính thúc đẩy Fed tiếp tục nới lỏng chính sách trong thời gian tới. Giới phân tích gần như chắc chắn về một đợt giảm lãi suất trong tháng 10/2025, đồng thời dự báo Fed có thể tạm ngừng thu hẹp bảng cân đối kế toán để duy trì thanh khoản. Theo CME, chỉ khoảng 2,7% thị trường dự đoán Fed sẽ giữ nguyên lãi suất (ở mức 4,25-4,5%) và 97,3% thị trường dự đoán Fed sẽ giảm 25 điểm cơ bản so với thời điểm hiện tại (xuống mức 3,75-4,00%) trong cuộc họp vào tháng 10/2025.
Ngọc Khuê (Tổng hợp từ Fed)