Lạm phát vẫn là một vấn đề toàn cầu và truyền thông chính sách của ngân hàng trung ương đóng vai trò quan trọng trong việc kiềm chế kỳ vọng lạm phát. Nhưng liệu phương tiện truyền thông nào được sử dụng có tạo nên sự khác biệt? Một nghiên cứu của Ash và cộng sự năm 2024 cho thấy truyền thông có âm thanh và hình ảnh hiệu quả hơn so với hình ảnh tĩnh và văn bản.
Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)
Truyền thông ngân hàng trung ương: Hình ảnh và âm thanh hiệu quả hơn văn bản
Chiến lược truyền thông của các ngân hàng trung ương có ý nghĩa then chốt trong việc hình thành kỳ vọng lạm phát của công chúng và có thể ảnh hưởng đáng kể đến kết quả kinh tế thực (Blinder và cộng sự, 2008). Trong bối cảnh lạm phát và nguy cơ gia tăng kỳ vọng lạm phát vẫn là những vấn đề cấp bách trên toàn cầu, việc hiểu rõ tác động của truyền thông trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Các nghiên cứu gần đây cho thấy, ngay cả các yếu tố phi ngôn ngữ trong truyền thông cũng có thể đóng vai trò quan trọng bên cạnh nội dung truyền tải. Để tìm hiểu sâu hơn về vấn đề quan trọng này, Ash và cộng sự (2024) đã tiến hành một nghiên cứu về cách thức những phương tiện truyền thông khác nhau ảnh hưởng đến kỳ vọng lạm phát của các hộ gia đình.
Trong nghiên cứu, các tác giả thực hiện thí nghiệm để so sánh hiệu quả truyền đạt thông điệp trọng tâm của ngân hàng trung ương về mục tiêu lạm phát giữa các định dạng truyền thông khác nhau như văn bản, hình ảnh, âm thanh và video. Nguồn thông điệp được lựa chọn là tuyên bố của Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) - bà Christine Lagarde. Đối tượng tham gia thí nghiệm là khoảng 2.170 hộ gia đình ở Ireland (do Ireland là quốc gia duy nhất trong Khu vực đồng Euro có tiếng Anh là ngôn ngữ mẹ đẻ).
Các đối tượng tham gia thí nghiệm diễn ra vào tháng 01/2022 được chia ngẫu nhiên thành nhiều nhóm. Nhóm đầu tiên chỉ nhận được bản ghi văn bản tuyên bố của bà Lagarde. Trong đó, bà tái khẳng định cam kết của ECB đối với mục tiêu lạm phát 2% trong cuộc họp báo tháng 10/2021 và tuyên bố như sau: “Chúng tôi sẵn sàng điều chỉnh tất cả các công cụ của mình khi cần thiết để đảm bảo ổn định lạm phát ở mức 2% trong trung hạn”.
Bốn nhóm khác cũng nhận được cùng nội dung văn bản nói trên nhưng đi kèm thêm yếu tố âm thanh và/hoặc hình ảnh: (i) Ảnh của bà Lagarde; (ii) Bản ghi âm tuyên bố; (iii) Ảnh, bản ghi âm và video toàn bộ tuyên bố.
Ngoài ra, còn có hai nhóm “giả dược” (placebo) nhận được các tuyên bố văn bản về các chủ đề khác không liên quan trực tiếp đến lạm phát, ví dụ như: Chương trình “Thế hệ kế tiếp của Liên minh châu Âu” sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mạnh hơn ở các quốc gia trong Khu vực đồng Euro; hoặc ảnh hưởng của đại dịch đối với nền kinh tế đã giảm đáng kể.
Tất cả các nhóm được yêu cầu nêu ra kỳ vọng lạm phát của họ trong ngắn hạn (1 năm) và trung hạn (3 năm) trước và sau khi nhận được tuyên bố từ Chủ tịch ECB. Kết quả cho thấy phương tiện truyền thông có ảnh hưởng đáng kể đến mức độ hiệu quả của thông điệp về mục tiêu lạm phát.
