Sáng 30/10/2025, tại Hà Nội, Thời báo Ngân hàng tổ chức buổi Tọa đàm với chủ đề “Tiết kiệm - Sức mạnh nội sinh trong kỷ nguyên số”. Sự kiện diễn ra đúng vào dịp kỷ niệm Ngày Tiết kiệm Thế giới (31/10), nhằm lan tỏa thông điệp về vai trò của tiết kiệm, không chỉ như một hành vi cá nhân, mà như một trụ cột quan trọng của hệ thống tài chính, nền kinh tế và chuyển đổi số tại Việt Nam.
Tiết kiệm vì sự phát triển bền vững
Tại Toạ đàm, các tham luận nhấn mạnh vai trò lâu dài của tiết kiệm đối với phát triển bền vững, củng cố “đệm an toàn” cho hộ gia đình và tạo nguồn vốn cho đầu tư của nền kinh tế. Trên bình diện xã hội, văn hoá tiết kiệm - chống lãng phí giúp tăng hiệu quả sử dụng nguồn lực trong cả khu vực công lẫn tư. Trên bình diện thị trường, dòng tiền tiết kiệm ổn định giúp hệ thống tài chính giảm biến động chu kỳ, mở không gian cho tín dụng sản xuất - kinh doanh. Bối cảnh số hoá hiện nay làm thay đổi mạnh mẽ cách người dân tích luỹ: từ sổ tiết kiệm truyền thống sang tài khoản số, ví điện tử, tiết kiệm định kỳ tự động, lãi nhập gốc linh hoạt, và các tính năng “bỏ ống heo” ngay trên điện thoại.
Toàn cảnh Toạ đàm
Theo PGS.TS Chu Khánh Lân, Phó Vụ trưởng Vụ Dự báo Thống kê - Ổn định tiền tệ (NHNN), tiết kiệm có vai trò rất quan trọng, hành động đem lại sự phát triển của mỗi cá nhân, gia đình và đất nước, đồng thời còn giúp cho một quốc gia có khả năng chống chịu, hội nhập một cách bền vững.
Trên thế giới, một số quốc gia vượt qua được mức thu nhập trung bình như Hàn Quốc, Singapore, Trung Quốc họ có hệ số sử dụng vốn (ICOR) rất thấp chỉ từ 3,0 đến 3,5 nhưng đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế cao chỉ trong một giai đoạn đến 15-16 năm nhờ vào việc tiết kiệm. Tuy nhiên, họ phải đầu tư rất hiệu quả thì hệ số ICOR mới thấp. Ngược lại, một số quốc gia không vượt qua được bẫy thu nhập trung bình như Thái Lan và Malaysia thì hệ số ICOR cao, số năm có tốc độ tăng trưởng cao lại không nhiều.
Phó Thống đốc NHNN Phạm Thanh Hà dự và phát biểu tại Toạ đàm
Tại Việt Nam, 30 năm trở lại đây, tốc độ tăng trưởng GDP bình quân chỉ khoảng 6,5%, tỷ lệ tiết kiệm GDP cũng không phải thấp là 29%, nhưng không được cao như các quốc gia phát triển. Trong khi đó, tỷ lệ đầu tư GDP khoảng 30%.
“Một mặt là chênh lệch giữa hai chỉ số nhưng tốc độ tăng trưởng thấp hơn, tức câu chuyện ở đây không chỉ thực hành tiết kiệm để đầu tư mà phải làm như thế nào để hiệu quả”, ông Lân nhấn mạnh.
PGS.TS. Chu Khánh Lân cho rằng, tiết kiệm không chỉ là hành vi cá nhân mà còn là sức mạnh nội sinh của quốc gia. Trong Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia (Quyết định 149/QĐ-TTg, năm 2020), tiết kiệm được xác định là một trong năm trụ cột của tài chính toàn diện, bên cạnh thanh toán, chuyển tiền, tín dụng và bảo hiểm. Chiến lược này hướng đến mục tiêu đến năm 2025, 25-30% người trưởng thành gửi tiết kiệm tại các tổ chức tín dụng, đồng thời mở rộng tiếp cận các dịch vụ tài chính chính thức, giúp người dân tránh tín dụng đen, tăng năng lực quản lý tài chính và khả năng chống chịu rủi ro.
