Hội nghị mùa Xuân của WB và IMF

Nội dung Hội nghị được tóm tắt tại Thông cáo chung của các bộ trưởng đại diện cho 189 quốc gia tham dự hội nghị, với thông điệp nêu rõ: Hội nghị mùa Xuân năm 2017 diễn ra trong bối cảnh kinh tế toàn cầu tiếp tục phục hồi và bắt đầu lấy lại động lượng, nhưng rủi ro vẫn đe dọa các nước đang phát triển và các nước nghèo trên thế giới, đòi hỏi WB tiếp tục đóng vai trò chủ chốt trong việc đảm bảo tăng trưởng kinh tế bền vững, mang lại lợi ích cho tất cả mọi người, từng bước giảm nghèo bền vững và xóa bỏ chênh lệch về mức sống.

Thông cáo chung nêu rõ, kinh tế toàn cầu phục hồi và lấy lại động lượng, giá cả các loại hàng hóa tăng vững, nguy cơ giảm phát bị đẩy lùi. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng kinh tế chưa cao, bất ổn chính trị và chính sách gia tăng. Trong đó, di sản của khủng hoảng, nợ nần ở mức cao, năng suất tăng chậm, xu hướng già hóa dân số tiếp tục là thách thức lớn tại các nước phát triển. Trong khi đó, các nước đang phát triển và mới nổi phải đối mặt với nhiều vấn đề như mất cân đối kinh tế trong nước, điều kiện tiếp cận tài chính khó khăn hơn so với kỳ vọng, tình trạng bất định chính sách trên toàn cầu tiếp tục đặt ra nhiều thách thức.

Trong những thập kỷ qua, hoạt động thương mại, hội nhập tài chính, và đổi mới công nghệ đã đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao mức sống, hàng trăm triệu người trên thế giới đã thoát nghèo bền vững. Tuy nhiên, năng suất tăng chậm kéo dài đang là mối lo ngại rất lớn, nhất là đối với người nghèo, đòi hỏi phải tăng cường những nỗ lực để tạo thuận lợi cho người nghèo trong việc tiếp cận các thành quả của tiến bộ công nghệ và hội nhập kinh tế quốc tế.

Hội nghị tăng cường thực hiện các cam kết nhằm đảm bảo tăng trưởng cao và cân bằng, bền vững, tạo nhiều công ăn việc làm cho người lao động. Mỗi nước cần sử dụng các công cụ chính sách như chính sách tiền tệ và tài khóa, cải cách cơ cấu, đồng thời tăng cường phối hợp quốc tế. Hội nghị tái khẳng định cam kết là, thông báo lập trường chính sách rõ ràng, tránh xu hướng chính sách hướng nội, duy trì ổn định tài chính toàn cầu. Các bộ trưởng thừa nhận, một số động thái và cách thức can thiệp vào chính sách tiền tệ có thể gây bất ổn về tỷ giá, dẫn đến những chao đảo quá mức trên thị trường ngoại hối quốc tế, gây bất ổn tài chính và cản trở tăng trưởng kinh tế. Các nước cam kết kiềm chế phá giá cạnh tranh, không điều chỉnh tỷ giá để vì mục tiêu cạnh tranh, tăng cường hợp tác trong việc tìm kiếm chính sách thích hợp để khắc phục tình trạng mất cân đối thương mại và tài chính toàn cầu. Các nước đã thảo luận các biện pháp nâng cao mức đóng góp của thương mại đối với nền kinh tế, trong đó nhấn mạnh những ưu tiên sau đây:

Chính sách tiền tệ thích hợp: Đối với những nước có tỷ lệ lạm phát thấp hơn mục tiêu đề ra và tăng trưởng kinh tế thấp xa so với tiềm năng, cần tiếp tục duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng, nhất quán với chức năng, nhiệm vụ của ngân hàng trung ương, chủ động phòng ngừa rủi ro bất ổn tài chính, xây dựng khung chính sách tin cậy. Bản thân chính sách tiền tệ không thể tạo ra tăng trưởng cân đối và bền vững, mà phải phối hợp với những chính sách hỗ trợ khác. Cần thông báo rõ ràng các giải pháp đưa chính sách tiền tệ trở lại trạng thái bình thường sau thời gian nới lỏng không có tiền lệ, nhằm giảm thiểu hiệu ứng lan truyền sang những quốc gia khác.