Truyền thông “năng động”: Cách truyền đạt ảnh hưởng đến kỳ vọng lạm phát
Các nghiên cứu cho thấy rằng bất kỳ thông tin nào về mục tiêu lạm phát cũng đều khiến các hộ gia đình điều chỉnh lại kỳ vọng của mình cho phù hợp (Coibion và cộng sự, 2022). Kết quả này cũng được xác nhận qua thí nghiệm của Ash và cộng sự (2024). Trước khi nhận được tuyên bố của bà Christine Lagarde (Chủ tịch ECB), các đáp viên kỳ vọng lạm phát trung bình ở Khu vực đồng Euro năm 2022 là 5,6%. Sau tuyên bố này, kỳ vọng đã giảm ở tất cả các nhóm (trừ nhóm “giả dược”), trung bình giảm 0,4 điểm phần trăm.
Tuy nhiên, cách thức truyền đạt thông tin đóng vai trò rất quan trọng. Những người nhận được thông điệp thông qua phương tiện nghe - nhìn, như ảnh, âm thanh, âm thanh kết hợp hình ảnh hoặc video, đã điều chỉnh kỳ vọng của họ mạnh mẽ hơn và gần với mục tiêu hơn so với những người chỉ đọc văn bản. Tác động của truyền thông càng mạnh mẽ hơn với các phương tiện “năng động” (âm thanh hoặc video) so với các phương tiện “tĩnh” (ảnh). Ví dụ, video đã làm giảm kỳ vọng lạm phát 0,7 điểm phần trăm trong ngắn hạn và 0,8 điểm trong trung hạn; âm thanh là 0,8 và 0,5 điểm phần trăm tương ứng.
Ash và cộng sự (2024) đi đến kết luận rằng việc sử dụng các phương tiện truyền thông “năng động” làm tăng đáng kể trọng số mà người dân gán cho thông điệp. Ngoài ra, những đáp viên nhận được thông điệp bằng âm thanh hoặc video thể hiện mức độ tự tin cao hơn trong dự báo lạm phát của họ sau khi nhận thông tin - điều này cho thấy rằng họ coi tín hiệu truyền tải qua phương tiện nghe - nhìn là chính xác hơn.
Điều thú vị là “hiệu ứng đa phương tiện” mạnh hơn từ 2 - 3 lần đối với những người ít được thông tin hơn so với nhóm hiểu biết nhiều hơn. Nhóm có hiểu biết cao là những người thường xuyên (hàng ngày hoặc hàng tuần) theo dõi tin tức kinh tế, tài chính và vì thế, có kiến thức nhất định về chính sách tiền tệ; nhóm ít hiểu biết là những người chỉ theo dõi những tin này mỗi tháng một lần hoặc hiếm hơn.
Sự khác biệt trong tác động của truyền thông từ ngân hàng trung ương, tùy theo mức độ hiểu biết, có thể được lý giải bởi việc những người hiểu biết cao vốn đã có niềm tin vững chắc vào chính sách tiền tệ. Điều này khiến họ ít nhạy cảm hơn với tín hiệu mới, ngay cả khi nó chính xác và được truyền tải qua phương tiện nghe - nhìn.
Kết quả nghiên cứu của Ash và cộng sự (2024) nhấn mạnh tầm quan trọng của việc điều chỉnh chiến lược truyền thông theo đối tượng tiếp nhận. Truyền thông bằng phương tiện nghe - nhìn hiệu quả hơn văn bản, đặc biệt là đối với nhóm ít kiến thức tài chính. Việc sử dụng công nghệ truyền thông đa phương tiện có thể giúp các ngân hàng trung ương truyền tải thông điệp của mình hiệu quả hơn tới công chúng và góp phần nâng cao hiểu biết về chính sách tiền tệ.
Tài liệu tham khảo
1. Ash, E., Mikosch, H., Perakis, A., & Sarferaz, S. (2024). Seeing and hearing is believing: The role of audiovisual communication in shaping inflation expectations (KOF Working Paper No. 657552). ETH Zurich. https://doi.org/10.3929/ethz-b-000657552
2. Blinder, A. S., Ehrmann, M., Fratzscher, M., De Haan, J., & Jansen, D.-J. (2008). Central bank communication and monetary policy: A survey of theory and evidence. Journal of Economic Literature, 46(4), 910–945. https://doi.org/10.1257/jel.46.4.910
3. Coibion, O., Gorodnichenko, Y., & Weber, M. (2022). Monetary policy communications and their effects on household inflation expectations. Journal of Political Economy, 130(6). https://doi.org/10.1086/718982
Nhật Trung