Ngày 20/12/2013 tại Brussels, Hội nghị thượng đỉnh Liên minh châu Âu (EU) kết thúc sau hai ngày làm việc với nhiều nội dung quan trọng, trong đó các quan chức EU đã thông qua đề xuất của các bộ trưởng tài chính châu Âu về việc thành lập hệ thống xử lý những ngân hàng yếu kém trong khu vực đồng tiền chung euro, đánh dấu nỗ lực liên tiếp của các bộ trưởng tài chính EU sau nhiều tháng thảo luận và tranh cãi quyết liệt.
Trước đó, ngày 18/12/2013, các bộ trưởng tài chính châu Âu đã nhất trí thiết lập cơ chế giải quyết riêng (SRM), cho phép EU có quyền xử lý những ngân hàng yếu kém trong khu vực euro, qua đó sẽ tránh được tác động xấu có thể ảnh hưởng đến các nước trong khu vực. Trong đó, NHTW châu Âu (ECB) sẽ chịu trách nhiệm giám sát trực tiếp 128 ngân hàng lớn nhất trong khu vực euro, đồng thời giám sát gián tiếp 6.000 ngân hàng còn lại thông qua cơ quan giám sát ngân hàng tại các nước thành viên. Theo đó, mỗi nước phải tuân thủ qui định chung về giám sát và đóng cửa những ngân hàng yếu kém.
Các quan chức EU đã đạt được “bước đột phá mang tính quyết định” về giải pháp tài khóa nhằm cứu vớt hoặc xử lý những ngân hàng yếu kém tại khu vực euro vào 3h00 sáng 18/12, nhưng kết luận cụ thể được thông qua 18 giờ sau đó do những tranh cãi quyết liệt giữa 28 bộ trưởng tài chính EU.
Đây là kết quả dàn xếp phương thức phối hợp giữa CHLB Đức và nguyện vọng của đa số các nước thành viên EU sau Hội nghị các nước thành viên chủ chốt và quan chức EU tại Berlin dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Tài chính Đức, Wolfgang Schauble vào thứ sáu (13/12/2013), đặc biệt là thái độ kiên quyết và áp lực của Chủ tịch ECB, Mario Draghi yêu cầu phải nhanh chóng thành lập liên minh ngân hàng, như thế mới có thể ngăn chặn được nguy cơ khủng hoảng ngân hàng trong tương lai.
Khi trao quyền giám sát các ngân hàng cho ECB, CHLB Đức không phản đối quan điểm của Ủy ban châu Âu (EC), và ECB có quyền giải thể những ngân hàng yếu kém. CHLB Đức cũng tỏ thái độ cởi mở đối với việc thành lập quĩ cứu trợ riêng cho khu vực euro với nguồn vốn là các khoản thuế do các ngân hàng đóng góp, nhưng cần thảo luận cụ thể hơn. Bộ trưởng Wolfgang Schauble cho rằng, nguồn quĩ này sẽ rất hạn chế, nên phần lớn vẫn phải do các nước chủ quản ngân hàng gánh vác.
Quan điểm này cũng được Bộ trưởng Tài chính Hà Lan, Jeroen Dijsselbloem đồng tình khi cho rằng, cần sử dụng nguồn vốn của các nước chủ quản để cứu vớt ngân hàng trước khi khai thác nguồn vốn từ những quốc gia khác.
Theo tính toán của các chuyên gia phân tích, các ngân hàng châu Âu cần ít nhất 100 tỉ euro (137 tỉ USD) để tăng vốn theo qui định mới. Trong khi đó, nguồn quĩ SRM được thiết lập trong thời hạn 10 năm với giá trị vào khoảng 55 tỉ euro, không đủ để trấn an thị trường trước những biến động tiềm tàng trong tương lai.
Chính phủ Đức cũng phản đối cơ cấu pháp lý của quĩ này và cho rằng, phải thay đổi trước khi ký kết hoặc phải xử lý trước tòa án. Theo đó có thể là dựa trên thỏa thuận liên chính phủ ngoài hiệp ước EU, mà không cần phải điều chỉnh hiệp ước chung này, vốn đang hạn chế các phương án giải quyết.
Trước những vấn đề phức tạp trên đây, thỏa thuận về SRM sẽ là cơ sở cho các cuộc đàm phán với Nghị viện châu Âu vốn được cho là sẽ khó khăn và kéo dài. Trong đó, các nhà làm luật có xu hướng tìm kiếm định chế mạnh và đơn giản trong hệ thống giải quyết chung này. Các quan chức EU hy vọng, SRM sẽ đi vào hoạt động từ năm 2015.
Nhìn chung, thái độ nhượng bộ của Bộ trưởng Wolfgang Schauble cho phép EC trở thành cơ quan chính có quyền giải quyết các ngân hàng trong khu vực euro, mở đường cho việc thành lập liên minh ngân hàng, với hy vọng liên minh này sẽ cùng gánh vác chi phí cứu vớt ngân hàng.
Quang Hải – Nguồn: ECB, Financial Times, NY Times