Ngày 22/11/2017, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) công bố biên bản cuộc họp tháng 10 (diễn ra trong hai ngày 31/10-01/11/2017) với đa số thành viên Ủy ban Thị trường mở liên bang (FOMC) nhất trí là sẽ nhanh chóng tiến hành đợt tăng lãi suất tiếp theo.
Nguyên nhân cơ bản chi phối khả năng Fed sớm tăng lãi suất bắt nguồn từ thực tế là, nền kinh tế Mỹ đã đạt mức tăng trưởng cao và bền vững. Ngoài ra phải tính đến một yếu tố khá quan trọng là, Quốc hội Mỹ đang chuẩn bị thông qua kế hoạch cắt giảm thuế quy mô lớn, qua đó sẽ thúc đẩy đầu tư, đây là cơ hội và Fed cần tranh thủ để tiến hành tăng lãi suất.
Biên bản cuộc họp cho thấy, GDP quý III/2017 tăng cao, thị trường lao động về cơ bản tiếp tục được củng cố, bất chấp những rối loạn do các cơn bão Harvey và Irma gây ra, riêng lạm phát vẫn tăng thấp. Mặc dù các cơ bão đã gây tác động giảm số lượng việc làm mới, nhưng tỷ lệ thất nghiệp tiếp tục giảm. Trong quý III/2017, chỉ số tiêu dùng cá nhân (PCE) giảm nhẹ, phần nào phản ánh tác động tạm thời của các cơn bão vừa qua. Tuy nhiên, dữ liệu về các yếu tố chủ chốt tác động đến tiêu dùng cho thấy, thu nhập khả dụng của các cá nhân và hộ gia đình đã hỗ trợ tăng PCE trong ngắn hạn, niềm tin của người tiêu dùng tăng cao nhất kể từ sau khủng hoảng tài chính toàn cầu.
Tính đến cuối tháng 9/2017, mặt bằng giá cả hàng tiêu dùng tổng thể (được xác định theo chỉ số lạm phát PCE) tăng nhẹ và cao hơn mức tăng 1,5% đạt được trong 12 tháng trước đó. Trong giai đoạn này, lạm phát lõi (không tính giá năng lượng và thực phẩm) dao động quanh ngưỡng 1,25%. Trong tháng 8 và tháng 9/2017, các cơn bão đã đẩy giá bán lẻ xăng dầu tăng cao, nhưng sau đó có dấu hiệu giảm dần. Tính đến cuối tháng 9/2017, chỉ số giá cả hàng tiêu dùng (CPI) tăng 2,25% so với cùng kỳ năm trước, trong khi lạm phát lõi chỉ tăng 1,75%.
Bên ngoài nước Mỹ, các nền kinh tế trên thế giới tiếp tục mở rộng và tăng vững. Phần lớn các nước phát triển vẫn đạt mức tăng trưởng GDP khá cao, mặc dù tăng chậm trong quý III vừa qua. GDP tại các nước đang phát triển và mới nổi tiếp tục tăng cao, nhất là tại châu Á. Lạm phát cơ bản tại các nước phát triển nhìn chung vẫn trầm lắng, riêng lạm phát tại VQ Anh tăng trên ngưỡng mục tiêu 2% do Ngân hàng Trung ương (NHTW) đề ra. Tương tự, lạm phát tại phần lớn các nước đang phát triển và mới nổi cũng tăng thấp, mặc dù giá thực phẩm tăng cao đã gây áp lực tăng lạm phát tại Mêhicô.
Về tình hình tài chính, biên bản cuộc họp cho thấy, các dữ liệu kinh tế nhìn chung lạc quan hơn so với kỳ vọng, và chương trình cải cách thuế có nhiều khả năng sẽ nhanh chóng được triển khai thực hiện. Lợi tức trái phiếu chính phủ tăng nhẹ, giá cổ phiếu tăng cao, USD phục hồi trở lại, đây là dấu hiệu rõ nét về phản ứng của thị trường tài chính về kỳ vọng FOMC sẽ thu hẹp bảng cân đối tài sản. Trong khi đó, điều kiện tài chính trong nước về cơ bản vẫn thuận lợi. Trái phiếu doanh nghiệp tăng nhẹ, hoạt động tín dụng ngày càng sôi động. Tương tự, tín dụng dành cho các hộ gia đình tăng cao, ngoại trừ những thị trường gây rủi ro cao cho khách hàng.