Chính sách tài khóa thân thiện với tăng trưởng: Cần sử dụng chính sách tài khóa một cách linh hoạt và thân thiện với tăng trưởng, ưu tiên đầu tư chất lượng cao, tăng cường cải cách để cải thiện năng suất và hiệu quả, tạo cơ hội tiếp cận tài chính cho tất cả các đối tượng và thành phần xã hội, tăng cường các biện pháp toàn diện để ổn định nợ công một cách bền vững.

Ưu tiên các chuỗi cải cách cơ cấu thích hợp: Đẩy mạnh cải cách cơ cấu để thúc đẩy tăng trưởng và tăng năng suất, hỗ trợ việc điều chỉnh giảm chi phí sản xuất, kinh doanh. Việc xây dựng, ưu tiên, và xâu chuỗi các biện pháp cải cách cần phù hợp với tình hình thực tế của mỗi nước, mục tiêu là thúc đẩy đầu tư vào hạ tầng, phát triển nguồn nhân lực, nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo thêm nhiều việc làm cho người lao động.

Duy trì ổn định tài chính: Tiếp tục tăng cường tính bền vững của khu vực tài chính nhằm hỗ trợ phát triển và tăng trưởng kinh tế. Điều này đòi hỏi những nỗ lực bền bỉ nhằm khắc phục hậu quả còn lại của khủng hoảng (vốn đã gây nhiều thiệt hại cho các nước phát triển và một số nước mới nổi), theo dõi nguy cơ phát sinh rủi ro tài chính tiềm tàng, có thể xảy ra do duy trì các mức lãi suất thấp quá lâu và do những thay đổi về thanh khoản tại những thị trường chiến lược trên thế giới. Đề cao tầm quan trọng của việc triển khai các chương trình cải cách khu vực tài chính một cách đầy đủ, kịp thời và nhất quán. Đồng thời, đẩy nhanh việc hoàn thiện các khung khổ tài chính theo hướng điều chỉnh những nội dung còn lại.

Vì nền kinh tế thế giới toàn diện: Thực hiện các chính sách có thể tạo cơ hội cho mọi người tại các quốc gia thành viên, đảm bảo tính bền vững lâu dài về hợp tác giữa các nước. Áp dụng các chính sách trong nước nhằm phát triển và nâng cao khả năng thích ứng của lực lượng lao động có trình độ chuyên môn, những chính sách có thể hạn chế những mặt trái của tiến bộ công nghệ và hội nhập kinh tế, cùng phối hợp để đảm bảo không gây gánh nặng cho những thế hệ sau. Tất cả các nước phải được hưởng lợi từ kết quả hợp tác thông qua việc cải tiến khung phối hợp để đáp ứng nhu cầu thay đổi trong nền kinh tế toàn cầu, cùng hành động để đối phó với những thách thức chung, hỗ trợ các nỗ lực theo mục tiêu phát triển bền vững vào năm 2030 (SDGs - 2030), đảm bảo trật tự hoạt động của hệ thống tiền tệ quốc tế (IMS). Cùng hành động để hỗ trợ các nước khắc phục thiên tai, giải quyết xung đột, khủng hoảng tị nạn và di dân. Tìm kiếm các giải pháp đảm bảo cân bằng thương mại quốc tế và thuế quan, chống tài trợ cho khủng bố, nạn tham nhũng, và các dòng vốn bất hợp pháp, xử lý tình trạng suy giảm các mối quan hệ ngân hàng đại lý.