PGS.TS. Chu Khánh Lân, Phó Vụ trưởng Vụ Dự báo Thống kê - Ổn định tiền tệ (NHNN) trao đổi tại Tọa đàm
Từ góc độ chính sách, công tác xây dựng và thi hành pháp luật được coi là “đột phá của đột phá”, là nền tảng để hoàn thiện thể chế phát triển tài chính toàn diện. Cùng với đó, mạng lưới cung ứng tài chính đang mở rộng mạnh mẽ với hơn 10.800 điểm bưu điện văn hóa xã, 3.000 điểm giao dịch tại Ủy ban nhân dân xã, cùng 81 tổ chức thanh toán qua Internet và 51 đơn vị qua điện thoại di động. Kết quả bước đầu cho thấy, 87% người trưởng thành có tài khoản ngân hàng, 33% có tiền gửi tiết kiệm tại các tổ chức tín dụng, và hơn 86% tin tưởng vào hệ thống tài chính chính thức. Đây là nền tảng quan trọng để hình thành văn hóa tiết kiệm hiện đại và toàn diện, gắn liền với chuyển đổi số và hội nhập kinh tế.
Tại Tọa đàm, bà Phạm Thị Thuỳ Linh - Tổng Giám đốc Tổ chức Tài chính vi mô Tình thương (TYM) - Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam cho rằng mỗi đồng tiết kiệm nhỏ hôm nay sẽ trở thành nền tảng cho một tương lai tự chủ, công bằng và bền vững hơn cho phụ nữ và cộng đồng yếu thế.
Theo bà Phạm Thị Thuỳ Linh, Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia về tài chính toàn diện đến năm 2025 định hướng năm 2030 xác định rõ: “Mọi người dân và doanh nghiệp, đặc biệt là nhóm yếu thế, được tiếp cận và sử dụng an toàn, thuận tiện các sản phẩm, dịch vụ tài chính phù hợp nhu cầu với chi phí hợp lý”. Trong đó, việc hình thành thói quen tiết kiệm, nhất là tiết kiệm vi mô, được coi là nền tảng quan trọng để đạt mục tiêu này.
Bà Phạm Thị Thuỳ Linh - Tổng Giám đốc Tổ chức Tài chính vi mô Tình thương (TYM) - Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam phát biểu tại Tọa đàm
Khác với tiết kiệm truyền thống vốn gắn với tầng lớp có thu nhập ổn định, tiết kiệm vi mô hướng đến những người thu nhập thấp, không cố định, giúp họ tích lũy từng khoản nhỏ để phòng ngừa rủi ro, đầu tư sinh kế hoặc chi tiêu dài hạn cho học hành, y tế. Với phụ nữ nghèo, đây không chỉ là hành động tài chính, mà còn là bước đầu để khẳng định năng lực tự chủ và tham gia bình đẳng hơn trong đời sống kinh tế. Tuy nhiên, bà Phạm Thị Thuỳ Linh thừa nhận, với phụ nữ nghèo và cộng đồng yếu thế, việc thay đổi nhận thức và hình thành thói quen tiết kiệm không hề dễ dàng.
“Họ thường phải lựa chọn giữa chi tiêu cho nhu cầu thiết yếu trước mắt và tích lũy cho tương lai. Chính vì vậy, việc phát triển mô hình tiết kiệm vi mô, những khoản tiết kiệm nhỏ, đều đặn và phù hợp thu nhập, trở thành chìa khóa giúp họ từng bước đạt được sự tự chủ và ổn định tài chính, đồng thời góp phần hiện thực hóa mục tiêu Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia”, bà Phạm Thị Thuỳ Linh nhấn mạnh.
Đẩy mạnh giáo dục tài chính toàn diện để hình thành văn hoá tiết kiệm
Ông Christian Grajek - Trưởng điều phối khu vực Châu Á, Quỹ Hợp tác quốc tế các Ngân hàng Tiết kiệm Đức (DSIK) cho rằng, giáo dục tài chính sớm là nền tảng hình thành thói quen tiết kiệm bền vững.