Biên bản cuộc họp cho thấy, khả năng Fed tăng lãi suất bắt đầu hình thành tại cuộc họp tháng 10 này, với xác xuất 85% là Fed sẽ tăng lãi suất vào tháng 12 tới đây. Tuy nhiên, đa số quan chức đều cho rằng, cần có thêm dữ liệu trước khi quyết định thời điểm tăng lãi suất. Một số quan chức bày tỏ lo ngại về triển vọng lạm phát khi cho rằng, tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống mức quá thấp sẽ cản trở lạm phát. Điều này đòi hỏi phải thắt chặt thị trường lao động, qua đó mới có thể hỗ trợ tăng lạm phát trong giai đoạn trung hạn.
Trong giai đoạn giữa hai cuộc họp vừa qua, chỉ số USD tăng gần 3%. Trong đó, đô la Canada giảm đáng kể do NHTW Canada giữ nguyên các mức lãi suất chủ chốt và cam kết tiếp tục mở rộng chính sách tiền tệ nới lỏng. Đồng euro cũng giảm giá, mặc dù NHTW châu Âu thông báo tiếp tục cắt giảm quy mô chương trình mua trái phiếu. Tương tự, đồng bản tệ của các nước mới nổi có xu hướng giảm, nhất là đồng peso của Mêhicô và đồng lia của Thổ nhĩ Kỳ. Đa số thị trường chứng khoán quốc tế đều tăng điểm, nhất là thị trường chứng khoán Nhật Bản (do Thủ tướng Shinzoo Abe tiếp tục đắc cử trong nhiệm kỳ tới và chính sách tài chính - tiền tệ nới lỏng tiếp tục được duy trì).
Về triển vọng kinh tế, các quan chức hầu như không điều chỉnh dự báo kinh tế. Trong đó, GDP quý IV/2017 tiếp tục tăng cao, một phần là do sản xuất và tiêu dùng tăng trở lại sau khi giảm nhẹ do tác động tiêu cực của các cơ bão vừa qua, số lượng việc làm được kỳ vọng tiếp tục tăng thêm.
Sau năm 2017, GDP được dự báo tiếp tục tăng. Từ nay cho đến năm 2019, GDP thực có thể tăng cao hơn GDP tiềm năng. Trong những năm tới, tỷ lệ thất nghiệp được dự báo có xu hướng giảm dần và tiếp tục thấp hơn ước tính của Fed. Trong năm 2017, lạm phát PCE được dự báo sẽ không thay đổi nhiều, do giá năng lượng tăng cao sẽ được bù đắp bởi lạm phát PCE lõi giảm thấp; lạm phát lõi thấp hơn so với cùng kỳ năm 2016, nhưng lạm phát chung sẽ tăng dần trong năm 2018. Tuy nhiên, các quan chức lại điều chỉnh giảm dự báo lạm phát trong năm 2018, do lạm phát lõi yếu ớt trong năm nay sẽ kéo dài sang năm 2018. Sau năm 2018, các quan chức giữ nguyên dự báo lạm phát, và lạm phát sẽ đạt mục tiêu 2% vào năm 2019.
Với diễn biến kinh tế như trên, các thành viên nhất trí, thời điểm và quy mô tăng lãi suất sắp tới sẽ tùy thuộc vào kết quả đánh giá thực tế và kỳ vọng về tình hình kinh tế, có đối chiếu với mục tiêu của Fed về việc làm và lạm phát. Các quan chức tái khẳng định, tình hình kinh tế tiếp tục tiến triển tích cực, đảm bảo cho Fed tăng dần các mức lãi suất chính sách theo lộ trình đề ra, mặc dù vẫn phải duy trì chính sách lãi suất thấp thêm một thời gian khá dài. Tuy nhiên, các quan chức sẽ theo dõi chặt chẽ diễn biến lạm phát thực tế và kỳ vọng, góp phần thúc đẩy lạm phát theo mục tiêu đề ra.
Hoàng Thế Thỏa (Nguồn: Fed tháng 11/2017)