Liên quan đến các hoạt động của IMF, Hội nghị hoan nghênh chương trình nghị sự do Ban Quản lý IMF đề xuất về chính sách toàn cầu, trong đó IMF đóng vai trò chủ chốt trong việc hỗ trợ các thành viên vào thời điểm khó khăn này, nhằm:

Phục hồi bền vững: Dựa trên cách tiếp cận ba hướng (chính sách tài khóa, tiền tệ, cơ cấu), các bộ trưởng tham dự hội nghị hoan nghênh khuyến nghị của IMF về phối hợp chính sách theo đặc thù của mỗi quốc gia nhằm duy trì phục hồi bền vững và khắc phục tình trạng mất cân đối quá mức trong nền kinh tế toàn cầu. Hỗ trợ việc xây dựng các quy định tài khóa và khung chính sách trung hạn, cũng như việc áp dụng khung giám sát tài khóa song phương. Ủng hộ việc xem xét Khung Đánh giá quản lý đầu tư công, triển khai Sáng kiến Hỗ trợ chính sách hạ tầng, và tăng cường cải cách chính sách tài khóa theo hướng cân bằng và thân thiện với tăng trưởng. Các đại biểu cũng ủng hộ việc tiếp tục nghiên cứu cách thức giảm thiểu chi phí chính sách tài khóa trong ngắn hạn và lợi ích dài hạn của cải cách cơ cấu;

Tăng năng suất và giảm thiểu thiệt hại: Hội nghị hoan nghênh đánh giá gần đây của IMF về nguyên nhân của tình trạng năng suất tăng chậm và bộ công cụ xác định sai lệch trong chính sách cơ cấu, mong muốn IMF tiếp tục có những khuyến nghị về những biện pháp cải cách ưu tiên nhằm thúc đẩy năng suất, đầu tư, và bền vững trước những cú sốc kinh tế. Mong muốn IMF tiếp tục nghiên cứu biện pháp khắc phục tình trạng nợ nần triền miên và hạn chế thương tổn trong khu vực tài chính, những thách thức trong thời đại kinh tế số. Ủng hộ việc tiếp tục vai trò chủ động của IMF trong việc giúp đỡ các nước xử lý tình trạng suy giảm các mối quan hệ ngân hàng đại lý.

Tại Hội nghị, các bộ trưởng kêu gọi IMF xúc tiến các chính sánh nhằm:

Mở rộng các cơ hội: Ủng hộ đề án tăng cường nắm bắt những tác động kinh tế vĩ mô đối với tiến bộ công nghệ, thương mại và các dòng vốn. Hoan nghênh hoạt động phối hợp giữa IMF với những tổ chức quốc tế khác trong việc cải tiến quản trị, chống tham nhũng, nâng cấp môi trường kinh doanh, và tăng cường cạnh tranh; đánh giá sắp tới của IMF về rà soát lại vai trò của IMF về những vấn đề quản trị.

Tạo thuận lợi cho các giải pháp đa phương, phù hợp với những thách thức toàn cầu: Ủng hộ việc tăng cường nỗ lực của IMF trong việc đưa ra đánh giá thắng thắn và nghiêm túc về tình trạng mất cân đối quá mức trong nền kinh tế toàn cầu và nguyên nhân, về tỷ giá hối đoái tại Điều IV trong tư vấn chính sách và Báo cáo Khu vực bên ngoài. Các đại biểu nhắc lại tầm quan trọng của việc đảm bảo thực hiện hiệu quả và nhất quán là phải có tầm nhìn khoa học về các dòng vốn, coi trọng các biện pháp quản lý dòng vốn dựa trên ngữ cảnh quốc giá về khả năng bảo lãnh, nghiên cứu vai trò của các chính sách vĩ mô thận trọng đối với việc tăng cường tính bền vững trước những bất ổn lớn về các dòng vốn. Ủng hộ việc phân tích kỹ lưỡng của IMF về tác động lan tỏa của các chính sách trong nước đối với nền kinh tế toàn cầu, hoan nghênh phân tích của IMF về các mối quan hệ kinh tế vĩ mô trong hoạt động giám sát song phương, và sự phối hợp giữa IMF với những định chế đa phương trong việc tìm kiếm các mục tiêu chung. Hoan nghênh sự phối hợp của IMF với các cơ quan xây dựng các chuẩn mực quốc tế trong việc hỗ trợ chương trình nghị sự về cải cách các quy định tài chính toàn cầu và xử lý tình trạng chênh lệch dữ liệu. Ủng hộ vai trò của IMF trong việc xử lý các vấn đề về thuế quốc tế, kể cả thông qua cương lĩnh phối hợp về thuế; hỗ trợ các vấn đề pháp lý nhằm tăng cường tính trung thực trong khu vực tài chính; giúp các nước tăng cường thể chế xử lý các dòng vốn bất hợp pháp. Kêu gọi IMF tiếp tục giúp các nước giải quyết các vấn đề kinh tế vĩ mô phát sinh từ những cú sốc, kể cả những gánh nặng bắt nguồn từ thiên tai, xung đột, khủng hoảng di dân.