Để khuyến khích và mở rộng văn hóa tiết kiệm bền vững, theo ông Christian Grajek, chúng ta cần chuyển từ những chiến dịch ngắn hạn sang mục tiêu dài hạn, biến tiết kiệm thành một thói quen trong đời sống hàng ngày. Sự thay đổi hành vi bền vững sẽ đạt hiệu quả nhất nếu được bắt đầu từ sớm, ngay trong thời thơ ấu và tuổi thanh thiếu niên.
Giáo dục tài chính cần được tích hợp vào chương trình học ở trường và đại học, đồng thời được thiết kế phù hợp với từng độ tuổi, mang tính thực tiễn, gắn với bối cảnh địa phương. Các phương pháp học hiện đại như trò chơi hóa (gamification), ứng dụng di động, học trực tuyến hay các cuộc thi về tiết kiệm trong trường học sẽ giúp lan tỏa mạnh mẽ hơn tinh thần này. Đồng thời, việc học tập hiệu quả và hành vi phù hợp cần có cơ chế khen thưởng như cho phép mở tài khoản tiết kiệm trẻ em để giáo dục tài chính sớm, nhận lãi suất và các lợi ích đi kèm. Tổ chức các cuộc thi tại trường học, đại học và trao thưởng cho người thắng cuộc.
TS. Lê Duy Bình Giám đốc Economica Việt Nam điều hành phiên thảo luận
Đồng quan điểm, bà Phạm Thị Thuỳ Linh thông tin, song song với đầu tư công nghệ, TYM coi giáo dục tài chính số là trọng tâm. Thông qua sinh hoạt cụm và các buổi tập huấn, tổ chức hướng dẫn khách hàng, chủ yếu là phụ nữ nông thôn, cách sử dụng điện thoại để kiểm tra số dư, nhận diện rủi ro, phòng tránh lừa đảo trực tuyến. Đến nay, hơn 80.000 khách hàng và người thân đã được đào tạo, giúp họ không chỉ dùng công nghệ, mà còn làm chủ công nghệ để quản lý tài chính gia đình.
Phát biểu kết luận Toạ đàm, bà Nguyễn Thị Thanh Bình, Phó Tổng biên tập Thời báo Ngân hàng nhấn mạnh, trong kỷ nguyên số, tiết kiệm không chỉ đảm bảo an toàn tài chính cho mỗi cá nhân, mà còn nuôi dưỡng sức mạnh nội sinh của nền kinh tế, giúp đất nước vững vàng trước biến động toàn cầu.
Bà Nguyễn Thị Thanh Bình, Phó Tổng biên tập Thời báo Ngân hàng phát biểu tại Tọa đàm
Để làm được điều đó, cần sự đồng hành của ba trụ cột: Chính sách - định hướng đúng đắn từ Chính phủ và NHNN, tạo khung pháp lý và cơ chế khuyến khích tiết kiệm; ngân hàng và tổ chức tài chính - đổi mới sáng tạo, phát triển sản phẩm tiết kiệm số, tiết kiệm xanh, thân thiện với người dùng; người dân - thay đổi tư duy và hành vi tài chính, coi tiết kiệm là hành động văn minh, là đầu tư cho tương lai của chính mình và của đất nước.
Mỗi hành động nhỏ - tiết kiệm một khoản tiền, một đơn vị năng lượng, hay một thói quen tiêu dùng có trách nhiệm - đều góp phần vun đắp tương lai lớn của đất nước.
“Sự kiện hôm nay khép lại nhưng những thông điệp mà chúng ra cùng chia sẻ sẽ tiếp tục lan tỏa: Tiết kiệm không thể chỉ là một chiến dịch, nó phải trở thành một tinh thần quốc dân - lan tỏa từ người lãnh đạo cao nhất cho đến từng công chức, viên chức, từng doanh nhân, từng người dân bình thường. Đó là con đường chắc chắn nhất để đất nước phát triển giàu mạnh, văn minh, người dân ngày càng ấm no hạnh phúc - cũng là con đường để Việt Nam củng cố sức mạnh nội sinh, hướng tới một nền kinh tế tự cường, giàu mạnh và bền vững”, bà Bình kỳ vọng.
Nhóm PV - ảnh: Hoàng Giáp