Củng cố IMS: Với sự hỗ trợ của IMF về giám sát hiệu quả, việc tăng cường các chính sách trong nước là nền tảng để ngăn chặn khủng hoảng. Các nước sẽ nghiên cứu các lựa chọn để tiếp tục tăng cường hệ thống an toàn tài chính toàn cầu (GFSN), kể cả thông qua việc phối hợp thu xếp tài trợ khu vực, xem xét khả năng mở rộng việc sử dụng quyền rút vốn đặc biệt (SDR). Để tiếp tục nâng cao hiệu quả của các công cụ cho vay từ IMF, các đại biểu ủng hộ kế hoạch rà soát các công cụ đề phòng và triển khai những đề xuất mới về hỗ trợ thanh khoản ngắn hạn, các công cụ chính sách phi tài chính nhằm phát tín hiệu và chính sách giám sát cho các thành viên. Hoan nghênh chương trình khảo sát khung hợp đồng chủ - nợ hiện hành nhằm tái cơ cấu nợ quốc gia và nghiên cứu gần đây về hạn mức nợ quốc gia trong bộ công cụ nợ.

Liên quan đến việc giúp đỡ các nước thu nhập thấp (LICs), các nước xuất khẩu hàng hóa và các nước nhỏ dễ bị tổn thương, các bộ trưởng hoan nghênh sự hỗ trợ và phối hợp tiếp theo của IMF và các tổ chức quốc tế liên quan đối với SDGs 2030, kể cả việc tài trợ cho chương trình nghị sự về phát triển, giúp các nước thuộc nhóm này tăng cường huy động các nguồn thu trong nước và tăng cường hệ thống quản lý tài chính nhằm phát triển thị trường tài chính trong nước. Hoan nghênh sự giúp đỡ của IMF, kể cả thông qua sự hỗ trợ về kỹ thuật và tài chính, tăng cường khung chính sách, hỗ trợ đa dạng hóa kinh tế và chiến lược điều chỉnh tại các nước xuất khẩu và LICs. Hoan nghênh cách thức rõ ràng được IMF đưa ra gần đây về tiếp cận các nguồn lực từ Tài khoản Nguồn lực chung cho các thành viên và cho các nỗ lực giảm nghèo và ủy thác tăng trưởng (PRGT). Mong muốn IMF rà soát khung bền vững nợ cho LICs, và sự hỗ trợ của IMF đối với thỏa thuận về sáng kiến của các nước G20 và châu Phi về thúc đẩy đầu tư của khu vực tư nhân, tiếp tục thảo luận về các vấn đề an sinh xã hội và các chương trình hỗ trợ PRGT. Hoan nghênh cam kết dành tổng cộng 11,8 tỷ USD trong SDR để cho vay hỗ trợ PRGT và sự tham gia rộng rãi của các thành viên trong việc tăng cường nỗ lực này.

Tăng cường chính sách bền vững: Các bộ trưởng hy vọng, IMF rà soát các kinh nghiệm về chiến lược quản lý nợ, khuyến khích IMF tiếp tục nghiên cứu về hệ thống hưu trí bền vững. Các nước tiếp tục hỗ trợ phối hợp trong việc giám sát và phân tích những thách thức khác, nhất là tại những nước đang gặp khó khăn về kinh tế vĩ mô.

Phối hợp phát triển năng lực giám sát: Hoan nghênh sự quan tâm của IMF trong việc hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo phân tích chính sách bổ sung, nhất là đối với những quốc gia thuộc nhóm này.

Hoàng Thế Thỏa

Nguồn: IMF và WB, tháng 4/2017